سلامت نیوز : طوفان اعتیاد كه سالهاست آثار آن گریبان سرزمین‌مان را گرفته است اكنون هم با افیون و قرص‌ها و مواد صنعتی جدید دل می‌برد و پیش می‌رود و قربانی می‌گیرد و ما مانده‌ایم كه چه كنیم و چگونه چراغ ذهن جوانان و خانواده‌های ایرانی را روشن كنیم.

به گزارش  فارس، مسئله مواد مخدر بزرگترین تهدید اجتماعی كشور است. هرچند طی سالیان گذشته اقداماتی در مبارزه با این پدیده شوم در كشور صورت گرفته اما حجم تهدید آن قدر بالاست كه فعالیت‌های انجام‌شده را تحت‌الشعاع خود قرار داده است.

به گفته مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر سالانه 160 هزار نفر به چرخه شوم اعتیاد وارد می‌شوند و این در حالی است كه موفقیت درمان معتادان 25 تا 30 درصد آن هم به مدت 3 تا 5 سال است.

از طرفی رویكرد مصرف مواد مخدر از نوع سنتی به نوع صنعتی تغییر یافته و وفور این مواد مخدر و ارزان‌شدن برخی از مهمترین آنها از جمله شیشه و قرص‌های اكستازی نگرانی‌ها را افزایش داده است به طوری كه از 4 هزار نوع مواد صنعتی مخدر موجود در دنیا، 1700 نوع آن وارد ایران شده است. اما اینكه چقدر مردم از این مواد و عوارض مصرف آنها اطلاع دارند و چقدر نسبت به آگاه سازی مردم فعالیت شده است، جای تأمل دارد.

مسئولان بر این عقیده‌اند كه بین فعالیت‌هایی كه برای مبارزه با مواد مخدر در نظر گرفته می‌شود راهكارهای پیشگیری، فرهنگی و اطلاع‌رسانی از اهمیت بالایی برخوردار است و باید به قدری آ‌گاهی مردم را بالا برد كه « اگر باران اعتیاد هم بر سر جوانان و مردم ایران ببارد كسی نباید خیس شود» و نباید كسی به سمت اعتیاد رود اما مثل اینكه بارش این باران هر روز شدید و شدیدتر می‌شود تا جایی كه باز هم به گفته مسئولان تبدیل به سونامی شده است ولی با وجود وعده‌های مكرر از ساز و كارهای فرهنگی و پیشگیری چندان خبری نیست.


*جشنی كه هیچ‌وقت برگزار نشد
.........................................................

اسماعیل احمدی‌مقدم، دبیركل پیشین ستاد مبارزه با مواد مخدر در سال 86 گفته بود كه ایران در همه زمینه‌های پیشگیری، درمان و مبارزه با عرضه مواد مخدر یكی از كشورهای پیشتاز دنیاست و با ورود مردم و سازمانهای مردمی به این عرصه سال آینده جشن ملی كنترل اعتیاد را برگزار می‌كنیم.

وی كه در همایش «نقش ورزش در پیشگیری و درمان اعتیاد» در مجموعه شقایق ستاد مبارزه با مواد مخدر سخن می‌گفت افزوده بود كه معتادان قربانی نارسایی‌های اجتماعی هستند و نجات آنان نیازمند مشاركت همه مجموعه‌های دولتی و مردمی برای رسیدن به تعادل در تمام شاخص‌های سلامت جسمی، روانی، اجتماعی، معنوی در حوزه فردی و جامعه است. كنترل اعتیاد یك كار پیچیده است و هرگز نمی‌توان آن را به صفر رساند اما ما اخیراً یك ظرفیت نهفته در كشور را برای كنترل اعتیاد كشف كرده‌ایم كه مطمئن هستیم به كمك آن می‌توانیم اعتیاد را در جامعه ایران مهار كنیم و آن نیروی عظیم و پرانگیزه مردمی و سازمان‌های مردمی است.

از آن زمان تاكنون 4 سال می گذرد اما هنوز جشن ملی كنترل اعتیاد برگزار نشده است. این در حالی است كه احمدی مقدم در همان مراسم گفته بود: اعتبارات پیشگیری از اعتیاد در گذشته تا 20 میلیارد تومان در سال می‌رسید اما به جرئت می‌توان گفت بیش از 90 درصد این هزینه‌ها بی‏نتیجه بوده است.


