سلامت نیوز : گرایش به مواد مخدر امروزه به صورت یک مشکل جدی در سطح جهانی مطرح است. در مورد سبب‌شناسی گرایش به مصرف مواد مخدر و اعتیاد به آن‌ها، فرضیه‌های مختلفی بیان شده است، اما هیچ یک از این نظریه‌ها به تنهایی نمی‌توانند علت مصرف مواد مخدر در یک فرد را تشریح کنند. در اغلب موارد مجموعه‌ای از عوامل در ایجاد مشکل نقش دارند لیکن در هر شرایط فرهنگی و اجتماعی خاص و در هر فرد برخی از عوامل نقش بارزتری را در مورد سبب‌شناسی سوء مصرف ایفا می‌کنند.


به گزارش پایگاه خبری شفاف در ایران نیز گرایش به مصرف مواد مخدر همواره به عنوان یکی از معضلات اجتماعی مورد توجه بوده است. معضلی که بیش از هر چیز نسل جوان را به دام خود گرفتار می‌کند و در خود فرو می‌برد.

عواملی چون، فقر، زندگی در محلات آلوده، فقدان مهارتهای ارتباطی در جامعه، نداشتن سیستم آموزشی مناسب، بیکاری، در دسترس بودن مواد مخدر، ضعف اجرای قوانین وباورهای غلط در مورد مواد مخدر مهم‌ترین عوامل گرایش به مواد مخدر بین نسل جوان است.

در حالی که همه روزه آمارهای ضد و نقیضی از تعداد معتادین حرفه‌ای و تفننی منتشر می‌شود، آمار رسمی جدید نشان می‌دهد تهران بالا‌ترین آمار قربانیان سوءمصرف مواد مخدر را داراست.

بالاترین تعداد قربیان مواد مخدر در تهران
 
بر اساس این آمار، هزار و ۲۱۸ نفر در چهارماهه اول امسال بر اثر سوء‌مصرف مواد مخدر جان خود را از دست دادند که ۷۹ نفر از این آمار زن و ‌هزار و ۱۳۹ نفر آن‌ها مرد هستند.

از نظر جنسیتی 6.5 درصد از مرگ‌های ناشی از سوء‌مصرف مواد زن و  93.5 درصد این افراد مرد بوده‌اند. سال گذشته نیز در زمان مشابه (چهار ماهه اول سال ۱۳۸۹) ‌هزار و ۲۰۵ نفر بر اثر سوء‌مصرف مواد مخدر جان باخته‌اند که هزار و ۱۴۴ نفر آن‌ها مرد و ۶۱ نفر دیگر زن بوده‌اند.

همچنین، سال گذشته جمعا سه هزار و ۶۵۶ نفر به دلیل سوء‌مصرف موادمخدر جان خود را از دست داده‌اند و تهران به تنهایی با هزار و ۶۸ نفر بالا‌ترین آمار را در بین استان‌های کشور داشته است. پس از تهران، استان‌های فارس با ۳۳۰ و اصفهان با ۲۸۱ نفر، استان‌های دارای بالا‌ترین آمار سال گذشته و قم و خراسان جنوبی هر کدام با ۹ نفر پایین‌‌ترین آمار مرگ‌های ناشی از سوء‌مصرف مواد مخدر را در سال ۱۳۸۹ دارا هستند.

گفتنی است، بالا‌ترین نرخ مرگ ناشی از سوءمصرف مواد که بر اساس هر صد هزار نفر جمعیت استان‌ها محاسبه می‌شود که در سال گذشته متعلق به استان‌های همدان (۷/۱۴ مورد به ازای هر صد هزار نفر)، لرستان (۳/۱۳ مورد به ازای هر صدهزار نفر) و کرمانشاه (۶/۱۲ مورد به ازای هر صدهزار نفر) بوده است.

اما استان تهران (با ۲/۷ مورد به ازای هر صد هزار نفر) بر اساس این نوع محاسبه، در سال گذشته پنجمین استان دارای بالا‌ترین آمار مرگ‌های ناشی از سو‌ءمصرف مواد بوده است. روابط عمومی سازمان پزشکی قانونی کشور گزارش داد که در چهار ماهه اول امسال به ترتیب در فروردین ۲۸۳ نفر، اردیبهشت ۳۲۳ نفر، خرداد ۳۴۱ نفر و تیرماه ۲۷۱ نفر به دلیل سوء‌مصرف مواد مخدر جان باخته‌اند.

افزایش روش‌های پر خطر استفاده از مواد مخدر

آمار فوق حکایت از افزایش روش‌های پر خطر در استفاده از مواد مخدر دارد. آمارهای غیر رسمی از مراکز ترک اعتیاد نیز حاکی از آن است که روش‌های کم خطر‌تر مصرف مواد، مانند روش‌های دخانی از ۶۵ به ۵۷ درصد «کاهش یافته است در ‏حالیکه ‌روش‌های پرخطر مانند تزریق مستقیم مواد مخدر» از ۱۲ به ۱۸ درصد «افزایش یافته است‏‎. ‎‏

همچنین بنا بر آمارهای منتشر شده در سال ۸۸، «۳۸ درصد مصرف‏‎ ‎کنندگان هروئین این ماده را تزریق می‌کنند و تزریق کراک ایرانی نیز ۲۰‏‎ ‎درصد معتادان کشور» را ‏مبتلا کرده است. این درحالی است که آمار معتادان به «شیشه» که نوعی دیگر از مواد مخدر است «تا ۲۰ درصد» افزایش ‏یافته است. ‏
 
کاهش سن اعتیاد

همچنین بنا بر آمار ارائه شده در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، ۲۴۰۰ دانش آموز معتاد در مدارس کشور وجود دارند که دو درصد جمعیت معتادان کل کشور را تشکیل می‌دهند، هر چند که قائم مقام ستاد مبارزه با مواد مخدر معتقد است، تعداد دانش آموزان معتاد، پنج درصد کل معتادان را تشکیل می‌دهند.

