سلامت نیوز:ناتوانی جسمی دارای ابعاد روان‌شناختی، اجتماعی و اقتصادی است این در حالی است افرادی که دچار یک یا چند نوع ناتوانی‌اند، یک اقلیت بزرگ در هر جامعه را تشکیل می‌دهند. سازمان جهانی بهداشت ۱۰درصد از جمعیت هرجامعه را به‌عنوان افراد دارای معلولیت ذکر می‌کند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اطلاعات ،به منظور سازش فرد با معلولیت و نقش‌های جدید، یک هویت اجتماعی جدید، بر مبنای سازماندهی نقش‌های اجتماعی و رفتار فزاینده عزت نفس ضروری است. این در حالی است که در صورت رعایت نکردن مناسب سازی محیط بزرگترین گروه اقلیت جامعه(معلولان و سالمندان) از حقوق شهروندی خود بی نصیب خواهند ماند و برای حضور در اجتماع با مشکلات جدی مواجه می‌شوند.
مطابق ارزیابی برنامه توسعه سازمان ملل، ۲۰ درصد از مردم فقیر در جهان به اشکال مختلف دچار معلولیت هستند. این موضوعات، باعث می‌شود که جامعه جهانی، وضعیت و حقوق معلولین را مورد اهتمام جدی قرار دهد و با تصویب و اجرای قوانین مبتنی بر توانبخشی، آموزش، اشتغال، امنیت شغلی، درآمد مناسب و غیره، سعی در کاهش شکاف‌ها و بهبود وضعیت آنان نماید.
کارشناسان معتقدند، توانمندسازی معلولین در برگیرنده افزایش مشارکت، خودآگاهی، قابلیت اعتماد و گسترش کارآفرینی معلولین توسط خودشان است. بنابراین می‌توان با ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب برای معلولان در رشد اقتصادی و اجتماعی کشور تأثیر گذاشت.
آنان می‌گویند،از آنجایی که معلولان قشری از جامعه هستند که از دیر باز جهت رفع نیازهای روزمره‌شان محتاج اطرافیان بوده‌اند لذا طراحی مرکز تخصصی برای توانمندسازی و کارآفرینی و اشتغال معلولان امری بس ضروری است.
آمار‌ها چه می‌گویند
براساس پژوهش‌ها انجام شده در کشور، حدود ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر دچار انواع معلولیت‌ها هستند و این درحالی است که عده بسیار اندکی از این افراد تحت پوشش سازمان‌های مرتبط قرار دارند و تعداد زیادی از افراد معلول در جامعه یا تحت پوشش هیچ سازمان حمایتی قرار ندارند و یا اگر تحت پوشش سازمان خاصی هستند، بسیاری از مشکلات و نیازمندی‌های آنان هم‌چنان به قوت خود باقی مانده است.
معلولان در جامعه ما با مشکلات عدیده‌ای از جمله، اشتغال، مسکن، ازدواج، رفت‌و‌آمد در سطح شهر، تهیه وسایل توانبخشی، هزینه‌های درمانی و… مواجه هستند و علیرغم گذشت بیش از دو‌سال از تصویب قانون جامع حمایت از حقوق معلولان، این مسائل هم‌چنان حل نشده باقی مانده است.
در واقع خواست معلولین در هر جامعه‌ای، چیزی نیست جز اینکه راه مشارکت در جامعه را بیابند و این خود متضمن آن است که اقداماتی توسط خانواده‌ها، مسئولین و سایر افراد جامعه صورت گیرد، اولاً منابع مادی و علمی و انسانی نه تنها برای پیشگیری از حوادث و معالجه معلولین بلکه برای قادر ساختن آنان به تقبل مسئولیت‌ها و برخورداری از حقوق برابر با سایر اعضای جامعه باشد. ثانیا لازم است که عموم مردم چنان آموزش داده شوند که معلولین را به‌عنوان اعضایی با حقوق برابر درجامعه بپذیرند.