*هر 20 خانواده ایرانی، یك معتاد
..................................................

محمدحسین نژادفلاح، عضو كمیسیون اجتماعی مجلس در این زمینه می‌گوید: جامعه به سرعت به سمت اعتیاد پیش می‌رود. در هر 20 خانواده ایرانی حتماً یك معتاد وجود دارد كه اگر این معتادان از نتایج آن مطلع باشند اتفاق عجیبی افتاده است اما شاید می‌دانند ولی قادر نیستند آن را مدیریت كنند.

نژادفلاح ادامه می‌دهد: به هر حال شواهد نشان می‌دهد كه شاید اكثر معتادان از این عواقب مطلع نیستند و آموزش‌ها كافی نبوده است چرا كه به عنوان مثال بیشتر طلاق‌ها ریشه در اعتیاد دارند.

وی می‌گوید: در واقع شناساندن و آموزش درباره ماهیت مواد مخدر و آثار سوء مصرف آن به مردم تقریباً وجود نداشته است و كمتر مشاهده شده كه این مواد را به مردم به خصوص خانواده‌ها نشان دهند تا اگر این مواد را در دست فرزندانشان دیدند بشناسند و بتوانند به موقع برای جلوگیری از فاجعه اقدام كنند.

نژاد فلاح یادآور می‌شود: باید ترس از آموزش‌های عریان را كنار بگذاریم و شفاف‌تر با مردم سخن بگوییم اما باید در نظر داشت اگر آموزش را هم انجام دهیم باز نیاز است عللی كه مردم را به سمت مواد مخدر می‌برد شناخته و حل شود و به نظر می‌رسد غالب این علل مسائل روحی و روانی است كه به جامعه وارد می‌شود.

*اطلاعات مردم در زمینه مواد مخدر به هیچ وجه كافی نیست
....................................................................................

شهریار عباسی، كارشناس فرهنگی مبارزه با مواد مخدر و سردبیر نشریه ایران پاك در این زمینه می گوید: باید دید مردم چه میزان از نحوه ورود و آسیب‌زایی مواد مخدر صنعتی اطلاع دارند تا مضرات، شكل و شمایل این مواد توسط مردم شناسایی شود و متأسفانه باید گفت هیچ كاری در این زمینه صورت نگرفته است.

وی می‌افزاید: هرچه در این زمینه صحبت شود به غیر از حدسیات چیز دیگری نیست اما آنچه می‌توان گفت این است كه این اطلاعات بین مردم به هیچ وجه كافی نیست. شاهد این ادعا این است كه اكثر افراد مبتلا به اعتیاد بعد از آنكه برای درمان مراجعه می‌كنند ابراز می‌كنند نسبت به عوارض این مواد آگاهی نداشتند، خانواده‌های آنها هم همین را می‌گویند.

عباسی ادامه می‌دهد: از روی همین واقعیت می‌توان گفت كه اطلاعات لازم درباره خطرات مواد مخدر اعم از سنتی و صنعتی بین افراد جامعه وجود ندارد و علت مهم آن ضعف آموزش و اطلاع رسانی است كه البته همزمان شاهد تغییر نام و ورود اشكال جدید مواد اعتیادآور به جامعه هم هستیم.

وی می‌گوید: اطلاع‌رسانی برای آگاه سازی مردم درباره خطرات مواد اعتیادآور به هیچ وجه كافی نیست و به همین علت شاهد افزایش مصرف این مواد در جامعه هستیم.

*كنترل‌های غیررسمی برای كاهش آسیب‌های اجتماعی نداریم
..........................................................................................

عبدالكریم خیامی، جامعه‌شناس در این زمینه اظهار می‌دارد: نظارت‌های اجتماعی به 2 دسته نظارت‌های رسمی و غیررسمی تقسیم می‌‌شود در حالی كه در كشور ما برنامه‌ای برای نظارت‌های غیررسمی برای كنترل آسیب‌های اجتماعی از طریق هم‏سالان، هم‏محله‌ای‌ها و خویشاوندان وجود ندارد.