در هر حال، آمارهای رسمی از کاهش ۷ ساله میانگین آغاز اعتیاد در ۱۵ سال اخیر خبر می‌دهند‌ که بر این اساس میانگین سن آغاز اعتیاد به ۲۱ سالگی رسیده است هرچند برخی کار‌شناسان این آمار را نیز خوشبینانه می‌دانند.

هر چند دسترسی به آمار دقیق اعتیاد به دلیل پنهان کاری خود افراد و همچنین کم کاریهای صورت گرفته ممکن نیست اما مشاهدات می‌دانی و تحقیقات صورت گرفته حکایت از این دارد که آمار قربانیان موادمخدر در میان گروه‌های اجتماعی خاص مانند سربازان حاضر در پادگان‌ها، دانشجویان دختر و پسر به ویژه ساکنان خوابگاه‌ها و پانسیون‌ها، زنان خانه‌دار و کارکنان شب‌کار در سال‌های اخیر به شدت افزایش یافته است. شیوع موادمخدر در زندان‌ها نیز به حدی افزایش یافته است که مسئولان قضایی و انتظامی را به استفاده از روش‌های جایگزینی زندان برای ترک اعتیاد انداخته است.

تضاد آمار بین المللی با آمار داخلی

سال ۸۸ بود که گزارشی از سازمان ملل درباره اعتیاد در ایران منتشر شد.
به گزارش خبر آنلاین، این آخرین گزارش سازمان ملل حاکی از آن بود که در سال ۸۷، ۱۴ تن هروئین و چهارصد و پنجاه تن تریاک در ایران به مصرف رسیده است که کشورمان را به بزرگ‌ترین مصرف‌کننده موادمخدر جهان تبدیل کرده است. براساس گزارش ۲۰۰۸ دفتر مقابله با موادمخدر و جرم سازمان ملل متحد «ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی‌ ‌با جدی‌ترین مشکل اعتیاد در جهان روبه‌رو است. همچنین مصرف موادمخدر در کشورهای منطقه، باعث همه‌گیر شدن بیماری ایدز شده است.» آمارهای آرائه شده از سوی سازمان ملل، ناامیدکننده است ولی شواهدی وجود دارد که این آمار، به تأیید مسئولان ایران رسیده است.
 
سه سال پیش بود که فداحسین مالکی به عنوان دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر ایران اعلام کرد: «آمار موادمخدر ایران توسط مجامع بین‌المللی، با هماهنگی ایران اعلام می‌شود.»

 و اگر این چنین باشد مشخص نیست آمار ارائه شده در دو سال گدشته مبنی بر کاهش تعداد معتادین در کشور بر اساس پیست؟

دی ماه‌‌ همان سال ۸۸ بود که مدیرکل امور اجرایی ستاد مبارزه با مواد مخدر با اعلام آماری رسمی تعداد معتادین در کشوررا یک میلیون و ۱۶۰ هزار معتاد حرفه‌ای و ۸۰۰ هزار نفر معتاد غیرحرفه‌ای اعلام کرد که این تعداد در یک جمعیت ۷۰ میلیونی بسیار قابل قبول می‌نماید. اما با آمار ارائه شده جهانی متفاوت است.  در روزهای اخیر نیز دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: ۴۰۰ هزار معتاد کشور بر اثر اقدامات انساندوستانه و فرهنگی از دام اعتیاد‌‌ رها و پاک شده‌اند. به گزارش فارس مصطفی محمد نجار افزود: نوع نگاه ما به اعتیاد به عنوان بیماری است که این موضوع حرکت کشور را در کاهش این پدیده سریع‌تر کرده است.
 
***

 آنچه مسلم است، گرفتن آمار دقیق از اعتیاد در هیچ کشوری ممکن نیست و دلیل اصلی آن پنهانکاری افراد در مطرح کردن اعتیادشان است اما نگاهی به آمار مرگ و میر معتادین و آمارهای ارائه شده درباره افزایش اعتیاد بین زنان و کاهش سن اعتیاد حاکی از افزایش اعتیاد در کشور است و انکار این امر یا ارائه آمارهای امیدوار کننده نه تنها موثر نیست، بلکه راه را بر اطلاع رسانی صحیح به خانواده‌ها می‌بندد و در ‌‌نهایت موجب افزایش اعتیاد خواهد شد و باید دید در آینده چه تدابیر کار‌شناسی شده‌ای برای‌‌ رها شدن از دیو اعتیاد اندیشیده خواهد شد.