سلامت نیوز:در میان تمامی کالا و خدمات موجود در سبد مصرفی خانوار، آنچه که بیش‌ترین شهود عینی را در زندگی روزمره افراد دارد، اقلام و مواد خوراکی است. این موضوع به ویژه برای گروه‌های درآمدی پایین اهمیت بیشتری دارد، چرا که گروه مواد خوراکی و آشامیدنی سهم بالایی از هزینه‌های ماهانه خانوار را تشکیل می‌دهد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه صبح نو ،به عنوان مثال این گروه کالایی برای دهک اول درآمدی بیش از 43 درصد هزینه‌ ماهانه را شامل می‌شود. این در حالی است که این نسبت برای دهک دهم درآمدی تنها برابر با 17.2 درصد است. بنابراین شاید برای آنکه بتوان تصویر واقعی‌تری از شرایط تورمی که خانوار و به طور مشخص خانوارهای گروه درآمدی پایین با آن روبرو هستند ارائه دهیم، بهتر است روند قیمتی گروه کالایی خوراکی و آشامیدنی را پیگیری نماییم.

بر این اساس مرکز آمار ایران اطلاعات مربوط به آخرین تغییرات قیمتی اقلام خوراکی در مناطق شهری در مرداد ماه امسال را منتشر کرد که بررسی آن می‌تواند پاسخ این پرسش را ارائه ‌دهد که چرا افزایش قیمت‌ها بیش‌از تورم اعلامی از سوی مرکز آمار احساس می‌شود.

سفره‌های كوچك شده

مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) در مرداد 1399 در یک نظرسنجی به «بررسی سبد غذایی خانوارهای ایرانی» پرداخته است.این نظرسنجی بین 1575 نفر از مردم ایران در سطح کشور اجرا شده است. میانگین سنی پاسخگویان این نظرسنجی 39.5 سال بوده است. 26 درصد پاسخگویان در بازه سنی 29-18 سال، 48.4 درصد در سنین 49-30 سال و 25.7 درصد 50 سال و بالاتر قرار داشته‌اند. از لحاظ سطح تحصیلات گروه نمونه 33.3 درصد پاسخگویان تحصیلات کمتر از دیپلم دارند.

30.1 درصد دارای تحصیلات دیپلم، 29.2 درصد دارای تحصیلات کاردانی و کارشناسی و 7.3 درصد دارای تحصیلات عالی(کارشناسی ارشد و دکتری) بوده‌اند. از حیث وضعیت تأهل نیز  72.6 درصد پاسخگویان را افراد متأهل و 23.2 درصد را افراد مجرد تشکیل داده‌اند. 4.1 درصد پاسخگویان نیز بدون همسر (در اثر طلاق یا فوت همسر) بوده‌اند.

نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد میزان مصرف شیر و ماست، برنج و انواع گوشت كه همه آنها نسبت به سال گذشته با افزایش قیمت روبرو بودند، امسال كمتر شده و این بدان معناست كه سفره خانوار ایرانی نسبت به سال گذشته آب رفته است. در مقایسه با داده‌های خرداد 98، میزان مصرف روزانه برنج در سبد غذایی خانوارها حدود 9 درصد کاهش داشته است. از سوی دیگر، میزان مصرف روزانه شیر یا چند روز در هفته در مقایسه با سال گذشته کاهش یافته است.

خرداد 98، 78.2 درصد خانوارها هرروز یا چندروز در هفته شیر مصرف کرده‌اند درحالی که این میزان در مرداد 99 به 63.6 درصد رسیده است. همچنین طبق داده‌های خرداد 98، 87.6 درصد خانوارها هرروز یا چندروز در هفته ماست مصرف کرده‌اند که این میزان در مرداد 99 به 76.7 درصد کاهش یافته است. درباره انواع گوشت، در مقایسه با خرداد 98 به میزان افرادی که گفته‌اند در خانواده‌شان اصلاً گوشت قرمز مصرف نمی‌کنند 3.5 درصد افزوده شده است.

میزان مصرف گوشت مرغ هم در مقایسه با خرداد 98 حدود 12.6 درصد به صورت مصرف هرروز یا چندروز در هفته در سبد غذایی خانوارها کاهش داشته است. میزان مصرف روزانه و چندروز در هفته گوشت ماهی نیز در مقایسه با سال گذشته 8.3 درصد کاهش داشته است. برای مقایسه بیشتر، نمودارهای ارائه شده می‌توانند نشان دهند كه سفره ایرانی چقدر نسبت به پارسال كوچك‌تر شده است.

آمارها چه می‌گویند؟

بررسی جداول آماری متوسط قیمت اقلام خوراکی مناطق شهری در مردادماه ۱۳۹۹ نشان می‌دهد که اغلب این اقلام نسبت به سال گذشته و ماه قبل‌تر خود افزایش داشته‌اند.براساس گزارش مرکز آمار، در یک سال گذشته عدس با ۱۳۶.۱ و برنج خارجی با ۱۰۸.۵ درصد بیشترین افزایش قیمت را داشتند. درعین حال قیمت سیب‌زمینی در یک سال گذشت ۳۴.۹ درصد کاهش یافته است.

گرانی با گران‌فروشی فرق دارد!

کامران کارگر، سرپرست دفتر برنامه‌ریزی تامین، توزیع و برنامه ریزی وزارت صنعت، معدن و تجارت: با وضع تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ایران در سال 1397 اقتصاد ایران بیش از قبل تحت تاثیر نوسانات نرخ ارز قرار گرفت. مواد اولیه تولید برخی از کالا از طریق واردات تامین می‌شود و قیمت تمام شده کالاهای وارداتی نیز بستگی به قیمت ارز دارد، لذا افزایش قیمت ارز بر قیمت تمام شده این کالاها به صورت مستقیم تاثیرگذار است.

باید توجه داشت كه گرانی با گران فروشی دو  موضوع  جدا از یکدیگر بوده و با یکدیگر متفاوت هستند، بخشی از آنچه که مردم آن را گرانی عنوان می‌کنند، در اصل ناشی از افزایش قیمت‌هاست و گران فروشی نیست. گرانی تحت تاثیر شاخص‌های کلان و خرد اقتصادی است و تغییرات قیمت کالاها نیز در چارچوب ضوابط اصولی است، بنابراین نباید این دو مقوله را یکی دانست و باید بین آن تمایز قائل شد.در عین حال، گران فروشی تخلف است و قطعا نهادهای ناظر از جمله سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولید کنندگان  با آن برخورد می کنند.

قطعا نهادهای ناظر دیگر از جمله بازرسی اصناف  نیز اقداماتی برای مقابله و جلوگیری از گران فروشی انجام می‌دهند، اما همان طور که ذکر شد بخشی از افزایش قیمت‌ها اصلا گرانی نیست و به علت افزایش قیمت مواد اولیه است که قیمت تمام شده کالا را متاثر می‌کند. کمیاب شدن کالا در بازار، عاملی برای گران فروشی خواهد بود، بنابراین مبنای اصلی ما برای جلوگیری از گران فروشی جلوگیری از کمیاب شدن کالا و فراوانی عرضه است. لذا هر افزایش قیمتی را نمی توان، گرانی دانست. قیمت کالاها با نرخ مصوب در تنظیم بازار تعیین شده و در جلسات تنظیم بازار در مورد قیمت آن تصمیم گیری می‌شود. 

چرا برنج گران شد؟

مسیح کشاورز، دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران: قیمت برنج خارجی ۲.۵برابر سال گذشته شده است و با افزایش دوباره قیمت ارز نرخ این محصول نیز افزایش می‌یابد. بعد از حذف ارز ترجیحی واردات برنج و اختصاص ارز نیمایی به واردات، قیمت برنج نیز در بازار مصرف افزایش یافت.در اردیبهشت ماه که قیمت ارز نیمایی 14.2 هزار تومان بود قیمت برنج هندی به‌یک‌باره از 8 هزار تومان به 16 هزار تومان افزایش یافت و اکنون نیز که برنج‌های جدید با ارز بیش از 20 هزار تومان در حال واردات است قیمت این برنج به 20 تا 21 هزار تومان افزایش می‌یابد.

تخصیص ارز نیمایی به واردات برنج کند است و در زمان حاضر نیز برنج‌های هندی که در این فاصله وارد کشور شده‌اند با قیمت 18 تا 20 هزار تومان در حال عرضه به بازار است. قیمت برنج پاکستانی نیز با توجه به اینکه قیمت اولیه و هزینه انتقال بالاتری دارد  در زمان حاضر بالاتر از 20 هزار تومان به فروش می‌رسد.ازسوی دیگر بخشی از برنج‌های سال گذشته كه بالغ بر 200 تا 300 هزار تن برنج می شود در گمرکات رسوب کرده است  و بخشی از برنج‌هایی نیز که امسال آمده با توجه به کندی روند تخصیص ارز در مرحله تأمین و تخصیص ارز قرار دارد.

سال قبل 910 هزار تن برنج تا مدت مشابه سال جاری (5ماهه ابتدایی سال) وارد شده بود که این رقم در سال جاری به 430 هزار تن کاهش یافته است. با توجه به اینکه واردات برنج نصف شده است در صورتی که تقاضای بازار مانند قبل باشد در بازار کمبود خواهیم داشت.

چرا عدس گران شد؟

قیمت متوسط یک کیلو عدس در خرداد ماه سال گذشته ۸ هزار تومان بود. قیمت این کالای خوراکی از خردادماه تا آبان ماه سال گذشته ثابت بود، اما از آبان ماه به مرور قیمت آن افزایش یافت؛ اما این افزایش قیمت روند ملایم و کندی را تا بهمن ماه طی‌کرد. از بهمن ماه سال گذشته نمودار افزایش قیمت عدس یکباره شیب تندی به خود گرفت و از کیلویی ۱۱ هزار تومان در بهمن ماه به ۱۵ هزار تومان در فروردین‌ماه سال جاری رسید.

سال جاری با افزایش قیمت ارز، عدس هم گران‌تر شد؛ چراکه حجم زیادی از نیاز بازار به عدس از کشورهای دیگر تامین می‌شود و تحت تاثیر قیمت ارز گران می‌شود. این افزایش قیمت از فروردین ماه تا خردادماه به طور مداوم و با شیب تند ادامه یافت، به‌طوری‌که هم‌اکنون هر کیلو عدس معادل ۳۳ هزار تومان است. افزایش قیمت حبوبات محدود به عدس نیست و طی روزهای اخیر دیگر اقلام حبوبات نیز با افزایش قیمت روبه‌رو بودند.