سلامت نیوز : بیماری‌های ‌قلبی‌عروقی‌‌ و سكته‌های مغزی دشمنان شماره یك سلامت افراد جامعه هستند. بیماری‌هایی كه دشمن شماره یك زنان و مردان به حساب می‌آید و به اصطلاح سربازان آنان به شكل خاموش و بی‌سرو صدا سلامت افراد جامعه را به خطر می‌اندازند، بیماری‌هایی كه همچون دیابت، فشار خون و چربی خون كه از عوارض اصلی بیماری‌های قلبی‌عروقی و سكته‌های مغزی هستند و عموما در جامعه ما افراد به آنها مبتلا شده‌اند، بیماری‌هایی كه ارتباط مستقیمی با تغذیه و سبك زندگی افراد دارند و از آنها، در صورت بی‌توجهی به علایم و نشانه‌های‌شان، با عنوان «مرگ خاموش» یا «بیماری‌های خاموش» یاد شده است.

با توجه به پیشرفت سریع درمان بیماری‌ها در سراسر دنیا و در كشور‌مان هنوز بسیاری از مبتلایان به بیماری‌های خاموشی همچون دیابت، فشار خون و چربی خون نسبت به بیماری خود و عوارض آن نا‌آگاهند و این ناآگاهی اغلب باعث افزایش میزان خطر در بیماری‌ها و در مراحل بعد ایجاد زمینه‌ای برای سكته‌های مغزی و به خصوص قلبی در میان مردم شده است.

به طوری‌كه بر اساس آمار مرگ و میر در كشور بالاترین میزان، مربوط به سكته‌های قلبی و مغزی می‌شود كه متاسفانه، در كشور ایران با توجه به تغذیه نامناسب در كلان‌شهر‌ها فشار‌های اقتصادی و اجتماعی و بی‌توجهی مردم نسبت به بیماری‌های خاموش، سن ابتلا به بیماری‌هایی نظیر فشار خون و دیابت نسبت به سایر نقاط جهان افزایش یافته است.

بر این اساس توجه به سه بیماری مهم دیابت، فشار خون و چربی خون در میان افراد، می‌تواند قدم موثری برای كاهش میزان مرگ و میر براساس سكته‌های قلبی و مغزی با‌شد چرا كه با نگاهی گذرا به بیماری‌های قلبی و مغزی در میان مبتلایان درمی‌یابید كه اكثر این بیماران پیش از این سابقه فشار خون، دیابت و چربی خون داشته‌اند و نسبت به رشد این بیماری در خود بی‌توجه بوده‌اند.

با نبودن سیستم‌های مناسب برای پیشگیری از این بیماری‌ها در سطح جامعه و برنامه‌های پیشگیرانه در این رابطه بیش از پیش راه‌ برای رشد و افزایش بیماری‌های خاموش در میان ایرانیان هموار‌ شده است. به طوری‌كه دكتر امیری، رییس انجمن مغر اعصاب كشور، نبود برنامه منظم و مدونی از سوی مسوولان بهداشت و درمان كشور برای انجام اقدامات پیشگیرانه در رابطه با این بیماری‌ها را یكی از دلایل رشد سكته‌های مغزی و قلبی در كشور می‌داند.

شناخت و آگاهی مردم در رابطه با بیماری‌های خاموش كه منجر به بیماری‌ها قلبی و مغزی می‌شود ضرورت اجتناب‌ناپذیری است كه تاكنون غافل مانده است.

از هر پنج ایرانی یك نفر فشار خون دارد
در واقع همه افراد فشار خون دارند، خون برای گردش موثر در عروق بدن از نیرو و فشاری برخوردار است كه آن را به نقاط مختلف بدن می‌رساند. این افزایش فشار خون است كه بیماری تلقی می‌شود.

افزایش فشار خون می‌تواند اعضای مختلفی از جمله قلب، عروق خونی، كلیه‌ها و مغز را تحت تاثیر قرار دهد. میزان فشار خون بالا در منابع مختلف، متفاوت است. به فشار خون افزایش یافته گاهی قاتل خاموش گفته می‌شود چون اگرچه معمولا بی‌علامت است ولی می‌تواند منجر به حمله قلبی و سكته مغزی شود.

زمینه‌های ژنتیك، چاقی، كم تحركی و دیابت باعث بروز فشار خون در افراد می‌شود ولی در ایران افزایش وزن، سوءتغذیه به معنی تغذیه نامناسب، كم تحركی و مصرف سیگار بیشترین عامل فشار خون در بین ایرانیان است.

فشار خون بالا خصوصا در افراد مسن بسیار شایع است. در بیماران جوان‌تر در مردان شایع‌تر است ولی در سنین بالاتر در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود. به طور كلی با افزایش سن خطر ابتلا به فشار خون افزایش می‌یابد.

فشار خون بالا یك عامل خطر مهم در ایجاد نارسایی قلبی است. همچنین می‌تواند موجب نارسایی كلیه، مشكلات عروق محیطی، تخریب عروق شبكیه چشم، سكته مغزی و حمله قلبی شود به همین دلیل پیشگیری و درمان آن بسیار مهم است.

اگر میزان فشار خون به سرعت بالا رود و به حدود ١٣/٢٠٠ برسد به آن فشار خون بدخیم گفته می‌شود كه آسیب زیادی ایجاد می‌كند و موجب مرگ و میر می‌شود.

روند غیرقابل كنترل چاقی و روی آوردن به غذاهای كم حجم و پركالری مانند فست فودها باعث شده نیمی از افرادی كه فشار خون دارند ندانند مبتلا به این بیماری مهلك هستند.
مسعود قاسمی متخصص قلب و عروق و رییس انجمن آترواسكلروز ایران ضمن بیان این مطلب معتقد است: فشار خون ریشه بسیاری از بیماری‌های قلبی و عروقی است كه بیشترین مرگ و میر در دنیا و در ایران به خاطر ابتلا به این بیماری‌هاست. همچنین فشار خون ریشه بسیاری از بیماری‌های كلیوی و سكته مغزی است. اما همین بیماری مهلك در صورت پیشگیری و رسیدگی به موقع به آن به راحتی قابل كنترل بوده و با درمان‌های دارویی و غیردارویی كنترل می‌شود.

این متخصص قلب و عروق ایران به آمارهای موجود میزان مبتلایان به فشار خون در ایران اشاره می‌كند و به شرق می‌گوید: از هر 5 ایرانی یك نفر با افزایش فشار خون مواجه است و چیزی حدود 50 درصد از مردم نمی‌دانند فشار خون دارند. به این گروه باید افرادی که می‌دانند فشار خون دارند و از درمان امتناع می‌كنند را هم افزود. بنابراین می‌بینید كه ایرانیان در برابر این بیماری‌ها در كشور در نقطه مطلوبی قرار ندارند.

فشار خون سرآغاز بیماری‌های مهلك

این متخصص قلب و عروق فشار خون را سر آغاز بیماری‌های مهلك می‌داند و می‌افزاید: افزایش فشار خون شریانی عامل بسیاری از امراض قلبی و عروقی است و نارسایی قلب و سكته‌های مغزی و بیماری‌های كلیه بخشی از عوارض فشار خون است و مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی اولین عامل در جهان و ایران است و فشار خون شایع‌ترین و مهم‌ترین عامل آن است. ضمن اینكه اولین عامل سكته مغزی و بیماری‌های كلیوی هم فشار خون است. بنابراین ملاحظه می‌كنید كه با معضل بسیار بزرگی مواجه هستیم، در حالی كه این بیماری مهلك، درمان ساده‌ای دارد.

او ادامه می‌دهد: البته وضعیت ایران در این بیماری با همه جای دنیا در یك رده است. در همه جای دنیا این بیماری یك بیماری مهلك است و همه دنیا با آن در جنگ هستند.
دكتر قاسمی در رابطه با علایم‌ این بیماری می‌گوید: بزرگ‌ترین معضل این بیماری این است كه شایع‌ترین علامت آن بی‌علامتی است! فشار خون هیچوقت علامت ندارد؛ بلكه در صورت درمان نشدن بیماری، عوارض ناشی از آن است كه به بیمار علامت می‌دهد فشار خون داشته یا دارد. بیمار از هر 10 یا 20 بار فشار خون ممكن است فقط دو یا سه بار متوجه شود. برای همین این بیماری تنها با مراجعه مرتب در فواصل زمانی معین به پزشك قابل تشخیص است. افراد در سنین مختلف باید فواصل زمانی معینی را برای كنترل فشار خون خود تعیین كنند. افراد بالغ بالای 20سال، سالی یك‌بار و مردان و زنان 40 سال به بالا ماهی یك‌بار و زنان یائسه بیشتر از بقیه باید برای چكاپ و مصونیت از فشار خون به پزشك مراجعه نمایند.

دیابت بیماری خاموش قرن
وجود 7میلیون بیمار دیابتی در كشور
دیابت، شایع‌ترین و گران‌ترین بیماری غدد در جهان است و سن ابتلا به آن در ایران 10تا 15سال پایین‌تر از میانگین جهانی است.
مرض قند یا دیابت شیرین یك اختلال سوخت‌و‌سازی در بدن است. به این صورت كه سرعت و توانایی بدن در استفاده و سوخت و ساز كامل قندها كاهش می‌یابد. از این‌رو قند خون افزایش می‌یابد. در واقع دیابت یك بیماری است كه در آن بدن دچار كمبود انسولین است یا انسولین تولیدی را به درستی مصرف نمی‌كند. انسولین یك هورمون است كه برای تبدیل شكر و نشاسته و دیگر غذاها به انرژی مورد نیاز فعالیت‌های روزانه در سلول‌های بدن ضروری است. عوامل به وجود آورنده دیابت همواره به صورت یك راز بوده‌اند و هنوز هم به طور كامل شناخته نشده‌اند، البته عوامل ژنتیكی و چاقی و تحركات كم و ورزش نكردن نقش مهمی در ابتلای فرد به دیابت دارند. در حال حاضر در آمریكا حدود 6/23 میلیون نفر به دیابت مبتلا هستند كه از این میان تنها حدود 9/17 میلیون نفر دیابت آنها توسط پزشكان تشخیص داده شده است و حدود 7/5 میلیون نفر هنوز از بیماری خود اطلاعی ندارند.
در ایران نیز براساس آمار‌های رسمی هفت میلیون نفر مبتلا به این بیماری هستند كه این مساله جدای از بیماری‌هایی است كه اشخاص نسبت به آنها بی‌اطلاع هستند.

سن شروع دیابت در ایران 15 سال پایین‌تر از استاندارد‌های جهانی
دكتر حسنی، متخصص بیماری‌های غدد از دیابت به‌عنوان یكی از عوامل خطر بروز بیماری‌های قلبی یاد می‌كند و به شرق می‌گوید: هر 10 ثانیه یك مرگ در اثر دیابت و دو مورد ابتلای جدید به دیابت در جهان رخ ‌می‌دهد.

هفت میلیون ایرانی (9/8 درصد) به دیابت مبتلا هستند كه به‌طور كلی سالانه یك درصد به آمار دیابتی‌ها اضافه می‌شود. سن ابتلا به دیابت نوع2 در دنیا 55 تا 65سالگی است و در ایران 45 تا 50سالگی است. به این ترتیب سن ابتلا به دیابت در ایران حداقل 10 تا 15سال پایین‌تر از سن شایع ابتلا در كشورهای توسعه‌یافته است. همچنین 14 تا 23درصد ایرانیان بالای 30سال به دیابت مبتلا هستند كه 50 تا 60درصد دیابتی‌های نوع2 از بیماری‌ خود اطلاع ندارند.

