سلامت نیوز:استان لرستان یكی از استان‌های غربی كشور است كه تنوع گیاهی و جانوری كم‌نظیری دارد. منطقه حفاظت شده اشترانكوه لرستان كه وسعت آن بالغ بر ۸۰ هزار هكتار است، با حضور دریاچه گهر و در عین حال حدود ۶۰۰ گونه گیاهی و ۲۷۴ گونه جانوری یكی از عرصه‌های منحصربه‌فرد طبیعی سرزمین ما است. منطقه حفاظت شده سفیدكوه هم كه وسعتی حدود ۷۰ هزار هكتار دارد، به واسطه توپوگرافی خاص و رودخانه‌های پرآبی مانند كشكان و كریه از ۲۷۲ گونه گیاهی و ۱۳۸ گونه جانوری میزبانی می‌كند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد ، از سوی دیگر «منطقه شكار و صید ممنوع تالاب‌های پلدختر»، «منطقه شكار و صید ممنوع قالیكوه الیگودرز»، «منطقه شكار و صید ممنوع گرین الشتر»، «منطقه شكار و صید ممنوع چهارشاخ نورآباد»، «منطقه شكار و صید ممنوع هشتادپهلو»، «تالاب بیشه دالان بروجرد»، «تالاب تنوردر درود» به همراه یك اثر طبیعی ملی با عنوان «غار ماهی كور» همگی نمونه‌هایی ارزشمند از طبیعت منحصربه‌فرد لرستان هستند كه در عین زیبایی، دشواری‌ها و البته دغدغه‌های خاص خود را هم به جهت حفاظت برای محیط‌بانان دارند.
روزنامه اعتماد در ادامه مصاحبه‌های خود با محیط‌بانان این‌بار به سراغ محیط‌بانی از دیار لرستان رفته است. رحمان بازگیر، محیط‌بان یگان حفاظت اداره كل محیط‌زیست لرستان كه امسال هم به عنوان محیط‌بان نمونه كشور شناخته شد، از سال 1391 مشغول به كار شده و در رشته مهندسی منابع طبیعی مرتع و آبخیزداری مشغول به تحصیل است.
او می‌گوید كه به دنبال هیچ پستی نیستم و نخواهم بود فقط تا زمانی كه بتوانم می‌خواهم محیط‌بان باشم.
جالب است بدانید در زمان انجام این مصاحبه (7:30 شب دوشنبه مورخ ۱۷ آذر) ساعت‌ها در تعمیرگاه منتظر تحویل گرفتن یكی از دو ماشین محیط‌بانی بود و در آخر هم به دلیل هزینه تعمیر ماشین به مشكل برخورد. حاصل این گپ و گفت را در ادامه می‌خوانید:
شما یكی از محیط‌بانان نمونه سازمان حفاظت محیط‌زیست هستید، در سال‌های خدمت‌تان چه جوایزی را كسب كرده‌اید؟
من در سال ۹۵ به عنوان محیط‌بان نمونه استان لرستان و در سال ۹۸ هم به عنوان محیط‌بان نمونه ملی كشوری شناخته شدم.
از ابتدا در استان لرستان بودید؟
بله من كلا فقط در استان لرستان بوده‌ام اما محل خدمتم در داخل استان تغییر كرده. اوایل در مناطق بودم و الان چند سالی است كه در اداره كل مشغول به خدمت هستم. در یگان حفاظت ما سطح استان را پوشش می‌دهیم و گشت كنترل شامل كل استان لرستان می‌شود. اما اوایل خدمتم در منطقه سفیدكوه خرم‌آباد مشغول بودم.
مناطق حفاظت شده لرستان چه ویژگی‌های شاخصی دارند؟
استان لرستان ویژگی‌های طبیعی خاص خود را دارد به عنوان مثال «منطقه حفاظت شده سفیدكوه خرم‌آباد» كه من اوایل خدمتم آنجا بودم، گونه جانوری شاخصش، كل و بز است اما به غیر از آن در این منطقه پلنگ، خرس قهوه‌ای، روباه، شغال، كفتار، گرگ، گراز، گربه وحشی، رودك، كبك دری، عقاب طلایی، مار قیطانی، تیرمار، گرزه مار، آگامای فلس شاخی، آگامای صخره‌ای فلس درشت، گكوی مدیترانه‌ای، لاك‌پشت‌های بركه‌ای و مهمیزدار هم یافت می‌شود. گون، كلاه میرحسن، چوبك و انواع گرامینه‌ها هم جزو پوشش گیاهی آن هستند.
در «منطقه حفاظت شده اشترانكوه» هم قوچ و میش، خرس قهوه‌ای، پلنگ، گربه وحشی، كفتار، روباه معمولی، گرگ، كبك دری، كبك، عقاب طلایی، دلیجه، بحری، شاهین، چكاوك، سهره طلایی، سهره پیشانی سرخ، سهره نوك بزرگ، چلچله دمگاه سفید، سار صورتی، جی‌جاق، بزمجه بیابانی، لاكپشت مهمیزدار، آگامای صخره‌ای فلس درشت، كور مار، افعی شاخدار، سوسمار مار چشم، لاسرتا و اسكینگ گزارش شده است.در «اثر طبیعی ملی غار ماهی كور»، شاهد حضور گونه اندمیك و منحصربه‌فرد ماهیان كور غار هستیم و در همان منطقه هم مورد، نی، جاز و بادام كوهی یافت می‌شود.
«زیستگاه سمندر لرستانی»
لرستان حدود ۲۳ هزار هكتار وسعت دارد و همان‌طور كه از نامش پیدا است، سمندر كوهستانی لرستان را میزبانی می‌كند. اما در عین حال پلنگ، خرس قهوه‌ای، كل و بز، روباه و سنجاب هم دارد و گونه‌های گیاهی شاخص آن بلوط، كیكم، بنه،كنار و جاز هستند .
در تالاب‌های استان لرستان شما می‌توانید پرندگانی مانند بوتیمار، حواصیل، لك‌لك، انواع مرغابی‌ها و اردك‌ها، فلامینگو، عقاب ماهیگیر و اردك بلوطی را مشاهده كنید. در مجموع تنوع گیاهی و جانوری لرستان واقعا كم‌نظیر است.
باتوجه به حضورتان در یگان محیط‌زیست مشكلات استان لرستان را بیشتر چه می‌دانید؟
اول از همه كمبود نیرو است كه خودش به نوعی مشكلات دیگر مانند زیاد بودن شكارچی‌های غیرمجاز را هم تحت‌تاثیر قرار داده. اگر بخواهم صادق باشیم، از محیط‌بانان حمایت زیادی نمی‌شود و امكانات خیلی كم است به عنوان مثال از نظر خودرو، تجهیزات كوهنوردی و... مشكلاتی هست.
شما در این مدتی كه محیط‌بانی كرده‌اید از نزدیك و لحظه به لحظه ادوات و ابزاری كه برای كارتان لازم است را داشته‌اید یا جای خالی آنها را حس كرده‌اید.
چه ابزاری برای محیط‌بانی لازم است؟
محیط‌بان اول از همه باید لباس مناسب، پوتین مناسب و كوله‌پشتی مناسب داشته باشد، الان همه محیط‌بان‌ها لباس، پوتین و كوله‌پشتی دارند اما مناسب نیستند. به عنوان مثال ما كیسه خواب داریم ولی نمی‌توانیم شب‌ها از آن استفاده كنیم چون شب‌های لرستان واقعا سرد است و كیسه خواب‌های ما جوابگو نیست.
جدای از آن امكانات موجود در كوله‌پشتی محیط‌بانی هم مهم است كه از این نظر مشكل داریم. تجهیزاتی مانند شوكر و اسپری را یك محیط‌بان باید داشته باشد چون جزو وسایل بازدارنده است و فقط اسلحه كارساز نیست. ما در ۹۹درصد مواقع سعی می‌كنیم كه از اسلحه استفاده نكنیم مگر به ناچار و در مواقع حاد اما شوكرها و اسپری‌ها باید جایگزین شوند، یك مشكل الان این است كه باتری‌های شوكرها را نمی‌توانیم جایگزین كنیم و بدون استفاده می‌مانند یا اسپری بعد از یك مدت كه استفاده می‌شود، خالی شده و باید مجدد پر شود اما چون دیر به دیر شارژ یا تعویض می‌شوند، ما هم در عمل دست خالی می‌مانیم. الان هر دو یا سه محیط‌بان فقط یك شوكر یا اسپری دارند كه این خودش خیلی كم است.
بزرگ‌ترین چالش شما در منطقه الان چیست؟
اولین و بزرگ‌ترین مشكل ما شكارچی‌های منطقه هستند كه تعدادشان كم هم نیست. روستاهای حاشیه منطقه حفاظت شده زیاد هستند، به عنوان مثال «منطقه حفاظت شده سفیدكوه»، شروعش از خرم‌آباد است اما شهرستان‌های الشتر، نورآباد، فیروزآباد، دوره و چگنی و كوهدشت هم با آن مجاورت دارند. به این وسعت كه منطقه حفاظت شده سفیدكوه دارد و ۵ یا ۶ شهرستان اطراف آن هستند، باید حضور شكارچی‌های محلی را هم كه از روستاهای اطراف می‌آیند، اضافه كرد. حدود ۱۰۰ روستا در اطراف این منطقه است، همه این روستاها بلااستثنا شكارچی دارند. در نتیجه الان یكی از مشكلات ما شكارچی‌های محلی هستند.
در مقابل این تعداد شكارچی كه قطعا زیاد هم هستند، شما چند نیروی محیط‌بانی دارید؟
در «منطقه حفاظت شده سفیدكوه» حدود ۲۵ ن نیرو مشغول به كار هستند یعنی حدود ۷۰ هزار هكتار را تنها ۲۰ محیط‌بان می‌توانند كنترل و پایش كنند در حالی كه به صورت استاندارد همین منطقه به ۷۰ یا ۸۰ نفر نیرو نیاز دارد. این را هم بگویم كه «منطقه حفاظت شده سفیدكوه» بیشتر به صورت خطی است یعنی حدود ۸۰ یا ۹۰ كیلومتر طولش است، در نتیجه محیط‌بان‌های منطقه به حداقل ۴یا ۵ خودروی كمك‌دار سرحال نیاز دارند اما متاسفانه فقط دو خودرو برای این منطقه درنظر گرفته شده كه همیشه هم یكی از آنها خراب است. از طرف دیگر موتوسیكلت كافی هم دراختیار ما نیست.
به حضور شكارچیان محلی اشاره كردید، وضعیت آموزش جوامع محلی چطور پیش می‌رود؟
خوب واقعیتش این مورد یكی از مشكلات اداره كل محیط‌زیست لرستان است چون تعداد نیرو برای آموزش كم است. اگر آموزش جوامع محلی باشد، قطعا مشكلات كمتر می‌شود.
وضعیت بنزین برای ماشین‌های شما چطور است؟
ما محدودیت بنزین را داریم چنانكه برای همین تنها دو خودرو هم پول كافی برای بنزین نیست كه بتوانیم از آنها در گشت‌های هر روزه استفاده كنیم.
سیستم گرمایشی در پاسگاه‌های محیط‌بانی چطور است؟
وضعیت بعضی پاسگاه‌های محیط‌بانی لرستان خوب است، پاسگاه‌هایی كه نزدیك روستاهای گازكشی شده باشند، مشكل زیادی ندارند اما بعضی پاسگاه‌ها مانند پاسگاه تی‌دار در سفیدكوه یا پاسگاه محیط‌بانی گهر یا پاسگاه تی در «منطقه حفاظت شده اشترانكوه»، سیستم گرمایشی بخاری نفتی دارند.
امكانات و جیره پاسگاه‌های محیط‌بانی چطور است؟
متاسفانه در خیلی از پاسگاه‌های محیط‌بانی لرستان بودجه كافی نیست و بنابراین جیره خشكی كه باید داخل پاسگاه باشد كه محیط‌بان‌ها در زمان كار استفاده كنند، موجود نیست. متاسفانه در خیلی مواقع محیط‌بان‌ها باید هزینه كنند یعنی هم باید داخل منزل خرجی بگذارند هم برای خورد و خوراك در زمان كارشان هزینه كند.
پاسگاه‌های محیط‌بانی لرستان بناهای ساخته شده هستند یا نه به صورت كانتینر چون تا جایی كه خاطرم هست یكی از دلایل حمله به محیط‌بان گتوندی كه منجر به قطع پای ایشان شد، حضورشان در یك كانتینر بود.
ما در استان لرستان در پاسگاه‌هایی كه به صورت فصلی برقرار هستند، هم از كانتینر هم از چادر استفاده می‌كنیم ولی پاسگاه‌های ثابت هم داریم.
چه تعداد از پاسگاه‌های شما فصلی است؟
۸ یا ۹ پاسگاه ما به این صورت است. این پاسگاه‌ها دو یا سه ماه برپا می‌شوند و بعد جمع می‌شوند.
خاطرات خوب و بد شما از شغل محیط‌بانی چیست؟
حقیقتش خاطرات خوب من مربوط به ۷ یا ۸ شكارچی بوده كه در گذشته مشكل و درگیری هم با آنها داشته‌ایم اما درنهایت توانسته‌ایم با صحبت و همفكری آنها را با خودمان همراه كنیم. این افراد الان كمك ما شده‌اند اما خاطرات بد هم طبیعتا هست. من خودم هم تیراندازی به سمتم شده، هم درگیری و هم جراحت را تجربه كرده‌ام.
محیط‌بانی از لرستان بوده كه حین درگیری با شكارچیان غیرمجاز شهید شود؟
بله زنده‌یاد علی‌راست هادی چگینی در سال ۷۸ شهید شدند.
باتوجه به شرایطی كه به تازگی برای یكی از محیط‌بان‌های استان مازندران پیش آمده، شما شرایط رسیدگی حقوقی به كار محیط‌بان‌ها را از جانب سازمان محیط‌زیست در مواقع خاص چگونه ارزیابی می‌كنید.
متاسفانه فكر می‌كنم كه كمی ضعیف است، من معتقدم اداره حقوقی محیط‌زیست باید كمی قوی‌تر و كاركشته‌تر باشد و حتی نیروی بیشتری داشته باشد كه بتواند در این زمینه‌ها از محیط‌بان حمایت كند.
یگان سازمان حفاظت محیط‌زیست در مجموع خوب از محیط‌بان‌ها حمایت می‌كند ولی باز هم كافی نیست و معتقدم باید خیلی بیشتر از اینها باشد چه از لحاظ مادی چه معنوی.
آموزش محیط‌بان‌ها چطور است؟
محیط‌بانان باید هر چند وقت یك‌بار آموزش اجتماعی، عمومی، مسائل حقوقی، تنوع زیستی و بیماری‌های مربوط به حیات‌وحش و این‌جور مسائل را ببینند. معمولا هر محیط‌بانی دو هفته آموزش در كرج یا استان را طی می‌كند. درست است كه معمولا هر سال یا گاهی هر چند سال یك‌بار آموزش‌هایی به محیط‌بان‌ها داده می‌شود و این آموزش‌ها هم مربوط به قانون به كارگیری سلاح، نحوه برخورد در زمان درگیری، آموزش‌های روان‌شناسی و آموزش محیط‌بان‌ها برای آموزش جوامع محلی است اما در كل خیلی كم است چنانكه معمولا چند سال یك‌بار اتفاق می‌افتد.
بعد از اتفاقی كه برای محیط‌بان مازندران رخ داد، سازمان محیط‌زیست اقدام خاصی برای محیط‌بان‌های لرستان انجام داده؟ منظورم جلسات همفكری یا توجیهی محیط‌بانان است.تاكنون كه انجام نشده ولی معمولا در آموزش‌هایی كه بدو خدمت یا بین خدمت صورت می‌گیرد، مسائلی را به ما می‌گویند ولی كم است و باید دست‌كم ۶ ماه یك‌بار یا حتی یك‌سال یك‌بار آموزش‌ها تكرار و زمان آنها هم به نظرم باید بیشتر شود.
نظر شما