سلامت نیوز:زنی با چشم‌های درشت و مردمك‌های آبی، موهای سیاه بلند و صورتی رنگ‌پریده وقتی از قاموس یك مجسمه به زنی ترسناك بدل شد كه دو كلمه كنار هم نشستند: خودكشی و كودكان. ارسال پیام‌های تهدیدآمیز از حساب كاربری با نام «مومو» در واتس‌آپ، تماس با نوجوانان و كودكان، آزار روانی و ترغیب آنها به انجام اعمال خشونت‌آمیز علیه خود و حتی خودكشی، مجموعه اقداماتی است كه به این چالش نسبت داده می‌شود.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد ، این چالش با انتشار یك ویدیو در هفته گذشته، موسوم به یك دانش‌آموز 11 ساله هرمزگانی به سرخط خبر رسانه‌های فضای مجازی بدل شد. با وجود اینكه سرهنگ رامین پاشایی، معاون اجتماعی و ارتباطات پلیس فتا متعاقب این خبر اعلام كرد كه فوت این دانش‌آموز به هیچ عنوان در ارتباط با چالش مومو تایید نشده است، اما مرموز بودن و جذابیت سیاه این چالش، همچنان دانش‌آموزان را به جست‌وجو و تایید وجود چنین چالشی ترغیب می‌كرد.
اما چالش مومو، نه یك چالش جدید است و نه مرگ‌و‌میر ناشی از ورود به این چالش، اقلا در قیاس با «نهنگ آبی» مستندات قابل استنادی دارد. همان‌طور كه سرهنگ رجبی، رییس مركز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتای ناجا اشاره كرده است، از زمان اعلام رسمی پلیس و هشدار به والدین نسبت به چنین چالشی، بیش از سه هزار تماس دركمتر از یك هفته با پلیس برقرار شده است، اما عمده این تماس‌ها به پرونده قضایی بدل نشده‌اند.
به گفته او آنچه از چالشی موسوم به چالش مومو در ایران رخ داده است، شكل‌گیری فضای آزار و اذیت توسط گروه‌های همسن و سال و عملا به فضایی برای شیطنت بدل شده است.
علاوه بر او، سرهنگ كیومرث كشوری، جانشین فرمانده انتظامی اهواز روز شنبه خبر داده كه هنوز موردی از مرگ یك دانش‌آموز در اهواز تحت تاثیر این چالش گزارش نشده است. در همین زمان، با كشف گروه هفت نفره در هرمزگان كه عمده پیام‌های ارسالی موسوم به چالش مومو از سوی آنها صورت گرفته بود، مشخص شد كه قصد این افراد صرفا «شوخی» بوده است و پشت پرده این چالش ترسناك، صرفا افرادی با در دست داشتن سیم‌كارت با شماره ناآشنا و استفاده از شماره‌های موقت خارجی، ترس و وحشت را در دل والدین و دانش‌آموزان به وجود آورده بودند.
چالش مومو كه نخستین‌بار از زبان مدیر دادستان عمومی ایالت تاباسكو در مكزیك به رسانه‌های رسمی راه یافت، به سرعت به آرژانتین و هند رسید و گزارش‌های غیرمستندی از خودكشی كودكان و نوجوانان تحت تاثیر این برنامه منتشر شد و خاطره بازی «نهنگ آبی» را زنده كرد. اوج انتشار اخبار مرتبط به این چالش در خارج از ایران، عملا به همان سال 2019 محدود می‌شود، اما حالا در یك هفته اخیر، انتشار برخی ویدیوها، اخبار و شایعات از قوت گرفتن این چالش در ایران خبر می‌دهند.
اما چرا حالا این چالش در ایران منجر به اخبار ضد و نقیض از خودكشی نوجوانان می‌شود؟ «فاطمه قاسم‌زاده»، روانشناس و فعال حوزه كودكان و نوجوانان تقارن انتشار اخبار مرتبط با چالش مومو در ایران و شیوع كرونا را بررسی كرد. به گفته قاسم‌زاده، نمی‌توان از ارتباط میان شیوع و آمار بالای ابتلا و مرگ‌و‌میر روزانه كرونا از یك سو و ترس والدین از به دام افتادن كودكان‌شان در این چالش چشم‌پوشی كرد.قاسم‌زاده با اشاره به رابطه مستقیم ترس و اضطراب گفت: «ترس و اضطراب از یك منشا هستند. گاهی اضطراب از ترس شدید ناشی می‌شود و گاهی ترس از اضطراب شدید نشات می‌گیرد. ترس و اضطراب ارتباط متقابل با هم دارند و روی هم تاثیر می‌گذارند.»
به‌زعم این روانشناس، با شیوع گسترده ویروس كرونا در كشور، علاوه بر مشكلات روزمره خانواده‌ها، حالا اضطراب و ترس از بیماری و مرگ شدت بیشتر و همراه با مشكلات اقتصادی خانواده‌ها عوامل زمینه‌ای برای شدت یافتن چنین شایعه‌ها و ترس والدین از درگیری كودكان‌شان نیز افزایش یافته است. قاسم‌زاده با اشاره به نقش موثر شیوع ویروس كرونا به عنوان یك عامل تهدیدكننده آرامش‌خاطر خانواده‌ها گفت:
«اگر این ترس از بیماری و مرگ و مشكلات اقتصادی در جامعه ما وجود نداشت، بالطبع واكنش كودكان و والدین آنها به چنین چالشی نیز كمتر بود و به حد خودكشی نمی‌رسید. عوامل زمینه‌ای، شدت و ابعاد آنها در شدت واكنش‌ها و عكس‌العمل افراد موثر است و در شرایطی كه ترس در وجود افراد فعال شده است، عموما هر عامل دیگری نیز می‌تواند بیش از شرایط معمول برای افراد ترسناك جلوه كند.» توصیه این روانشناس به والدین، مشاوره با متخصصان، گفت‌وگو با كودكان و نوجوانان و عدم تحمیل ترس و نگرانی خود به آنهاست.
این روانشناس در مورد شیوه مواجهه والدین با نوجوانان خود افزود: «تلاش والدین برای نظارت بر چگونگی حضور نوجوانان در فضای مجازی عموما به ثمر نمی‌رسد، زیرا نوجوانان تمایلی به حرف‌شنوی از والدین خود ندارند و بیشتر تحت تاثیر گروه‌های همسن و سال خود هستند تا والدین‌شان. در واقع نوجوانان بیش از آنكه تحت تاثیر والدین خود باشند، تحت تاثیر همسن و سال‌های خود و گروه‌های دوستی قرار دارند. همین مساله شیوه برخورد والدین با آنها را دشوار می‌كند، اما برقراری روابط صمیمانه می‌تواند موثرتر از نظارت سختگیرانه باشد.»
به گفته قاسم‌زاده، شیوع كرونا و آموزش غیرحضوری، گرایش كودكان و نوجوانان را به حضور در شبكه‌های مجازی شدت داده است، این امر در كنار نبود برنامه‌های سرگرم‌كننده در تلویزیون، عدم وجود امكانات ورزشی، فرهنگی و سرگرمی برای آنها، شدت وابستگی و حضور آنها را در فضای اینترنت افزایش می‌دهد و برای حل این معضل، والدین می‌توانند فعالیت‌های جذاب دیگری را برای نوجوانان خود فراهم كنند، فعالیت‌هایی كه بتواند با فضای جذاب اینترنت رقابت و برای نوجوانان كشش واقعی ایجاد كند.»
همان‌طور كه این روانپزشك اشاره كرد، نیویورك‌تایمز در تاریخ 2 مارس سال گذشته میلادی، در گزارشی با عنوان «واقعیت مومو به اندازه باور ما به اوست» چالش مومو را یكی از معضلات والدین در عصر یوتیوب معرفی كرد. مومو، برای نسلی كه با دیدن فیلم ترسناك حلقه بزرگ شده بوده‌اند، یادآور همان «سامارا» در فیلم حلقه بود، دختری با رنگ پریده، موهای سیاه و چشم‌هایی گشاد و از حدقه‌بیرون زده.
به‌رغم اینكه سرخط رسانه‌های غربی در سال 2019 مملو از هشدار مقامات رسمی به والدین مبنی بر محافظت از كودكان و نوجوانان خود بود، نیویورك‌تایمز در این گزارش نشان داده بود كه حجم پرداخت رسانه‌ها به این موضوع و هشدارهای مقامات در قیاس با گزارش‌های رسمی پلیس بسیار بیشتر است.
این روزنامه چالش مومو را عملا بحرانی ساخته دست بزرگسالان برای كودكان و نوجوانان خوانده و تاكید كرده بود كه «واقعی پنداشتن» وجود چنین عروسكی كه می‌تواند ناگهان بر صفحه گوشی همراه یا تبلت ظاهر شود، عموما از سوی والدین تقویت می‌شود و كودكان با مشاهده ترس والدین خود و اخطارهای مكرر آنها، عملا نسبت به وجود چنین عروسك ترسناكی كنجكاو می‌شوند، علاوه بر آن، كودكان با مشاهده ترس و نگرانی والدین خود، در ناخودآگاه وجود چنین عروسك و چنین چالشی را یك امر واقعی می‌پندارند.
گاردین نیز در همان سال، در گزارشی تحلیلی عملا نشان داد كه چالش مومو، عمدتا به واسطه پرداخت «بیش از اندازه رسانه‌ها» و «نگرانی بیش از اندازه والدین» تبدیل به بحران شد، بحرانی كه در عمل فاصله بسیاری تا واقعیت داشت.
نظر شما