وی می‌افزاید: باید برای پیشگیری از اعتیاد برنامه‌ریزی بلندمدت و میان‌مدت صورت گیرد. موارد زیادی وجود دارد كه به صورت غیرمستقیم بر مقوله اعتیاد تاثیر می‌گذارد اما كمتر مورد توجه مسئولان قرار می‌گیرد. مواجهه مبنایی و پیشگیرانه از اعتیاد مهمتر از مواجهه كوتاه‏مدت و ضربتی است به همین علت برای این مسئله باید راهكارهای درازمدت و میان‎مدت پیش‌بینی كرد.

خیامی ادامه می‌دهد: در گام اول توجه به توسعه خانواده‌محور در كشور مبتنی بر دین، فرهنگ و تاریخمان باید مورد توجه مسئولان كشور قرار گیرد. چرا كه توسعه‌ ما بر اساس 3 مورد ذكرشده نه فردگراست و نه جمع‌گراست. لذا پیشنهاد می‌شود توسعه در جامعه خانواده‌محور باشد. یعنی در برنامه‌ریزی اقتصادی، صنعتی، تكنولوژی، واردات و صادرات و برنامه‌های فرهنگی، اشتغال و تحصیل اگر خانواده‌محور بیندیشند، تقنین و اجرا كنند بسیاری از مشكلات حل می‌شود.

خیامی می‌افزاید: گام دوم افزایش و تقویت كنترل‌های اجتماعی غیررسمی است و‌ در قدم سوم نظام آموزشی كشور از تأدیب باید به سمت تربیت روی بیاورد اما در حال حاضر نظام آموزشی كشور از مهد كودك تا دانشگاه تأدیب را به تربیت ترجیح می‌دهد.

این جامعه‌شناس یادآور می‌شود: در گام چهارم باید در بخش‌های دولتی و خصوصی اقتصاد و صنعت كشور رویكرد اخلاق‌محور و فرهنگی تزریق شود. اینكه تصور می‌شود این موضوعات كشور فقط برای دستگاه‌های فرهنگی است یك غلط استراتژیك است.

وی می‌گوید: بخش مهم فرهنگ‌سازی رفتارسازی، تغییر ذائقه و سلیقه اجتماعی و ساختن سبك‌های زندگی از بخش اقتصاد، بازار، تجارت، تكنولوژی، صنعت و معماری برمی‌خیزد نه از دستگاه‌های فرهنگی و این بدین معنی است كه از معماری مراكز خرید، بازار تا نوع پوشاكی كه در بازار ارائه می‌شود، سیستم تجارت، كالاهای خانگی، ابزار فنی، صنعت اوقات فراغت در پارك‌ها و سینماها و سیستم تبلیغات پیام‌های بازرگانی كه بسیاری از سبك‌های زندگی ما را اینها تعیین می‌كنند. وزارت ارشاد و سازمان تبلیغات باید اخلاق‎محور شوند.

خیامی یادآور می‌شود: در این زمینه مسئولان هم باید آگاهی‌بخشی شوند و سیاست‏گذاری صورت گیرد. چرا كه اكثر فضای پیرامون ما را اینها تشكیل می‌دهند نه كتاب. همه مردم با موارد ذكرشده از سوی مسئولان درگیرند اما تعداد كمی كتاب می‌خوانند، سینما و تئاتر می‌‌روند.

* روزانه 400 نفر وارد چرخه اعتیاد می‌شوند، به علل اعتیاد توجه نداریم
..................................................................................................

مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددكاری ایران در زمینه فعالیت‌های پیشگیری صورت گرفته در مبارزه با مواد مخدر و اعتیادآ‌ور می‌گوید: متأسفانه در حال حاضر بیشترین كاری كه صورت می‌گیرد درمان اعتیاد است نه پیشگیری.

وی اضافه می‌كند: آنچه به عنوان پیشگیری درحال حاضر مطرح می‌شود بیشتر آموزش است تا پیشگیری در حالی كه آموزش یكی از راه‌های پیشگیری است و باید در این زمینه به علل و ریشه‌های اعتیاد پرداخت و آنها را برطرف كرد.

اقلیما یادآور می‌شود: معتاد معلولی از علت‌ها است و تا زمانی كه آن علت‌ها برطرف نشود روز به روز تعداد معتادان ما افزایش می‌یابد و به عنوان مثال اگر بتوانیم در شرایط فعلی روزی 100 نفر را درمان كنیم روزی 500 نفر وارد چرخه اعتیاد می شوند.