230میلیون بیمار مبتلا به دیابت در دنیا وجود دارند كه ۸۰درصد آنها در كشورهای در حال توسعه زندگی می‌كنند. براساس آمار فدراسیون بین‌المللی دیابت، تا سال ۲۰۲۵میلادی، تعداد مبتلایان به ۳۸۰ میلیون خواهد رسید.

آمار نشان می‌دهد كه در هر ۱۰ثانیه یك نفر در جهان جان خود را از دست می‌دهد و در همین مدت دو نفر به بیماری دیابت مبتلا می‌شوند. هزینه درمان این بیماری در ایران مانند كشورهای دیگر جزو گران‌ترین درمان‌ها به‌خصوص در بخش خرید و تجهیز دستگاه دیالیز است. بر این اساس اسد‌الله رجب، رییس انجمن دیابت ایران، می‌گوید: سالانه یك میلیارد دلار به‌دلیل كنترل نشدن بیماری دیابت در كشور هزینه می‌شود چرا كه از هر 5 نفر ایرانی، یك نفر مبتلا به دیابت است یا در معرض ابتلا به آن قرار دارد.

رییس انجمن دیابت ایران با بیان اینكه درعین حال شایع‌ترین زمان تشخیص دیابت در ایران بین ۴۰ تا ‌۵۰‌سالگی است، اضافه می‌كند: زمانی كه فرد دیابتی به‌دلیل ناآگاهی از دیابت به یكی از علایم مستعدكننده عوارض دیررس مبتلا شد، هزینه‌های هنگفت درمانی وی نیز آغاز می‌شود. وی با بیان اینكه دیابت بیماری خاموش قرن است، معتقد است: متاسفانه گرایش روز افزون مردم به ویژه جوانان به مصرف غذاهای آماده كه مهم‌ترین دلیل بروز دیابت است، باعث افزایش آمار مبتلایان به این بیماری در كشور می‌شود.

دكتر رجب در توضیح شیوع این بیماری می‌گوید: برای كنترل دیابت در كشور باید اعتبارات آن تامین شود تا بتوانیم برنامه‌های خود را عملیاتی كنیم. وی به شهروندان توصیه كرد: با یك آزمایش قند خون می‌توان از وجود این بیماری آگاه شد تا هر چه سریع‌تر درمان آن را شروع كرد.

رابطه میان دیابت و سكته قلبی
«سكته خاموش» اصطلاحی است كه پزشكان برای سكته قلبی در بیماران دیابتی به كار می‌برند چرا كه سكته قلبی یكی از عوارض بیماری دیابت است.
دیابت یك عامل خطر مهم برای بیماری قلبی -عروقی به شمار می‌رود. قلب یك فرد دیابتی، یك قلب آسیب‌پذیر و در واقع یك كاسه ترك خورده است كه هر لحظه ممكن است بشكند. هنوز هم شایع‌ترین علت مرگ در بیماران مبتلا به دیابت، سكته‌های قلبی است. دو عامل افزایش سن و فشار خون بالا، قلب را آسیب‌پذیرتر می‌كنند. تصلب شرایین (سخت شدن رگ‌ها)، كه نتیجه دو عامل فوق و در عین حال مسبب فشار خون است، از عوارض اصلی دیابت می‌باشد. سكته‌های قلبی به نوبه خود دیابت را تشدید می‌كنند و یك دور باطل، بین دیابت و سكته قلبی برقرار می‌شود.

تفاوت سكته قلبی در افراد دیابتی
سكته قلبی در بیماران مبتلا به دیابت از نوع2 بدون درد است. «سكته قلبی خاموش»، گاهی به سرعت به نارسایی قلبی (بطن چپ) منجر می‌شود و فرد بدون اینكه دردی احساس كند، می‌میرد. بنابراین اطرافیان بیمار تصور می‌كنند قلب او سالم بوده و به علت دیگری فوت كرده است! پس در بیماران مبتلا به دیابت نباید منتظر درد شدید قلب برای تشخیص سكته قلبی بود بلكه قلب این بیماران همیشه باید به طور منظم و دوره‌ای بررسی شود. یك بیمار دیابتی نوع 2 همواره در معرض سكته قلبی بدون درد است. .
در بیماران دیابتی اعصاب خودكار قلب دچار اختلال می‌شود. گرفتاری اعصاب خودكار می‌تواند به ناتوانی جنسی هم منجر شود كه غیرقابل برگشت است. همچنین می‌تواند در حركات عادی مری و روده اختلال ایجاد كند و موجب اسهال‌های شدید و مقاوم شود. سكته قلبی بدون درد، عارضه مبهم گرفتاری اعصاب است.

افزایش چربی‌های خون را جدی بگیرید
افزایش چربی‌های خون یكی از مشكلات شایع ناشی از زندگی شهرنشینی است كه نه تنها افراد میانسال و سالمندان از آن رنج می‌برند، بلكه كم نیستند جوانان و نوجوانانی كه این بیماری را تجربه نموده‌اند. متاسفانه باید اذعان داشت در خیلی از موارد این بیماری بدون هیچ علایمی در فرد وجود دارد كه می‌تواند عوارض قلبی و عروقی را در فرد مبتلا حتی بدون علایم زمینه‌ای ایجاد نماید.

به طور كلی خون حاوی انواع مختلف چربی است كه می‌توان آنها را به دو گروه كلی‌تری گلیسیرید و كلسترول تقسیم كرد. چربی‌های خون انرژی بدن را تامین می‌كنند و همچنین مواد اولیه برای ساخته شدن بعضی از بافت‌ها و هورمون‌ها را فراهم می‌آورند. كلسترول خون را به دو نوع كلسترول LDL و HDL تقسیم می‌كنند. مقادیر طبیعی LDL باید كمتر از ۱۳۰ و HDL باید بیشتر از ۴۵ باشد. اصولا كلسترول LDL، كلسترول بد نام دارد و اگر مقدارش فراتر از حد طبیعی باشد می‌تواند باعث ایجاد عوارض سوءهایپرلیپیدمی در بدن شود. از طرفی HDL را ما به عنوان كلسترول خوب می‌شناسیم و این نوع كلسترول، كلسترولی است كه نقش محافظتی دارد و از بروز عوارض هایپرلیپیدمی جلوگیری می‌كند. شاخص بعدی هم میزان‌تری گلیسیرید خون است.‌تری گلیسیرید نوع دیگری از چربی است كه در رگ‌های شما در جریان است و در ایجاد بیماری‌های قلبی و عوارض دیگر هایپرلیپیدمی اهمیت دارد. اصولا میزان‌تری‌گلیسیرید طبیعی كمتر از ۲۰۰ در نظر گرفته می‌شود.

سكته‌های مغزی مهم‌ترین عارضه چربی خون
یكی از مهم‌ترین عوارض بالا رفتن چربی خون عوارض قلبی عروقی است. تحقیقات نشان می‌دهد كه بالا بودن میزان چربی خون یكی از مهم‌ترین عوامل برای ابتلا به بیماری عروق كرونر قلب و بروز سكته‌های قلبی است. چربی خون بیش از حد باعث می‌شود كه به تدریج در دیواره عروق رسوب كند و به تدریج جریان خون عروق مخصوصا عروق قلبی كم و نهایتا قطع شود. به دنبال این روند عضله قلب مستعد سكته‌های قلبی و انفاركتوس قلبی می‌شود.

در این میان ال.‌ای.ال‌ها مهم‌ترین نقش را بازی می‌كنند وبا ایجاد لخته‌ای روی دیواره شریان‌های قلب باعث تنگ‌تر شدن شریان و در نهایت بسته شدن آن می‌شود. از دیگر عوارضی كه بالا رفتن چربی خون را در نهایت در پی دارد، می‌توان سكته مغزی، نارسایی كلیه و التهاب حاد پانكراس را نام برد. در این میان باز هم سكته مغزی از اهمیت بسیار بیشتری برخوردار است و خود عامل مرگ ومیر درصد بالایی از مبتلایان به چربی خون بالا است.
منبع:روزنامه شرق