سلامت نیوز: شما در ساعتی كه به واسطه تصمیم ستاد ملی مبارزه با شیوع كرونا موجب كاهش تردد در شهر شده‌اید معابر عمومی را هم خاموش می‌كنید. «كمی تردد» فی‌نفسه بسترساز وقوع جرایمی از جمله «سرقت» و «زورگیری» است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد، ساعت ۹ شب خیابان‌های تهران در تاریكی غلیظی فرو می‌روند. هفته‌ها از اجرای طرح منع تردد شبانه برای كاهش آمار شیوع كرونا می‌گذرد، اما طی چند روز گذشته، یك طرح بی‌سروصدا معابر و پارك‌ها و بزرگراه‌های تهران را به خاموشی می‌برد، نام این طرح «تعدیل روشنایی» است، طرحی كه به منظور پایداری شبكه برق و كاهش مصرف گاز به منظور تولید برق صورت گرفته اما از یك امر اجتماعی غفلت كرده است؛ امنیت.
یك روز پس از اجرای طرح تعطیلی دو هفته‌ای تهران به منظور پیشگیری از شیوع كرونا، علیرضا زالی، فرمانده عملیات مدیریت كرونا در كلانشهر تهران خبر داد بود كه ۲۴ ساعت پس از اعمال محدودیت‌های تردد، تردد شبانه در تهران در ساعات ۹ شب تا ۴ صبح، ۷۰ درصد كاهش یافته است. گرچه این آمار متوجه روزهایی است كه طرح تعطیلی دو هفته‌ای اجرا شده بود، اما در زمان اوج اجرای این طرح نیز اقلا ۳۰ درصد تردد در معابر و خیابان گزارش شده بود. با گذشت حدود یك‌ماه از اجرای این طرح و كاهش محدودیت‌های تردد، حالا به نظر می‌رسد كه این رقم می‌تواند افزایش یافته باشد، با وجود این، طی چند روز گذشته، شب‌های تهران در تاریكی فرو می‌روند و جز معابر اصلی، باقی معابر دیگر خاموش می‌شوند و تردد در آنها عملا ناممكن و با مخاطرات مواجه می‌شود. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد كه هفته گذشته و متعاقب شكل‌گیری پدیده «مه‌دود» در تهران و افزایش آلودگی و انتشار بوی نامطبوع در تهران، صحبت سر استفاده یا عدم استفاده از مازوت در نیروگاه‌های حرارتی تولید برق، به روال سال‌های گذشته، با صحبت‌های ضد و نقیض مسوولان همراه شد، صحبت‌هایی مبنی بر اینكه با افزایش مصرف گاز خانگی، نیروگاه‌ها با كمبود سوخت مواجه می‌شوند و ناچار به سوزاندن مازوت هستند و در نتیجه هوای تهران و سایر كلانشهرها آلوده می‌شوند. گرچه آلودگی تهران را حتی بارش و وزش باد در هفته گذشته از بین نبرده و شهروندان تهرانی هنوز هوای آلوده را به ریه می‌برند، حالا یك طرح خیابان‌های آلوده تهران را به تاریكی می‌كشاند. امری كه به نظر می‌رسد برای مدیریت مصرف سوخت در نیروگاه‌های حرارتی كشور در نظر گرفته شده است، با وجود این در این طرح نیم‌نگاهی به وضعیت خیابان‌های تاریك و احتمال بالا رفتن سرقت و ناامنی برای عابران پیاده در نظر گرفته نشده است.
زهرا نژادبهرام، عضو شورای تهران در پاسخ به «اعتماد» نسبت به خاموشی شبانه در تهران و علت آن، تاكید دارد كه در طرح «تعدیل روشنایی»، كاهش روشنایی در بزرگراه‌ها و اتوبان‌ها درنظر گرفته شده و خاموشی محله‌ها یا دسترسی‌های محلی در شهر دیده نشده است. به گفته نژادبهرام، كاهش مصرف برق به تبع افزایش مصرف گاز خانگی و كاهش منابع گازی در نیروگاه‌های حرارتی تولید برق ضرورت دارد و این ضرورت در طرح «تعدیل روشنایی» دیده شده است، اما قرار نیست با این طرح امنیت شهروندان در شهر با اخلال همراه شود. این عضو شورای شهر با اشاره به سابقه همكاری وزارت نیرو با شهرداری برای رفع فضاهای بی‌دفاع شهری در مناطق مختلف تهران، اذعان دارد كه مهم‌ترین عامل در شكل‌گیری فضای بی‌دفاع شهری، كاهش روشنایی است، وجود چراغ‌های معیوب یا شكسته، كمبود چراغ و خرابی آنها در برخی نقاط تهران، فضای شهری را برای حضور شهروندان، خصوصا زنان و كودكان با دشواری مواجه كرده بود كه وزارت نیرو برای رفع این مساله و كاهش فضاهای بی‌دفاع شهری پیش از این با شهرداری همكاری خوبی داشته است و بنابراین هدف از این طرح، اصلاح مصرف انرژی در بزرگراه‌ها و اتوبان‌هاست، نه دامن زدن به فضاهای بی‌دفاع شهری.
نژادبهرام اشاره دارد كه به‌رغم تاریكی زودهنگام در زمستان، این طرح پیش‌بینی كرده است كه در ساعات پنج و شش عصر همچنان شهروندان در شهر حضور دارند و امور روزمره خود را دنبال می‌كنند و نمی‌توانند با تاریكی معابر مواجه شوند، به‌رغم این، خواسته ستاد كرونا منع تردد در ساعات مشخصی از شبانه‌روز به منظور كاهش جلوگیری از شیوع ویروس كروناست كه باتوجه به وضعیت حاد این بیماری در كشور، اگر این طرح به كاهش ترددهای غیرضروری منجر شود، زنجیره انتقال ویروس كرونا را نیز كمتر خواهد كرد. خاموش شدن روشنایی خیابان‌ها و بزرگراه در ساعات منع تردد به گفته مسعود صادقی، مدیركل دفتر نظارت بر توزیع برق شركت توانیر، «تعدیل روشنایی» نام دارد.
به گزارش پایگاه خبری شركت تولید، انتقال و توزیع برق ایران (توانیر) طرح تعدیل روشنایی با محوریت محوریت شركت‌های توزیع برق، وزارت راه و شهرسازی و شهرداری‌ها و در همه استان‌ها در حال اجراست و این طرح با هدف كاهش مصرف گاز نیروگاهی در سه بخش روشنایی بزرگراهی، بین‌شهری و فضای سبز صورت می‌گیرد. طبق این گزارش، صادقی متذكر شده است كه كاهش هوا و افزایش مصرف حامل‌های انرژی به عنوان منبع حرارتی دلیل شكل‌گیری این طرح هستند، طرحی كه با اصلاح روشنایی معابر به صرفه‌جویی یك میلیون لیتر سوخت منجر خواهد شد و كاهش مصرف گاز نیروگاه‌ها و تامین گرمایشی مورد نیاز در نقاط سردسیر را در بر خواهد داشت. مدیركل دفتر نظارت بر توزیع برق شركت توانیر پیش از این در گفت‌وگو با فارس اشاره كرده بود كه در این طرح، نورپردازی بیش از حد معابر شهری و روستایی استاندارد می‌شوند و در این طرح، اولویت خاموشی با مكان‌هایی است كه از گذشته «نورپردازی بیش از حد استاندارد» داشته‌اند و با خاموشی یك در میان، میزان روشنایی به حد استاندارد می‌رسد.
در این گفت‌وگو مدیركل دفتر نظارت بر توزیع برق شركت توانیر اشاره كرده است كه در ساعات منع تردد، رفت‌و‌آمدها خیلی زیاد نیستند و با توجه به این امر، «در خیلی از جا‌ها در ساعات پایانی شب تا صبح این حجم از روشنایی ضرورت ندارد.» به گفته صادقی، «به دلیل صرفه‌جویی گاز» وزارت نیرو در همكاری با وزارت نفت سایر دستگاه‌های اجرایی كه در موضوع روشنایی معابر دخیل هستند، مصمم است تا روشنایی معابری را كه در بسیاری از ساعات شب ضرورتی ندارند، كاهش دهند و در مصرف گاز صرفه‌جویی كنند. مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق كشور نیز به ایلنا خبر داده است كه طی روزهای گذشته طرح اصلاح روشنایی معابر و بزرگراه‌ها جهت جلوگیری از مصرف برق و گاز در دستور كار دولت و مسوولان وزارت نیرو قرار گرفته است كه این طرح پس از ساعت ۹ شب در شهرهای قرمز و نارنجی اجرا می‌شود. به گفته رجبی، زمانی كه نیروگاه‌ها با كمبود سوخت مواجه می‌شوند، پایداری شبكه برق دچار مشكل می‌شود و صنعت برق تمام توان خود را برای پایداری شبكه برق به كار خواهد بست كه به نظر می‌رسد این تلاش در حال حاضر صرفا معطوف خاموش كردن چراغ‌های معابر شهری است. با وجود صحبت‌هایی كه از سوی توانیر مبنی بر ضرورت اجرای این طرح برای پیاداری شبكه برق به گوش می‌رسد، این طرح با واكنش رییس پلیس راهور پایتخت نیز مواجه شده است. به گزارش ایسنا، سردار محمدحسین حمیدی، با اعلام مخالفت پلیس با خاموش شدن چراغ‌های برخی بزرگراه‌ها در ساعات منع تردد گفته است: «ما مخالفت خودمان را با این موضوع اعلام كردیم، اما آنها (شركت توانیر) به ما گفتند كه یكسری مشكلات دارند و باید زیرساخت‌های خود را تعمیر كنند.»
سردار حمیدی در این گفت‌وگو اعلام كرده است كه پلیس گزارش خود را در مورد احتمال افزایش تصادفات در نتیجه خاموشی خیابان‌ها و بزرگراه‌ها در ساعات منع تردد اعلام خواهد كرد و علاوه بر آن، پلیس پیگیر تامین نور در دیگر معابر و گذرگاه‌ها خواهد بود تا این مساله حل و فصل شود.
برخلاف اعلام اجرای این طرح از سوی توانیر، هنوز مسوولیت خاموشی معابر تهران از سوی شهرداری پذیرفته نشده است و تمام مسوولیت این امر به عهده توانیر انگاشته می‌شود، این در حالی است كه به گفته سخنگوی صنعت برق، این طرح با «همكاری وزارت نیرو با سایر ارگان‌ها» در حال اجراست و در این میان همچنان نسبت به نقش شهرداری در اجرای این طرح، خصوصا در چگونگی اجرای این طرح ابهاماتی باقی است كه تاكنون از سوی شهرداری پاسخی نسبت به این امر به خبرنگار «اعتماد» ارایه نشده است. این رویه شهرداری نسبت به رفع مسوولیت از خاموشی معابر شهری در آخرین جلسه شورای شهر تهران نیز انعكاس داشت. در این جلسه، عضو شورا در واكنش به انتقادات وارد بر عملكرد شهرداری در فراهم آوردن زمینه‌های ناامنی با خاموشی معابر تهران، كوتاهی شهرداری در این زمینه را رد كرد و تقصیرات را متوجه اداره برق منطقه‌ای تهران دانست.
مجید فراهانی در آخرین جلسه شورای شهر تهران اشاره كرده بود كه بر اساس تبصره ۲ ماده ۱۱ قانون سازمان برق ایران، مصوب ۱۳۴۶ و آیین‌نامه نحوه تامین و تعیین هزینه روشنایی معابر و جابه‌جایی تاسیسات آب و برق، مصوب ۱۳۴۶ هیات وزیران، هزینه روشنایی و معابر توسط شركت‌های برق منطقه‌ای راسا از محل عوارض بر مصرف بر تامین و برداشت می‌شود. فراهانی با اتكا بر این تبصره و آیین‌نامه اذعان كرده بود كه «تامین روشنایی معابر و پرداخت هزینه‌های آن بر اساس نص صریح قانون بر عهده وزارت نیرو و شركت‌های برق منطقه‌ای است»، او در ادامه خواستار توجه به این مساله و كاهش فضاهای بی‌دفاع شهری به دلیل قطع برق برخی معابر شده بود.
مشاهدات خبرنگار «اعتماد» نشان می‌دهد كه این تاریكی صرفا مربوط به بزرگراه‌های پایتخت نیست، بلكه معابر درجه یك شهری نیز با تاریكی شبانه همراه هستند و تردد پیاده را در این تاریكی عملا با موانع و خطرها مواجه می‌كند. با توجه به ممنوعیت تردد خودروهای شخصی در این ساعت، عملا حضور پیاده در خیابان‌ها در ساعت ۹ شب به بعد دشوار و غیرممكن است. طرح تعدیل روشنایی حالا سایه ناامنی را بر شب‌های تهران آورده و این امر در یك تردد كوتاه پیاده پس از ساعت 9 شب مشهود است، این در حالی است كه با وجود خاموشی عمیق برخی معابر، همچنان نورپردازی بسیاری از بناهای شهری و بنرهای تبلیغاتی فعال و روشن است و علاوه بر آن، گرچه نام این طرح عنوان تعدیل را «یدك» می‌كشد، اما بدون تغییر سیستم نورپردازی شهری با تجهیزات كم‌مصرف‌تر، در حال حاضر به نارضایتی شهروندان و افزایش احساس ناامنی، خصوصا برای زنان در شب منجر شده است، نگاهی به واكنش‌های كاربران فضای مجازی در توییتر نشان می‌دهد كه احتمالا در این طرح، تهران در ساعات منع تردد، خالی از سكنه پنداشته شده است و شكل‌گیری ناامنی، سرقت، احتمال تصادف و خفت‌گیری و افزایش فضاهای بی‌دفاع شهری در این طرح جایی نداشته‌اند.
خاموشی و زورگیری
«كرونا» و «سرما» دو سرفصلی است كه این روزها بار دیگر مفهوم «مدیریت» را به چالش كشیده‌اند. درست در روزهایی كه ما در تهران یك تجربه تلخ دیگر در كوهپیمایی‌های نخستین آخر هفته زمستان داشتیم و شاهد بودیم كه چگونه تعدد مراكز اطلاع‌رسانی و تصمیم‌گیر موجب سردرگمی می‌شود و حتی شنیدیم كه وزارت كشور آمار اعلام شده اجساد كشف شده قربانیان بهمن و سرما در ارتفاعات شمال تهران از سوی جمعیت هلال‌احمر را زیرسوال برد، یك اتفاق پرسش‌برانگیز دیگر با انواع و اقسامی از اظهارنظرها همراه شد؛ مساله خاموشی معابر پایتخت به ویژه بعد از ساعت محدودیت تردد كرونایی. این مساله به «سرما» مربوط می‌شد و افزایش مصرف گاز خانگی و در نتیجه آن كاهش منابع گاز نیروگاه‌های حرارتی و تولید برق. نتیجه آنكه درست در همان زمان كه تصمیمی برای مدیریت تلفات انسانی ناشی از شیوع كرونا با تمدید محدودیت تردد بعد از ساعت 9 اعمال می‌شد...
برای مدیریت مصرف برق مقرر شده روشنایی معابر عمومی نظیر بزرگراه‌ها كاهش یابد و نام این روش را هم «تعدیل روشنایی» گذاشته‌اند. جالب اینجاست كه این تصمیم منطقی برای مدیریت مصرف برق و جلوگیری از خاموشی خانگی بیشتر از آنكه از طریق اطلاع‌رسانی و اقناع‌سازی مردم و شهروندان اجرایی شود از نتیجه تاریك شدن خیابان‌ها به اطلاع مردم رسید! این كار در حالی انجام شد كه نیروی انتظامی با آن مخالف بود و شورای شهر و شهرداری تهران هم بر آن نقدهایی داشتند.
