شنبه ۲۹ مرداد ۱۳۹۰ - ۱۱:۰۴
سلامت نیوز : گذشت و بخشش یکی از بارزترین صفات اخلاقی است که در جامعه اسلامی به چشم می خورد. گذشت و چشم پوشی از خطای دیگران و یا به عبارتی نادیده گرفتن اشتباه دیگران، جایگاه انسان را ارتقا می دهد.

همه ما به عنوان والد به راحتی از خطای فرزند خود می گذریم اما وقتی نوبت به خطای دیگران می رسد به سختی می توانیم از اشتباهات دیگران چشم پوشی کنیم و آن را نادیده بگیریم، به نظر می رسد راه حل بسیاری از مشکلات ریز و درشت زندگی در همین امر خلاصه می شود. انسان بدون توانایی گذشت و بخشش به موجودی مادی تبدیل می شود که قادر نیست ورای امور را ببیند و فقط بر اساس آن چه می بیند و می شنود عمل می کند. در حالی که مومن به خدا قادر است در هر قدمی و در هر رفتاری دست خداوند را ببیند؛ از این رو می تواند به راحتی آن چه را به ظاهر برخلاف منافعش رخ داده است، نادیده بگیرد. در این باره با جلیل معماریانی مشاور فکری جوانان گفت وگویی انجام داده ایم که از نظرتان می گذرد.

گذشت یعنی چه
بخشش به معنای چشم پوشی از خطای دیگران است. گذشت در واقع به معنای نادیده گرفتن خطای دیگران با توجه به ضعف و کاستی خطاکار است.

معماریانی با بیان این نکته ادامه می دهد: کسانی قادرند دیگران را ببخشند که در وجودشان یک صفت الهی شکل گرفته باشد یعنی رحمت و محبتی از ناحیه خداوند دریافت کرده باشند زیرا رحمت خداوند مثل چشمه جوشانی است که همه صفات خوب از آن ناشی می شود و اگر در وجود انسانی قرار داده شود او سرچشمه همه خوبی ها و فضیلت ها می شود. به این معنا بخشیدن خطای دیگران و نادیده گرفتن آن از بی توجهی، بی اعتنایی یا بی خیالی ناشی نمی شود و آن هایی که فکر می کنند بخشش مترادف سستی و زد و بند و مطالبه گری و... است، اشتباه می کنند. بخشش واقعی از عشق حق ریشه گرفته است و انسان با بخشش به یکی از صفات الهی مجهز می شود و در می یابد که با بخشیدن چگونه می تواند یک گام به انسانیت نزدیک تر شود.

از سوی دیگر انسان بخشنده حتی حاضر نیست ذلت و عذرخواهی خطاکار را ببیند. خداوند به رسول اکرم (ص) می فرماید: نسبت به مردم عفو و گذشت داشته باش و برای آن ها استغفار کن. یعنی حتی اگر به تو بدی کردند تو به آن ها خوبی کن و استغفار بطلب. هم چنین در روایات آمده است که فردی به حضرت سجاد(ع) تعرض کرد. امام (ع) با حلم و بردباری به سخنان پوچ وی گوش کرد و واکنشی نشان نداد. سپس فرمود: اگر چیزهایی که درباره من گفتی درست است، برای من دعا کن که خدا از تقصیرات من بگذرد و اگر نادرست گفتی من برای تو دعا می کنم که خدا تو را ببخشد.

هم چنین در حدیثی از پیامبر (ص) ۳ ویژگی از مکارم اخلاق آمده که یکی از آن ها بخشش نسبت به کسی است که به تو ظلم کرده است. یعنی حتی اگر کسی به تو بدی کرده است و از تو تقاضای بخشش می کند، او را ببخش، افرادی که به مکارم اخلاق مجهز هستند، می توانند کارهایی انجام دهند که از توان یک فرد عادی خارج است. معماریانی ادامه می دهد: طبیعی است که انسان نسبت به کسی که به او بدی نکرده است، رفتار خوبی دارد اما دین اسلام که والاترین جایگاه را برای انسان ترسیم کرده است، می گوید انسان های مومن حتی نسبت به کسانی که ظلم کرده اند بخشش و گذشت نشان می دهند. در واقع دین اسلام نه یک دین حداقلی بلکه دینی کامل است که دستورات آن از مرز فضیلت اخلاقی فراتر رفته و به مکرمت اخلاقی نزدیک شده است. در واقع اسلام به انسان کمک می کند تا در تمام شرایط بتواند یک گام جلوتر بردارد و پیش برود، بنابراین بخشش یکی از اصول مکارم اخلاقی است و ظرفیت انسان را افزایش می دهد.

بخشش دیگران و یاد خدا
وی درباره این که چرا در این روزگار انسان ها کمتر می توانند یکدیگر را ببخشند، چنین توضیح می دهد: وقتی کارهای انسان نشات گرفته از معنویت و یاد خدا باشد، او می تواند به فضایل اخلاقی و انسانی دست پیدا کند. واقعیت این است که بسیاری از ما روابط ، رفتارها و اعمال خود را با یاد خدا و نام او همراه نمی کنیم و طبیعی است که وقتی انسان بخواهد در فضای مادی کار غیر مادی انجام دهد، موفق نمی شود. ما نمی توانیم با محاسبات مادی فضیلت های اخلاقی را بسنجیم. به همین دلیل است که اولین گام برای دست یافتن به فضایل اخلاقی و معنویت یاد خداست. ارتباط با خدا و یاد او شاه کلید رسیدن به کمالات اخلاقی و ماوراء امور است. یاد خدا و در نظر گرفتن همیشگی او قدرتی به انسان می بخشد که درونی است و چنان او را تقویت می کند که هیچ چیز توانایی غلبه بر او را ندارد. به طور مثال بزرگسالی را تصور کنید که چند ضربه کوچک از یک کودک می خورد. فرد بزرگسال نه فقط او را نادیده می گیرد بلکه چند لحظه بعد آن را فراموش می کند و حتی یادآوری آن برایش عجیب است. علت این است که بزرگسال نسبت به کودک احساس قدرت و عظمتی دارد که او را نسبت به ضربه کودک بی توجه می کند. اگر انسان از درون احساس عظمت کند، راحت می بخشد.

اگر فردی بداند به جایی وصل است که هیچ چیز به پای آن نمی رسد، هرگز بخشیدن برای وی سخت نیست زیرا بخشش کاری است که از او بر می آید. بنابراین بخشش با محاسبات مادی و دنیایی قابل توجیه نیست.

در نظر انسان های خداپسند، بخشش باعث رشد شخصیت است. مثل پدر و مادری که اشتباهات فرزندانشان را می بخشند زیرا اگر قرار باشد والدین اشتباهات فرزندان را مدام متذکر شوند، کینه به دل بگیرند و از آن ها انتقام بگیرند ، قدرت والدی خود را زیر سوال برده اند، بنابراین متصل شدن به صفات رب تنها راه پیوستن به فضایل اخلاقی است.

بخشش باعث می شود کینه و انتقام جویی در دل انسان وجود نداشته باشد و فقط با بخشش است که ضمیر انسان پاک و خدایی می شود. قلب مومن عرش رحمان است و او فقط می تواند با بخشش همه چیز را کنار بزند تا قلبش محل حضور خداوند شود. قلب انسان باید خالی از عقده ها، شکایت ها، کمبودها و بدی های دیگران باشد و مومن باید همه را کنار بگذارد تا به فضیلت اخلاقی برسد.

مومن باید به یاد خدا باشد تا بتواند قلبش را از بدی ها دور کند. به همین دلیل است که می گویند اگر ارتباط با خدا را درست کنید، ارتباط با خلق خدا هم درست می شود.

بخشش فطری است
به گفته معماریانی این صفت الهی که در فطرت انسان قرار داده شده و نفحه الهی که در انسان دمیده شده است باعث می شود انسان به طور فطری به بخشنده بودن تمایل داشته باشد. محبت، احسان، گذشت به صورت فطری در وجود انسان قرار داده شده است. این امر در کودکان به خوبی قابل مشاهده است؛ کودکان در پاکی، معصومیت و بخشندگی نمونه ای مثال زدنی هستند زیرا صفا، صداقت، صمیمیت در وجود آن ها دست نخورده است و هنوز آلوده نشده اند. او هنوز به کینه، انتقام و شکایت و... آلوده نشده است.

انسان مومن وقتی می بخشد خود را به خدا نزدیک تر می کند. بخشش انسان را به قرب خداوند می رساند زیرا در واقع او تلاش می کند هر چیز را فراموش کند و بخشندگی خود را به حساب خدا می گذارد. نکته این جاست که بخشش باید با گذشت واقعی همراه باشد نه گذر موقت. بسیاری از بخشش حرف می زنند اما خطای دیگران را در خواب و بیداری و در تمام لحظه ها با خود دارند مثل کسی که بار اضافی با خودش حمل می کند. طبیعی است که در این حالت او خسته می شود. بخشش یعنی گذاشتن این بارها روی زمین و سبک شدن از زیر بار رنج ها و دشواری ها، برای همین است که بخشیدن سبک بالی می آورد و انسان بخشنده پای رفتن و بال پریدن دارد و می تواند از محاسبات مادی فراتر برود، کینه ها و دردهایی را که از دیگران دارد کنار بگذارد و به کمالات اخلاقی برسد.

خوب است همه ما این فرموده امام رضا(ع) را به خاطر بسپاریم که فرمودند: وقتی به تو بدی کردند فراموش کن وقتی خوبی کردند فراموش نکن.

وقتی به دیگران خوبی کردی فراموش کن و وقتی بدی کردی تا وقتی جبران نکردی فراموش نکن.این دستورالعمل بخشش است که می تواند رهنمود زندگی همه ما باشد تا بتوانیم با تکیه بر این فرمول به کمالات اخلاقی دیگر برسیم.
منبع:روزنامه خراسان

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha