سلامت نیوز:«پیشگیری از خودكشی یك معضل جهانی است. خودكشی هر ساله یكی از 20 علت اول مرگ در تمام سنین و مسوول بیش از 800 هزار مرگ در سال است كه معادل یك خودكشی در هر 40 ثانیه است.» این آغاز بیانیه انجمن جهانی پیشگیری از خودكشی است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد ،20 شهریور ماه هر سال روز جهانی پیشگیری از خودكشی است؛ بهانه‌ای برای بررسی دوباره مرگ‌هایی كه جان هزاران نفر را می‌گیرند و آسیب‌هایی گاه بسیار عمیق و ماندگار بر روح و روان بازماندگان و اطرافیان كسانی می‌‌زنند كه زندگی را با این شیوه از خود می‌گیرند. این موضوعی است كه در بیانیه امسال هم به آن اشاره شده است: «هر فرد از دست رفته، همسر، فرزند، والدین، دوست یا همكار یكی از ماست. هر خودكشی باعث می‌شود تقریبا ۱۳۵ نفر سوگوار شده، یا به شكلی زندگی آنها تحت تاثیر قرار گیرد.»
این عدد را اگر در تعداد خودكشی‌های سالیانه جمع كنیم یعنی با مرگ 800 هزار نفر، زندگی 108 میلیون نفر در این دنیا به نوعی و با شدتی متفاوت تحت تاثیر قرار می‌گیرد. هر وقت صحبت از خودكشی به میان می‌آید، یكی از اولین هشدارهای متخصصان در مورد نحوه پرداختن به خودكشی و بیان آن در رسانه‌هاست.
این موضوعی است كه سید‌مهدی حسن‌زاده، روانپزشك و فوق‌تخصص پیشگیری از خودكشی هم صحبتش را با آن شروع می‌كند. از نظر او یكی از آسیب‌های جدی در پرداختن به این موضوع تك عاملی و ساده‌سازی یك موضوع پیچیده است. حسن‌زاده می‌گوید: «خودكشی یك مساله چندعاملی و بسیار پیچیده است. مشكلی كه با برخی رسانه‌ها داریم، این است كه این موضوع را بسیار ساده می‌كنند؛ در تازه‌ترین مورد در شبكه‌های اجتماعی عنوان شد كه یك خانم روانكاو به دلیل از دست دادن حضانت فرزندش در دادگاه، دست به خودسوزی زده.
این گزاره كه خانم دكتر به خاطر سپرده شدن حضانت فرزندش به پدر دست به خودكشی زده در واقع یك نظر شخصی است، اینكه یك نفر عاشق شد و مثلا دختر را به او نداده‌اند خودكشی كرد، یك نظر شخصی است. ما مطلقا چنین نتیجه‌گیری‌هایی را قبول نداریم. آنچه از نظر ما قابل قبول است، این است كه در‌نظر بگیریم یك فرد در طول سالیان بر اثر عوامل مختلف فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، روانشناختی، ژنتیكی و غیره زمینه خودكشی را داشته است و حالا هم مثلا در خواستگاری جواب منفی شنیده و دست به اقدام زده است، نه اینكه به خاطر شكست عشقی دست به خودكشی زده باشد.
فرض كنید كه یك ساختمان چوبی داریم كه در طول سال‌ها موریانه به آن زده و از درون پوكش كرده، حالا ممكن است با جست زدن یك گربه بر بالای این ساختمان، كلش فرو بریزد، در اینجا می‌توانیم بگوییم: ساختمان چهار طبقه‌ای بر اثر جست زدن یك گربه ریزش كرد؟»روی دیگر سكه در موضوع رسانه و خودكشی اما این است كه از قضا رسانه‌ها هستند كه می‌توانند نقش مهمی در پیشگیری از آمار خودكشی داشته باشند. رییس كمیته پیشگیری از خودكشی انجمن علمی روانپزشكان ایران توضیح می‌دهد: «شعار امسال سازمان جهانی پیشگیری از خودكشی این است: همه با هم در پیشگیری از خودكشی. در این داستان رسانه‌ها نقش بسیار مهمی دارند.
چه نقشی؟ اولین كارش می‌تواند این باشد كه علایم هشداردهنده خودكشی را به مردم معرفی كند یا اینكه با كجاها می‌توانند تماس بگیرند؟ اگر من به عنوان مثال در فكر خودكشی باشم به كجا باید زنگ بزنم و مراجعه كنم و كاری برای نجات خودم انجام دهم؟ یك موضوع دیگر اینكه رسانه‌ها می‌توانند در مورد باورهای غلطی كه در مورد خودكشی وجود دارد صحبت كنند؛ تعداد این باورهای نادرست زیاد است.