واقعیت این است كه برای آنكه در خانه‌های‌مان با وجود سرما بی‌برقی نداشته باشیم معقول و منطقی است كه برق مصارفی كه ضروری نیست قطع شود. همان شیوه‌ای كه در تابستان در روزهای اوج مصرف با مصرف‌كنندگان غیرضروری انجام می‌شد یا شدت عملی كه با ساختمان‌های دولتی یا كارخانه‌ها می‌شد. الان به ظاهر خاموش شدن روشنایی بزرگراه‌ها و معابر آن هم در ساعتی كه طبق تصمیم ستاد ملی مبارزه با كرونا با منع تردد مواجهیم نباید آسیب‌زا باشد. اما این تصمیم به ظاهر منطقی و به ظاهر عاقلانه مسبب مضاعف شدن عاملی خطرناك تحت عنوان «تولید فضای بی‌دفاع شهری» است. چگونه؟
شما در ساعتی كه به واسطه تصمیم ستاد ملی مبارزه با شیوع كرونا موجب كاهش تردد در شهر شده‌اید معابر عمومی را هم خاموش می‌كنید. «كمی تردد» فی‌نفسه بسترساز وقوع جرایمی از جمله «سرقت» و «زورگیری» است. حالا خلوت بودن به همراه تاریك شدن این بستر را ضریب می‌دهد و عملا شرایط را برای سارقان و زورگیران مهیا می‌كند. این جدای از احتمال وقوع تصادفات رانندگی است. به این معنا كه بسیاری از عابران كه مسافر هم هستند برای یافتن تاكسی در معبر ایستاده‌اند و با تاریك شدن معبر احتمال دیده نشدن آنها و وقوع تصادف افزایش می‌یابد. یكی از معضلات پایتخت از دهه‌های پیش نداشتن پاركینگ متناسب با واحدهای مسكونی است.
بنابراین بسیاری از شهروندان خودروهای خود را در حاشیه معبر عمومی پارك می‌كنند. با كاهش نور معابر عمومی فرصت برای سارقان فراهم می‌شود. پرسش این است كه آیا ترجیح می‌دهید بی‌برقی را تجربه كنیم یا با خاموشی موارد غیرضروری ضرر كمتری به مردمی كه باید بعد از ساعت 9 در خانه باشند بدهیم؟ پرسش از شركت توانیر و دست‌اندركاران اجرای این شیوه مدیریت كه اتفاقا باید مورد قدردانی هم واقع شود این است كه می‌توانستید ظرافت‌های بیشتری به كار بگیرید و به جای تحمیل یا تولید «فضای بی‌دفاع شهری» به شهروندان برق و روشنایی اماكنی را محدود كنید كه عملا كاربری شبانه ندارند. در گزارش امروز «اعتماد» كه در صفحه 12 می‌خوانید به دو نمونه آن اشاره كرده‌ایم.
در تهران برج‌های مرتفع بسیاری در حال ساخت هستند كه فعالیت عمرانی در این برج‌ها شب‌ها متوقف است. اما در كمال تعجب شاهد هستیم كه این برج‌های نورانی در دل شب جلوه‌گری می‌كنند. نمونه ملموس آن در بزرگراه‌های همت و كردستان قابل مشاهده است. شما هم می‌توانید مثال‌های دیگری از این دست پیدا كنید. چرا به جای آنكه این ساختمان‌ها كه در ابعادی بسیار بزرگ و قابل توجهی هم در شهر قد علم كرده‌اند خاموش شوند باید معبر عمومی خاموش شود؟ آیا بهتر نبود برج میلاد كه از جمله اماكن تفریحی خدماتی است خاموشی بگیرد تا معبر عمومی.
در توضیحاتی كه درباره این طرح داده شده بود به خاموشی پارك‌ها هم اشاره شده بود زیرا طبق مصوبه ستاد ملی مبارزه با كرونا و محدودیت تردد پارك‌ها هم نباید مورد استفاده مردم باشند. اینجاست كه شیوه مدیریت و فاصله آن با حكمرانی خوب رخ می‌نماید. خلأ نگاه اجتماعی در عمده تصمیمات مدیریتی كشورمان از جمله این تصمیم ملموس است. اینجا هم مهندسان با خود نشسته‌اند و محاسبه كرده‌اند كه این تعداد چراغ در معابر و بزرگراه‌ها روشن است كه با خاموش كردن‌شان، این حجم مصرف برق كاهش می‌یابد.
اما در مدیریت به جز فرمول و اعداد ریاضی باید به روابط انسانی و تاثیر آنها بر هم نیز توجه داشت. جای خالی جامعه‌شناسی در مدیریت‌های ما اینجا هم خودی نشان می‌دهد. به همین دلیل است كه ما فكر می‌كنیم اگر شركت توانیر كه طبیعتا متشكل از مهندسان و متخصصان برق این تصمیم را برنامه‌ریزی كرده از مدیران شهری و جامعه‌شناسان هم كمك می‌گرفت با ظرافت بیشتری این كار ارزشمند یعنی مدیریت مصرف برق و تولید برق مجازی را محقق می‌كرد.
نظر شما