بارش‌ها در كنار اقدامات ستاد ملی مقابله با گردوغبار در دو سال گذشته نتایج مثبتی برای خوزستانی‌ها به همراه داشته است. آمار روزهای پاك، سالم و قابل قبول اهواز در سال ۹۸ نسبت به سال 95 حدود 52 درصد رشد داشته و در مقابل روزهای ناسالم در سال 98 حدود 13ونیم درصد نسبت به سال 95 كاهش یافته است.

كاهش غبار داخلی و مهاجرت خوزستانی‌ها

سلامت نیوز:بارش‌ها در كنار اقدامات ستاد ملی مقابله با گردوغبار در دو سال گذشته نتایج مثبتی برای خوزستانی‌ها به همراه داشته است. آمار روزهای پاك، سالم و قابل قبول اهواز در سال ۹۸ نسبت به سال 95 حدود 52 درصد رشد داشته و در مقابل روزهای ناسالم در سال 98 حدود 13ونیم درصد نسبت به سال 95 كاهش یافته است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد ،همین تغییر سبب شده است كه روند مهاجرت خوزستانی‌ها كه در سال 96 و 97 به دلیل افزایش گرد و غبار شدت گرفته بود كند شود و به گفته مدیركل حفاظت محیط زیست استان خوزستان تقاضای مهاجرت از منظر گرد و غبار كاهش قابل‌توجهی داشته است. هر چند باوجود بارش‌ها و تمام اقدامات انجام شده، تا حل مشكل كانون‌های غباری كشور راه درازی در پیش است. مقایسه عملكرد دستگاه‌های اجرایی برای مقابله با گردوغبار، نشان می‌دهد كه پیشرفت فیزیكی این اقدامات به‌طور میانگین در سال 97 حدود 76 درصد و در سال 98 حدود 46 درصد بوده است.

كانال‌كشی، نهال‌كاری، آبیاری، مالچ‌پاشی، قرق و حفاظت‌، مدیریت هرزآب، آبیاری، طراحی سامانه پیش‌بینی و هشدار سریع گردوغبار، تقویت سیستم‌های فرود هواپیما، خرید خودروهای آب‌پاش و تجهیزات بیمارستانی و محیط‌زیستی، مدیریت روان‌آب، انتقال و پخش سیلاب‌های رودخانه كارون از جمله پروژه‌های تعریف شده در این ستاد است كه مسوولیت انجام آنها برعهده دستگاه‌هایی چون شهرداری اهواز، اداره كل منابع طبیعی و آبخیزداری، سازمان آب و برق، جهادكشاورزی، اداره كل زمین‌شناسی و اكتشافات، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، اداره كل هواشناسی، اداره كل فرودگاه‌ها، دانشگاه علوم پزشكی و اداره حفاظت محیط زیست در این استان بوده است.

آخرین مطالعات زمین‌شناسی تاكنون هفت كانون گردوغبار به مساحت تقریبی 350 هزار هكتار را در خوزستان شناسایی كرده است؛ جنوب هورالعظیم 50 هزار هكتار، شمال خرمشهر 28 هزار و 184 هكتار، شرق اهواز 15 هزار و 620 هكتار، جنوب و جنوب شرقی و در 30 كیلومتری اهواز 112 هزار 385 هكتار، محدوده بندر امام تا امیدیه 86 هزار 147 هكتار و شرق هندیجان 18 هزار و 836 هكتار. در این میان كانون جنوب و جنوب شرقی اهواز به لحاظ وسعت، نزدیكی و میزان تاثیرگذاری بر شهرهای اطراف اهواز اهمیت بیشتری دارد و بنابراین از همان ابتدا اولویت نخست برای اقدامات مقابله‌ای بوده است.

محمدجواد اشرفی، مدیركل محیط زیست استان خوزستان معتقد است با وجود تمام اقداماتی كه تا به حال از سوی دستگاه‌های مختلفی چون اداره كل منابع طبیعی و آبخیزداری، جهادكشاورزی، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و سازمان محیط زیست درباره كانون‌ها انجام شده اما با توجه به شرایط مالی كشور تا كار كردن  روی همه كانون‌ها فاصله زیادی داریم.

«به دنبال بارندگی‌ها در دو سال گذشته و به تبع آن ایجاد پوشش گیاهی و مرتعی شرایط مناسبی در این كانون‌ها ایجاد شده است، بنابراین توجه به هزینه‌كرد برای مهار كانون‌های گردوغبار به ویژه از جنبه‌های آبرسانی، درخت‌كاری و حتی مدیریت قرق و چرا كمتر شده است.» او می‌گوید از سال 97-96 تا پایان سال مالی 98 حدود هفتصد میلیارد تومان برای مقابله با گردوغبار در خوزستان هزینه شده است:

«در عرصه‌های كانون جنوب و جنوب شرقی اهواز تقریبا 25 هزار هكتار نهال‌كاری با درخت كهور انجام شده و حدود 112 هزار هكتار نیز تحت مدیریت چرا و قرق قرار گرفته است. به‌طور میانگین شصت كیلومتر كانال بزرگ آبیاری با ظرفیت 20 متر مكعب بر ثانیه برای آبرسانی از رودخانه كارون به عرصه‌های نهال‌كاری شده یا غرق‌آب كردن كانون‌های گردوغبار احداث شد.

برای مقابله اثرات منفی گردوغبار حدود 20 میلیارد تومان از محل اعتبارات مقابله با گردوغبار برای خرید دستگاه‌های تجهیز فرودگاه‌ها و تشخیص گردوغبار به هواپیمایی و هواشناسی پرداخت شد.»


تصمیمات اشتباه نهال‌ها را خشكاندسال گذشته حدود هفت هزار هكتار از نهال‌كاری‌ها در كانون فوق بحرانی ریزگرد كه سازمان جنگل‌ها مسوولیت كاشت آن را بر عهده داشت، از بین رفت. مدیركل حفاظت محیط زیست استان خوزستان البته مساحت تقریبی آن را حدود 4 هزار هكتار اعلام كرده و می‌گوید: «سال 96 كه تصمیم به نهال‌كاری گرفته شد، در مقطع و شرایطی بحرانی قرار داشتیم و فشارهای مردمی و اجتماعی هم بسیار زیاد بود.

دولت مصمم بود برای كاهش گرد و غبار اقداماتی انجام دهد، شاخص این اقدامات نهال‌كاری بود. بنابراین بدون انجام مطالعات دقیق و بر اساس شواهد میدانی، تصمیماتی برای نهال‌كاری گرفته شد و عرصه‌ها كشت شدند. بخشی از نهال‌ها به دلیل خصوصیات فیزیكی و شیمیایی خاك خشك شدند و بخش دیگری هم در سیل بزرگ فروردین 98 از بین رفتند.»


شادگان تحت كنترل است

 خشكیدگی زمین‌های تالابی از دیگر دلایل برخاستن غبار است اما اشرفی هم تایید می‌كند كه حقابه واقعی تالاب‌ها داده نمی‌شود، هرچند تغییر شرایط آب‌وهوایی برای جبران به كمك آمده است. او می‌گوید: «از آنجا كه خشك‌شدن تالاب‌ها باعث افزایش گردوغبار می‌شد برای مدیریت و پایش آنها ساختمان‌سازی كردیم. حقابه تالاب‌های شادگان و هورالعظیم هم به صورت نسبی پرداخت شد، بخشی از آن به دخالت‌های انسانی مرتبط بود و بخش دیگر به اتفاقات طبیعی. 

اگر چه تامین حقابه از اولویت‌های مصرف آب كشور است اما همچنان به دلایل مختلف حقابه واقعی تالاب‌ها داده نمی‌شود بنابراین با توجه به چالش‌ها و بحران‌های مختلف و فعالیت‌های گسترده كشاورزی و صنعتی در استان، میزان آب به اندازه‌ای نیست كه نیاز واقعی تالاب‌ها را تامین كند.

در این سال‌ها همه مدیران ضرورت تامین حقابه تالاب‌ها را احساس كرده‌اند. از طرفی بارندگی و پرآب‌بودن مخازن دریاچه‌ها شرایط نسبی خوبی را برقرار كرده است، بنابراین دیگر شاهد خشكی قابل توجهی كه پیش‌تر به عنوان كانون‌های گردوغبار در حوضه تالاب‌ها وجود داشت، نیستیم. به عنوان مثال حدود 15 هزار هكتار عرصه بحرانی در تالاب شادگان با توجه به بارش‌ها، دیگر به هیچ‌وجه استعداد خیزش غبار و خاك را ندارد و تحت كنترل است.»

25  پایگاه سنجش و پایش آلودگی هوا نیز تاكنون در 21 شهر خوزستان نصب شده تا اطلاعات آن به صورت بر خط، در سامانه‌های رسمی پایش كیفیت هوا بارگذاری شود. سیروس كریمی، رییس اداره پایش حفاظت محیط زیست استان خوزستان هم بر اساس اطلاعات این پایگاه‌ها می‌گوید كه میزان گرد‌وغبار به دلیل تغییر شرایط آب‌وهوایی از انتهای سال 97 و كنترل كانون‌های داخلی نسبت به گذشته كاهش یافته است.