یك نمونه‌اش این است كه خیلی‌ها فكر می‌كنند اگر كسی آشكارا در مورد خودكشی صحبت كند و بگوید می‌خواهم خودكشی كنم دارد بلوف می‌زند و برای همین هیچ اقدامی نمی‌كنند در حالی كه هر یك از این موارد باید جدی گرفته شوند. درست مانند این است كه با پلیس در مورد بمب‌گذاری در ساختمانی تماس گرفته شود؛ این تماس ممكن است به دروغ باشد اما وظیفه پلیس این است كه مراجعه كند و مطمئن شود.»
گوش كنید، حرف بزنیداما سوال اینجاست كه ما به عنوان شهروند معمولی اگر با چنین موقعیتی مواجه شویم چه اقدامی باید بكنیم؟ برای نجات جان كسی كه احیانا از تصمیمش برای خودكشی می‌گوید چه می‌شود كرد؟ به گفته حسن‌زاده اولین كاری كه از دست هر كسی ساخته است، این است كه گوش كند: «بگذارید برای‌تان درددل كنند.
گوش كردن بدون قضاوت. اینكه به كسی بگوییم وای این فكر گناه است و اگر خودكشی كنی به جهنم می‌روی و غیره راه‌حل نیست، بگذارید حرفش را بزند و وقتی حرفش را زد می‌توانید او را راهنمایی كنید كه از یك متخصص كمك بگیرد. آدم‌ها باید به این نتیجه برسند كه در مخمصه و گردابی گیر افتاده‌اند و برای رهایی نیاز به كمك تخصصی دارند.
اگر موضوع به نظرتان جدی است و فرد در معرض خطر قرار دارد با یكی از نزدیكانش تماس بگیرید و آنها را در جریان قرار دهید كه اقدامی اورژانسی انجام دهند، اگر دوست‌تان است می‌توانید با خانواده تماس بگیرید، اگر همكاران‌تان است باید رییس‌تان را در جریان قرار دهید؛ بگویید فكر می‌كنم فلانی به صورت جدی به فكر خودكشی است.»
آنچه او تاكید می‌كند، این است كه هرگز در واكنش به صحبت كردن یك نفر در مورد احتمال خودكشی، با شوخی و استهزا با او روبه‌رو نشویم. اولین موردی كه او در توضیح پدیده خودكشی بیان كرد، این بود كه این پدیده چند عاملی است و در شكل‌گیری افكار مربوط به خودكشی پای ریشه‌های جامعه‌شناختی هم ممكن است در میان باشد. در مقاطعی از زندگی اجتماعی یك جامعه پیش می‌آید كه به دلیل تنگناها و حوادث مختلف، به دلیل بی‌ثباتی‌های معیشتی و اقتصادی، نوعی از ناامیدی و ركود روحی حاكم می‌شود.
در حال حاضر به نظر می‌رسد كه در كشورمان با چنین مقطعی روبه‌رو باشیم؛ یك نشانه آن را می‌توان در گلایه‌هایی دید كه با صدای بلند از سوی افرادی در طبقات مختلف جامعه تكرار می‌شوند. آیا می‌توان اینها را به عنوان نشانه‌های هشداردهنده دید؟ پاسخ این روانپزشك مثبت است: «ما این نشانه‌ها را به عنوان نشانه‌های مشكل در سلامت روان می‌بینیم. همه این مسائلی كه می‌گویید روی سلامت روان تاثیر می‌گذارند و هیچ شكی در آن نیست.
به همین خاطر سال‌هاست پیشنهاد كرده‌ام كه در وزارت بهداشت معاونتی به نام معاونت سلامت روان تاسیس شود تا به شناسایی و پیگیری این نشانه‌ها و اقدام به‌موقع بپردازند. همین حالا وضعیت كرونا سلامت روان مردم را تحت‌تاثیر قرار داده است؛ مردم دچار اضطراب شده‌اند، افسرده هستند، بچه‌ها نمی‌توانند مثل قبل مدرسه بروند، كسب‌وكارها رونق ندارند و سینما و مهمانی و غیره هم كه تعطیل شده. همه اینها را به سایر مسائل اجتماعی‌مان كه اضافه كنیم، می‌بینیم كه همه اینها فشار روی آدم‌هاست و بنابراین روی سلامت روان تاثیر می‌گذارد و می‌تواند سبب افزایش خودكشی هم شود.»
شماره تلفن‌های اورژانس برای مشاوره: انجمن علمی روانپزشكان ایران توصیه می‌كند: «اگر فكر خودكشی یا آسیب به خود دارید با یكی از نزدیكان یا دوستان مورد اعتماد خود و در اسرع وقت با روانپزشك صحبت كنید.» شماره‌های تماس اورژانس مشاوره را به خاطر داشته باشید. متخصصان می‌گویند اغلب خودكشی‌ها قابل پیشگیری هستند. پیش از هر اقدامی حرف بزنید. خط اورژانس اجتماعی: 123مشاوره روانشناختی وزارت بهداشت: 4030«با ما حرف بزن» سازمان بهزیستی: 1480
نظر شما