وی می‌افزاید: باید دید افراد چرا معتاد می‌شوند. اگر خوب به این موضوع بنگریم متوجه می‌شویم كه مسائلی مانند طلاق، بیكاری، عدم ارتباط صحیح والدین با جوانان، عدم وجود امكانات ازدواج برای جوانان و حتی عدم توانایی پرداخت هزینه‌های زندگی توسط یك مرد خانواده امكان ورود فرد را به چرخه اعتیاد افزایش می‌دهد.

اقلیما تصریح می‌كند: اگر این مسائل حل نشود به نوعی ما صورت مسئله را پاك كرده‌ایم به جای اینكه به دنبال حل معضل اعتیاد برویم لذا باید برای پیشگیری صحیح از موضوع اعتیاد و سایر آسیب‌های اجتماعی به اصل موضوع پرداخت نه فرعیات.

*اطلاع‌رسانی مسئولان فقط در حد خبر كشف یا انهدام مواد مخدر است
....................................................................................................

امیرهوشنگ عباس‌زاده، استاد ارتباطات و رسانه در این زمینه می‌گوید: متأسفانه مشاهده می‌شود صفحه حوادث مطبوعات هرروز رونق بالایی می‌گیرد و بیشتر مشكلات این حوادث ریشه در اعتیاد دارد.

وی می‌افزاید: درصد بالایی از جنایت‌ها، سرقت‌ها و سایر جرایم مربوط به مصرف بی‌رویه مواد مخدر است، اطلاع‌رسانی درباره این موارد انجام نشده و اطلاعات ارائه شده به مردم از نظر زیان‌ها و آسیب‌ها و مطالبی كه باید مردم بدانند كم است. همچنین آموزش به خانواده‌ها درباره اینكه چگونه فرزندانشان را از این مواد برحذر بدارند كمرنگ است.

عباس‌زاده تصریح می‌كند: یكی از دلایل مهم و اصلی موضوع اعتیاد نبود اشتغال است. همان طور كه معصومان می‌فرمایند فقر بی‌ایمانی می‌آورد و این فرد ممكن است دست به هر كار ناشایستی بزند ولی از این نظر كه سطح آگاهی مردم را بالا ببریم به ویژه در جایی كه سطح سواد مردم كم است كار زیادی انجام نداده‌ایم.

وی می‌گوید: در حال حاضر تیراژ مطبوعات ما بسیار ناچیز است و برای 75 میلیون نفر باید حداقل 7.5 میلیون تیراژ روزنامه داشته باشیم كه در حال حاضر 2.5 میلیون روزنامه روزانه پخش می‌شود علاوه بر آن سطح سواد رسانه‌ای مردم نیز كم است.

عباس‌زاده تصریح می‌كند: فیلم‌ها و رسانه‌های ملی نیز در این زمینه به درستی عمل نكرده‌اند، مسئولان بیشتر از آنكه به آموزش و اطلاع‌رسانی بپردازند از دستگیری و كشف این مواد خبر می‌دهند اما اینكه فرهنگ‌سازی صورت بگیرد هنوز پررنگ نشده است.

وی می‌افزاید: متأسفانه مواد مخدر جدید انسان را به جایی می‌رساند كه می‌تواند دست به هركاری بزند. در این زمینه اطلاع‌رسانی از حجم تهدید اعتیاد عقب است و هنوز در آموزش درباره ابتدایی‌ترین مطالب مربوط به اعتیاد به مردم مانده‌ایم.

عباس‌زاده یادآور می‌شود: اطلاع‌رسانی به مردم در این زمینه در حد خبر دادن است كه فلان ماده كشف شد اما در این زمینه بین مردم سنجش افكاری صورت نگرفته است البته باید در نظر داشت موضوع اصلی فرهنگ سازی است و اینكه صرفاً اسامی مواد مخدر و آسیب‌های آنها به مردم عنوان شود، كافی نیست.

وی اضافه می‌كند: تبعات اجتماعی، فرهنگی، اخلاقی و اقتصادی این مواد باید به زبان ساده به طور فراگیر و نه در یك دوره خاص به مردم گفته شود.