سلامت نیوز : یک متخصص فارماکوگنوزی با تاکید بر این مطلب که دستگاه گوارش سالم تضمیین کننده سلامت افراد است، گفت: اختلال در این روند نه تنها بدن را از مواد مغذی محروم می‌کند بلکه باعث تجمع مواد زائد در بدن می‌شود که در این میان برخی گیاهان با خواص دارویی برای رفع مشکلات دستگاه گوارش مفید هستند.

دکتر نرگس ساداتی، درگفت وگو با ایسنا دستگاه گوارش سالم را ضامن سلامت بدن دانست و با اشاره به گیاهان مقوی این سیستم حیاتی در بدن گفت: اسفرزه به عنوان ملین، سنا به عنوان مسهل، شیرین بیان و بابونه به عنوان ضد زخم معده و ضد التهاب و نعنا به عنوان ضد نفخ برای کارکرد و تنظیم دستگاه گوارش مفید هستند.

اسفرزه؛ ضد یبوست

وی ادامه داد: دانه‌های اسفرزه به علت وجود لایه موسیلاژی بعنوان ملین و برطرف کننده ناراحتی‌های ناشی از بواسیر دانست و گفت: مهمترین اثر اسفرزه رفع یبوست است که برای اثربخشی بهتر باید دانه‌ها با مقدار زیادی آب یا مایعات مصرف شود چرا که موسیلاژ سطح دانه‌ها برای حجیم شدن احتیاج به آب زیادی دارد تا عملکرد آن به حداکثر برسد.

این متخصص فارماکنوگوزی مصرف اسفرزه را با خوردن مقادیر مایعات یا آب زیادتر از حد معمول توصیه کرد و گفت: بزرگسالان یک قاشق غذاخوری پر را در یک استکان ریخته و با مقداری آب مخلوط کرده، سپس آن را مصرف کنند و بلافاصله بعد از آن یک یا دو لیوان آب دیگر میل کنند و برای اثربخشی ایده‌ال آن می‌توان به مدت 3 روز این کار را تکرار کرد تا عملکرد آن به حداکثر برسد. همچنین برای کودکان 12 تا 6 ساله می‌توان نصف این مقدار را در صبح و شب مصرف کرد و برای کودکان زیر 6 سال بهتر است با مشورت پزشک استفاده شود.

وی با بیان اینکه مقدار مصرف متوسط اسفرزه ، 1 تا 2 بار در روز است، هشدار داد: شروع و مصرف ناگهانی و مقدار نسبتا زیاد اسفرزه ممکن است باعث نفخ شدید و بزرگ شدن شکم شود که برای جلوگیری از این مسئله باید از کم شروع و به سه بار در روز رساند و یا دوره درمان را طولانی‌تر کرد.

دکتر ساداتی در مورد تداخل اسفرزه با دیگر مواد معدنی (از جمله کلسیم، منیزیم، مس و روی)، ویتامین B12، گلیکوزیدهای قلبی و مشتقات کومارین گفت: مصرف خوراکی هم زمان اسفرزه باعث کاهش جذب و طول اثر کار با مازپین می‌شود که باید مصرف این گونه داروها را بطور جداگانه و با حداکثر زمان مصرف، بین این داروها و اسفرزه تنظیم کرد.

سنا؛ بهترین گیاه برای تخلیه روده در اعمال جراحی و یا عکسبرداری از روده‌ها

این متخصص فارماکوگنوزی در ادامه سنا را بهترین گیاه برای درمان یبوست معرفی کرد و گفت: این گیاه اثر مسهلی نسبتا قوی داشته و برای تخلیه روده در اعمال جراحی و یا عکسبرداری از روده‌ها استفاده می‌شود.

وی با بیان این که بهتر است سنا از فرآورده‌های صنعتی آن که به شکل قرص است مصرف شود، افزود: نیم تا یک گرم از برگ سنا به صورت دم کرده یا جوشانده با یک لیوان آب در روز می‌تواند استفاده شود اما محلول تهیه شده بسیار تلخ است.

دردهای شکمی و تنبلی روده‌ها پیامد مصرف بیش از حد سنا

دکتر ساداتی با تاکید بر این که مصرف بیش از حد این گیاه می‌تواند سبب دردهای شکمی، دل پیچه و تنبلی روده‌ها را در پی داشته باشد، توصیه کرد: برای جلوگیری از تنبلی روده‌ها و عوارض طولانی مدت سنا بهتر است پس از یک یا دو هفته مصرف آن قطع شود.

وی همچنین اظهار داشت: سنا در حاملگی و شیردهی منع مصرف دارد چرا که مدارکی مبنی بر اثرات موتاژنیک و ژنوتوکسیک گزارش شده است همچنین میوه سنا برای کودکان مناسب است و اثری ملایم‌تر از برگ دارد و مقدار مصرف آن همانند برگ است اما از نظر عوارض جانبی مشابه برگ سنا دارد.

شیرین بیان؛ ضدالتهاب راههای تنفسی

دکتر ساداتی با بیان به اینکه شیرین بیان از قدیم به عنوان بهترین جلوگیری کننده و درمان کننده التهاب و زخم‌های معده مورد مصرف بوده، بیان کرد: خلط آور و ضد سرفه، ضد التهاب بودن قسمت‌های فوقانی راههای تنفسی از دیگر اثرات مهم این گیاه است.

وی همچنین درباره نحوه مصرف شیرین بیان گفت: 2 تا 15 گرم پودر ریشه را می‌توان روزانه در یک لیوان آب ریخته و به مدت 5 دقیقه جوشاند سپس آن را صاف و در یک یا چند نوبت مصرف کرد که این مقدار حاوی حدود 200 تا 800 میلی گرم گلی سریزین بوده که مقدار مجاز مصرف گلی سریزین در روز 2 دهم میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است.

این متخصص فارماکوگنوزی با بیان این که مصرف روزانه بیش از 50 گرم به مدت بیش از 6 هفته شیرین بیان ممکن است باعث عوارضی از جمله احتباس آب در بدن، کاهش سدیم، افزایش پتاسیم و فشار خون شود، هشدار داد: افرادی که دارای پرفشاری خون بوده و یا زمینه آن را دارند باید فراورده‌های شیرین بیان را با احتیاط مصرف کنند.

دکتر ساداتی ادامه داد: برای افرادی که دارای پرفشاری خون هستند، فرآورده‌هایی از شیرین بیان تهیه شده که دارای گلی سریزین کمتری است که به نام فرآورده‌های دگلی سریزه در بازار موجود است همچنین بی‌خطر بودن آن در دوران بارداری و شیردهی به اثبات نرسیده و بهتر است مصرف نشود.

بابونه؛ مرهم زخمهای سطحی گوارش

این متخصص فارماکوگنوزی با اشاره به اینکه بابونه گیاهی است علفی و در اکثر نقاط ایران می روید، افزود: بابونه شیرازی بعنوان تقویت کننده معده، ضد خونریزی، ترمیم کننده زخم های سطحی و ضد اسپاسم گوارشی مصرف سنتی دارد.

دکتر ساداتی ادامه داد: به منظور تهیه چای بابونه یک لیوان آب جوش را با 1 تا 2 گرم از گل‌های خرد شده مخلوط كنید و پس از 15 دقیقه آنرا صاف و مصرف کنید این میزان می‌تواند تا 3 بار در روز تکرار شود و برای کودکان می‌توان از همین روش استفاده کرد فقط میزان گیاه در هر نوبت2 گرم باشد.

بابونه را همزمان با داروهای وارفارین و سیکوسپورین مصرف نکنید

وی مصرف بابونه و فراورده‌های حاوی آن در افرادی که حساسیت به گرده‌های علف هرز دارند را مضر دانست و افزود: مصرف آن در بارداری منع شده اما در دوره شیردهی عوارض جانبی گزارش نشده است.

این متخصص فارماکوگنوزی هشدار داد: مصرف همزمان بابونه با داروهایی مثل وارفارین و سیکوسپورین تداخل دارویی وجود دارد و افرادی که این داروها را مصرف می‌کنند از بابونه پرهیز کنند.

دکتر ساداتی از بابونه دشتی به عنوان نوع دیگر بابونه موجود در بازار دارویی ایران یاد کرد و گفت: این گیاه مجموعه کاپیتول‌های دکمه‌ای شکل زرد رنگ و یا گل‌های کوچک زرد رنگ و لوله‌ای شکل است که به عنوان ، ضدخونریزی و تقویت کننده معده و ضد عفونی کننده و ترمیم کننده و نیز شستشو دهنده و ایجاد کننده رنگ طلایی برای مو مصارف سنتی دارد.

نعنا، ضد دردهای گوارشی و رفع سردی

این متخصص فارماکوگنوزی با بیان اینکه نعنا، عرق نعنا و اسانس آن به عنوان ضد نفخ، تسهیل کننده هضم غذا، ضد دردهای گوارشی و رفع سردی، مصرف سنتی دارند، افزود: نعنا به دوگونه نعنا قمی و نعنا فلفلی یا سوسنمبر است که اکثر خواص نعنا (فلفلی) آن مربوط به وجود منتول در اسانس آن است و شامل اثرات ضد نفخ، ضد درد، ضد اسپاسم، ضداحتقان و صفرا آور است.

وی همچنین در رابطه با عوارض جانبی این گیاه اظهار داشت: مصرف گیاه نعنا و یا عصاره‌های آن حتی در طولانی مدت ایجاد عارضه نمی‌کنند و عوارض احتمالی اکثرا به اسانس و یا منتول در فراورده مربوط می‌شود.

دکتر ساداتی در مورد تهیه چای از گیاه نعناع گفت: 2 گرم از برگ خرد شده نعنا را با یک استکان آب جوش مخلوط و پس از 10 دقیقه صاف کرده و مصرف شود.

استفاده از اسانس خالص نعنا در التهاب و زخم به صورت موضعی یا خوراکی ممنوع!

وی با اشاره به اینکه به دلیل ایجاد تحریک، التهاب و زخم، هیچ گاه نباید از اسانس خالص نعنا به طور موضعی یا خوراکی استفاده کرد، افزود: گزارشی مربوط به تداخلات دارویی، غذایی، مصرف در حامگی و شیردهی یا عوارض دیگر وجود ندارد و به نظر می‌رسد مصرف در حد دارویی آن بی‌عارضه باشد. با این حال ممکن است باعث کاهش شیر مادران شود كه باید با احتیاط آن را مصرف كنند.

این متخصص فارماکوگنوزی در پایان اظهار داشت: فرآورده خوراکی نعنا از گونه Spicata توسط صنایع دارویی در حال حاضر تولید می‌شود که به صورت قطره‌ای به نام «کارمینت» در داروخانه‌ها وجود دارد و این قطره برای رفع نفخ، درد واسپاسم بسیار ایده آل بوده و عملکرد آن بین 10 تا 15 دقیقه است.