ارائه پایان کار در گرو مناسب‌سازی ساختمان‌ها برای معلولان
مهدی صالحی ـ مدیرکل معماری و ساختمان معاونت معماری و شهرسازی شهرداری تهران در مصاحبه با رسانه‌های گروهی می‌گوید: ارائه پایان کار به ساختمان‌هایی که مصوبات مربوط به مناسب سازی برای معلولان را رعایت نکنند، تنها با اصلاح تخلفات ممکن خواهد بود.
وی می‌افزاید: مواردی که وظیفه شهرداری در زمینه اجرای قوانین حمایت از معلولان به شمار می‌رود، این است که هنگام صدور پروانه و صدور گواهی پایان کار باید آن چه به عنوان مقررات ملی ساختمان و مقررات شورای عالی شهرسازی را که در این زمینه مصوب و ابلاغ شده است کنترل کند که ابلاغیه آن به مناطق ۲۲ گانه شهرداری هم ارسال شده است و کمابیش اجرا می‌شود.
با این حال بر این موضوع واقفیم که این موارد صددرصد اجرایی نشده و خطاهایی وجود دارد اما در این حوزه نسبت به متخلفان از سوی شهرداری تقریبا هیچ مساعدتی صورت نمی‌گیرد و تخلف در این زمینه هم از جنس تخلفانی هست که قابل تبدیل به جریمه نیست و راهکار اصلاح آن فقط اجرای مصوبه است بنابراین اگر کوتاهی صورت گیرد، با جریمه حل و فصل نمی‌شود و به سازندگان و مالکان ساختمان‌ها تا زمانی که این موارد را اصلاح نکنند، پایان کار داده نمی‌شود.
مدیرکل معماری و ساختمان معاونت معماری و شهرسازی شهرداری تهران تأکید می‌کند: مواردی هم در این زمینه وجود دارد که باید مورد بررسی قرار گیرد. نخست بحث مربوط به بهرهبرداری است. به این معنی که ساختمان‌هایی هستند که زمان دریافت پایان کار اصول مرتبط با حقوق معلولان را رعایت می‌کنند اما در زمان بهرهبرداری به تدریج کیفیت خود را از دست می‌دهند که این باید با اجرایی شدن آن ساماندهی شود. در این زمینه چند مورد هم از سوی شهرداری در حال پیشنهاد به شورای شهر است.
به عنوان مثال یکی از پیشنهادات این است که ساختمان‌ها به ویژه ساختمان‌های عمومی هنگام دریافت پایان کار، لوحی به عنوان لوح دسترس‌پذیر بودن دریافت کنند و در ساختمان‌ها به عنوان شاخص همراه با کد نصب شده و در زمان بهرهبرداری اگر ساختمان دچار ضعف شود این را بتوان به عنوان تخلف ساختمانی مورد پیگیری قرار داد.
صالحی خاطر نشان می‌کند: پیشنهاد دیگری هم مطرح شد که بر اساس آن ساختمان‌ها و محل‌های مناسب‌سازی شده روی نقشه تهران مشخص شوند و به اطلاع عموم برسد و اگر عقب‌نشینی از این موضوع انجام شد نام آن مکان از نقشه حذف شود. در واقع از این طریق ارزش افزوده و برند سازی ایجاد کنیم و مناسب سازی تبدیل به برند ساختمان‌ها شود. شهرداری وظیفه قانونی خود را دنبال می‌کند و واقف هستیم به این موضوع که مشکلاتی
وجود دارد.
وی درباره مرجع رسیدگی به شکایات معلولان درباره تخلفات می‌گوید: در بحث شکایات، شهرداری مرجع نیست و نمی‌تواند پرونده‌های مربوط به آن را دنبال کند. موضوعات مرتبط با حقوق معلولان با ابلاغ قانون جامع حمایت از معلولان در سال ۱۳۹۷ ضمانت اجرایی قانونی پیدا کرد که رعایت نکردن آن جرم تلقی می‌شود بنابراین مثل تمامی قانون‌های دیگر مرجع رسیدگی به تخلف از آن سیستم قضایی است اما سازمان بهزیستی به این موضوع ورود کرده و سازوکاری تهیه کرده است که معلولان اگر نقطه ضعفی در این زمینه می‌بینند از مشاوران حقوقی این سازمان استفاده کنند.
انواع توانبخشی برای معلولان
دکتر علی فرجام ـ روانشناس اجتماعی در مورد معلولین به گزارشگرروزنامه اطلاعات می‌گوید: سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۹۸۱ توانبخشی را اولین پاسخ به ناتوانی و معلولیت تعریف کرده است، که به سه مرحله توانبخشی پزشکی، توانبخشی حرفه‌ها و توانبخشی اجتماعی قابل تقسیم است. یکی از مسائلی که در توانبخشی اجتماعی بررسی می‌شود، مناسب سازی معابر و اماکن شخصی و اجتماعی و ابزار فرد معلول برای کم کردن مشکلات روزمره اوست، که می‌تواند در خودکفایی وبهبود روانی معلول و در بازگرداندن او به زندگی نقشی مهم داشته باشد.
به منظور دستیابی به راه‌حل‌های مناسب سازی یکی از نیازهای فرد معلول با ابعاد و استانداردهای صندلی چرخدار به عنوان عنصر اصلی مورد استفاده معلول است. سپس شناخت مشکلات محیط شهری در ارتباط با فرد معلول از جمله مسائل معابر شهری، تجهیزات شهری از اهمیت زیادی بر خوردار است.
وی با بیان این مطلب که شبکه معابر در هر شهر، عامل ارتباطی فضاهای شهری است که با مناسب سازی آن برای فرد معلول، بسیاری از مشکلات این قشر از جامعه حل می‌شود می‌افزاید: برای دستیابی به روش مناسب سازی معابر، در ابتدا مشکلات شبکه معابر پیاده و شبکه ارتباطی پیاده و سواره در منطقه مورد بررسی برای افراد معلول شناسایی می‌شوند. مشکلات به تفکیک در مورد معابر درجه یک و دو و سه و در دو بخش مسائل مربوط به خصوصیات فیزیکی و موانع بررسی می‌شوند و سپس راهکارهای بهسازی و نوسازی به صورت جداگانه و به عنوان ضوابط و توصیه‌ها بیان می‌شود.
این روانشناش اجتماعی تأکید می‌کند: در زمینه تجهیزات شهری نیز مهم‌ترین مسأله تجهیزات مورد استفاده شامل ایستگاه اتوبوس، تلفن عمومی، سطل زباله، صندوق پست، آب خوری و درنهایت علائم شهری و نورپردازی شناسایی آنها و درنهایت ضوابط و توصیه‌های طراحی شده مناسب این تجهیزات است.
در طراحی و مناسب سازی تجهیزات به اصول برابری در استفاده، انعطاف پذیری و استفاده ساده، که از اصول طراحی آنها می‌باشد، توجه شده است و ضوابط و توصیه‌های مناسب سازی معابر و تجهیزات شهری برای سه گروه عمده افراد معلول، شامل معلولین جسمی حرکتی، معلولین نابینای حسی حرکتی، و معلولین ناشنوای حسی حرکتی بیان می‌شود. به همین ترتیب در خصوص فضاهای دسترسی به ساختمان (شامل مسیر دسترسی، پله و رامپ و بازشوها) و پارک‌ها نیز که مشکلات شناسایی دارند با راه حل‌های مناسب بیان می‌شود.
مناسب‌سازی محیط‌‌ها بر اساس انواع معلولیت‌ها
وی می‌گوید: افرادی‌که روی پای خود حرکت می‌کنند، نمی‌دانند که برای ورود معلولین حرکتی به فضاهای کوچک مثل دستشویی، به چه فضایی نیاز است. افرادی که نابینا نیستند، نمی‌دانند چگونه میزان مناسب بودن یک مکان و دسترسی به آن را برای افراد نابینا و مبتلا به اختلالات بینایی ارزیابی کنند. افرادی که نسبت به نورها یا بوی‌های خاصی حساس نیستند، ممکن است اصلا متوجه وجود چنین مشکلاتی در یک مکان نشوند.
معلولان از هـر نـوع معلولیـت جسـمی یـا روحـی کـه برخوردار باشند، علیرغم وجود قوانین بهره مندی برابر از حقوق شهروندی، همچون سایر شهروندان، در عمـل بـا توجه بـه وجـود طراحی‌ها و سـاخت و سـازهای غیـر اصولی و بـه دور از حـداقل اسـتانداردها، ایـن اقشـار از دسترسی سهل و آسان به اماکن عمومی شهر محروم‌اند و این امر لزوم توجـه بـیش از پـیش بـه طراحی‌های اصولی و همراه با رعایت استاندارد بـه ویـژه در امـاکن عمومی شـهر، کـه مـورد اسـتفاده اقشـار و گروه‌های مختلـف اسـت را گوشـزد می‌کنـد.
عدم اجرا ی قانون حمایت از معلولان
دکتر آذر معنوی ـ پزشک عمومی که خود معلول است و در عین حال ۱۵ سال است که به مداوای معلولان مشغول است، به گزارشگر روز نامه اطلاعات می‌گوید: مهم‌ترین مشکل ما در حال حاضر عدم اجرای قانون حمایت از معلولان است. آنان برای فعالیت‌های اجتماعی باید بتوانند از محل زندگی شان خارج شوند و این در صورتی امکان پذیر است که فضاهای عمومی مناسب سازی شود بیمارستان‌ها اماکن عمومی و مراکز فرهنگی مانند سینماها و آموزشگاه‌ها به شکلی باشد که معلول به راحتی بتواند به آنها رفت و آمد کند.
وی در پاسخ به این پرسش که قانون جامع حمایت از معلولان تا چه اندازه در کشور ما اجرا شده است، می‌افزاید: در سال‌های اخیر شهرداری رفت و آمد برخی از معلولان را ساماندهی کرده و خودروهای مجهزی را به معلولان ناتوانی که وابسته به ویلچر هستند راه‌اندازی کرده است این کار خوبی است، ولی متأسفانه تعداد خودروها کم و ساعات خدمات رسانی آنها هم محدود است.
یکی از مسائلی که معلولان را آزار می‌دهد، این است که محلی در اماکن عمومی و ادارات برای پارک خودروهایشان در نظر گرفته نشده است ودر مکان‌هایی مانند برج میلاد و دریاچه خلیج فارس هم که پیش بینی شده است، به ندرت در اختیار معلولان قرار می‌گیرد. همچنین در چند سال اخیر از طرف سازمان بهزیستی پلاک خودروهای معلولان، دارای آرم ویلچر است، ولی متاسفانه اغلب شهروندان به آن توجه نمی‌کنند. آنان نمی‌دانند یک معلول نمی‌تواند از ویلچر پیاده شود و بدون آن، امنیت ندارد.
فرهنگ سازی‌های عمومی
این پزشک عمومی با اشاره به این مطلب که باید در مورد معلولان آگاهی‌های لازم را به جامعه داد، یاد آوری می‌کند: متاسفانه روز نامه‌ها و صدا و سیما در این زمینه کم کاری می‌کنند و فرهنگ سازی‌های لازم را انجام نمی‌دهند. این روزها هر نشریه و روزنامه‌ای را که ورق می‌زنید، ازپخت کیک و شیرینی تا آداب همسر داری و فال حافظ مطلب دارد، اما تاسف اینجا است که هیچ مطلب و ستونی به معلولان اختصاص داده نشده است و این در حالی است که ۱۵درصد افراد جامعه ما رامعلولان جسمی و ذهنی تشکیل می‌دهند.
آحاد جامعه نمی‌دانند معلولیت ممکن است برای هر کسی پیش بیاید و فردی که امروز به راحتی رفت و آمد می‌کند، ممکن است فردا بر اثر حادثه‌ای مانند من ویلچر نشین شود. بد نیست گاهی دیگران هم خودشان را به جای معلولان بگذارند.
وی همچنین می‌گوید: در مدارس ژاپن برای درک معلولان و مشکلات آنان، دانش آموزان را موظف می‌کنند تا هر روز یکی از آنان روی ویلچر بنشیند و کارهایش را انجام دهد وبعد آنچه را که احساس کرده است، برای دیگران بازگو کند. این فرهنگ سازی باعث می‌شود آن فرد تصور ذهنی درستی در مورد معلولان داشته باشد.
در بسیاری از کشور‌های دنیا مدارس جداگانه برای آموزش معلولان و از جمله نا شنوایان و نابینایان وجود ندارد وهمه در یک فضا درس می‌خوانند، اما کلاس‌های جداگانه‌ای برای دانش‌آموزان با توجه به ناتوانی‌های‌شان وجود دارد و هر کس با توجه به شرایط خودش، آموزش می‌بیند.این همان موضوعی است که در اصطلاح روان شناسی به آن «بازی موازی» می‌گویند.
در یک جامعه سالم هر کسی وظیفه خودش را به نحو احسن انجام می‌دهد و به دیگران خدمت می‌کند.دکتر معنوی می‌افزاید: وقتی معلول وارد ساختمانی می‌شود که پله دارد، دچار اضطراب می‌شود، چرا که نمی‌تواند از آن بالا برود. این مشکلی است که تمامی معلولان جسمی ـ حرکتی با آن روبرو هستند.
وی یادآوری می‌کند: چندی قبل مدد جوی جوانی به علت سردرد و اضطراب به من مراجعه کرد و وقتی دلیل آن را پرسیدم، معلوم شد که دررشته مترجمی زبان دانشگاه قبول شده، اما چون دانشگاه پله داشته از ادامه تحصیل منصرف شده است. واقعاً نمی‌دانستم به او چه بگویم، این مسائل تأسف‌آور است و حیف است معلولان از تحصیل باز بمانند که باید پرسید چرا اماکن عمومی برای رفت و آمد معلولان، مناسب‌سازی نشده است؟
من به عنوان یک معلول از مسئولان می‌خواهم که قانون جامع حمایت از معلولان را اجرایی کنند. قانون تصویب شده است، ولی ضمانت اجرایی ندارد!
ـ امکان نزدیک شدن دسترسی سواره به فضاهای ورزشی فراهم شود تا درهوای سرد وبارندگی دچارمشکل نشوند.
ـ سطح شیبدار طولانی معلولان را دچار مشکل می‌کند. بنابراین شیب سطح شیبدار باید براساس طول آن محاسبه گردد.
ـ معلولین نیاز به سرویس بهداشتی مخصوص دارند.
ـ معلولین برای دسترسی به طبقات بالاتر نیاز به آسانسور استاندارد دارند.
ـ برای دسترسی به سطح مختلف از بالابر مخصوص استفاده شود.
ـ کف پوش فضاهای ورزشی باید از مصالحی باشد که سبب لیز خوردن معلولین درآن نشود.
ـ معلولین برای حرکت درپیاده روها به دلیل شیب زیاد یا عرض کم یا مصالح بکار رفته دچارمشکل می‌شوند. بنابراین باید پیاده روها را با شیب و عرض مناسب طراحی کرد وهمچنین مصالح بکاربرده شده نباید سبب لیز خوردن و یا گیر کردن چرخ ویلچر شود.
ـ از اختلاف سطح‌های غیر ضروری اجتناب گردد.
ـ تشکیل بانک جامع اطلاعاتی معلولین
ـ استفاده از معلولین در قالب اتاق فکر
ـ استاندارد کردن فضاهای استخرهای عادی جهت استفاده معلولین
نظر شما