«روزهای پاك و قابل قبول در سه سال اخیر نسبت به قبل از آن بیشتر شده است. روزهای قابل قبول در سال 95، 66 روز، سال 96، 69 روز، سال 97، 112 روز و سال 98، 168 روز بوده است.» او درباره میزان تعهدات اداره كل منابع طبیعی و رقم تحقق آن می‌گوید:

« در سال 97 باید 19 هزار و 500 هكتار انجام می‌شد اما از این میزان 11 هزار و 470 هكتار انجام شد، یعنی حدود 60 درصد كار. در سال 98 هم رقم مصوب، 3 هزار و 200 هكتار بود كه 3 هزار هكتار آن انجام شد.» از میان تعهداتی كه سازمان‌های مختلف داشته‌اند اما هنوز برخی بر زمین مانده، مثل خرید سیستم تهویه هوا برای بیمارستان‌ها كه مسوول تامین آن سازمان مدیریت برنامه‌ریزی بود و به گفته كریمی هنوز كار خاصی برای تامین آن انجام نشده است.»

تجهیزات شست‌وشوی معابر هم از دیگر مواردی است كه اعتبارات آن از سوی سازمان اختصاص داده شده اما هنوز گزارشی درباره اقدام برای آن به دست ما نرسیده است.»

بر اساس جدول عملكرد دستگاه‌های اجرایی در راستای مقابله با گردوغبار 98 با وجود اختصاص صددرصدی بودجه انتقال و پخش سیلاب‌های كارون و تامین آب نهال‌كاری‌ها به سازمان آب و برق خوزستان پیشرفت فیزیكی 10 درصد بوده است.


حل مشكل برق و تغییر روند مهاجرت

در تمام این سال‌ها كه گرد و غبار بر زندگی مردم خوزستان سایه انداخته بود، كمترین غبار با قطعی شبكه برق همراه بود. حالا اما به گفته اشرفی، مدیركل حفاظت محیط زیست استان خوزستان وضعیت متفاوت از آن زمان است چون مبلغ كلانی از سوی دولت برای تقویت و پایدارسازی شبكه‌های برق به وزارت نیرو پرداخت و در نتیجه اقدامات اثر بخشی انجام شده است:

«حالا دیگر با هر گردوغباری مردم دچار قطعی برق نمی‌شوند.»هر چند به دلیل اثربخشی اقدامات و تغییرات آب‌وهوایی وضعیت خوزستان به واسطه كانون‌های داخلی بهتر شده اما مشكل كانون‌های خارجی به قوت خود باقی است. به گفته او تا 70 درصد گردو‌غبار خوزستان متاثر از كانون‌های خارجی است و هنوز هیچ برنامه عملیاتی برای حل آن اجرا نشده است.

 «بررسی‌های سال 95 و 96 نشان داد كه تنها 30 درصد گرد‌وغبار تحت تاثیر كانون‌های داخلی است. البته مسوولیت كانون‌های خارجی با وزارت امور خارجه است و باید با تفاهم، تعامل ملی و منطقه‌ای آن را حل كنند.» پدیده مهاجرت جنوبی‌ها همواره به دلیل شرایط آب و هوایی به تاریخ این سرزمین گره خورده و با هر بحران شدت یافته است؛ جنگ و مشكلات مترتب بر آن، خشكسالی و كم‌آبی.

به دنبال شدت گرفتن میزان گردوغبار در ده سال گذشته نیز روند مهاجرت خوزستانی‌ها به شهرهای شمالی، تهران، كرج، اصفهان و برخی كشورهای حاشیه خلیج فارس افزایش یافت تا جایی كه سال 97 پروانه سلحشوری، نماینده جنوبی مردم تهران در دوره دهم مجلس از مهاجرت 400 هزار خوزستانی خبر داد. حالا اما مدیركل حفاظت محیط زیست استان خوزستان می‌گوید شرایط تغییر كرده است.

«سال 96 و 97 گردوغبارهای ممتد و طولانی در خوزستان به صورت مقطعی میل به مهاجرت به شهرها و كشورهای دیگر را افزایش داد. طبیعی هم بود. این اتفاق برای هر استان دیگری هم پیش می‌آمد، مردمش چنین تصمیمی می‌گرفتند اما با توجه به بارندگی‌های بسیار خوبی كه در سال 97 و 98 داشتیم، خیزش گردوغبار كاهش چشمگیری داشت و در حال حاضر تقاضای مهاجرت از منظر گردوغبار به طرز قابل توجهی كاهش یافته است چون در سال 97 و 98 گرد و غبار نسبت یك دهه قبل از آن شرایط متفاوتی داشت.»
 
در سال 97 باید 19 هزار و 500 هكتار انجام می‌شد اما از این میزان 11 هزار و 470 هكتار انجام شد، یعنی حدود 60 درصد كار. در سال 98 هم رقم مصوب، 3 هزار و 200 هكتار بود كه 3 هزار هكتار آن انجام شد. از میان تعهداتی كه سازمان‌های مختلف داشته‌اند اما هنوز برخی بر زمین مانده، مثل خرید سیستم تهویه هوا برای بیمارستان‌ها كه مسوول تامین آن سازمان مدیریت برنامه‌ریزی بود و به گفته كریمی هنوز كار خاصی برای تامین آن انجام نشده است

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha