سلامت نیوز :اختلالات خواب کودکان از شایع ترین مشکلاتی است که بسیاری از والدین با آن درگیر هستند، دیر به خواب رفتن، کابوس های شبانه و خواب گردی فقط برخی از اختلالاتی است که در بعضی کودکان مشاهده می شود. از آن جا که این اختلالات کیفیت زندگی کودک را تحت تاثیر قرار می دهد و حتی بر روند رشد و تکامل شخصیت وی تاثیر منفی می گذارد، باید آن را جدی گرفت.

از طرفی نتایج تحقیقات نشان می دهد که خواب خوب شبانه باعث افزایش هوش و تقویت حافظه کودک می شود و هر اندازه کیفیت خواب پایین تر باشد، زمینه افزایش هوش در کودک کمتر فراهم می شود. نکته مهم این جاست که بیشتر والدین به این دسته از مشکلات کودک خود بی توجه هستند و تصور می کنند در طول زمان از بین خواهد رفت. واقعیت این است که اگرچه بخش عمده ای از اختلالات خواب در طول زمان برطرف می شود اما گاهی تاثیر ترس ها، شب بیداری ها و مشکلاتی از این قبیل طولانی تر می شود و در درازمدت سلامت روانی و جسمانی فرد را تهدید می کند.

نظر به اهمیت این موضوع با یکی از متخصصان روان پزشکی اطفال در این باره گفت وگو کردیم که در ادامه می خوانید.

کابوس های شبانه
برخی از اختلالات خواب بر کیفیت خواب و بروز رفتارهای ناهنجار مثل دندان قروچه تاثیر می گذارد خوب است بدانید خواب طبیعی شامل مرحله رویاگونه(Rem) و مرحله غیررویاگونه(non-Rem) است و هرچه سن کمتر باشد، خواب ها رویاگونه است ۵۰ درصد خواب یک شیرخوار رویاگونه است و به تدریج با افزایش سن این مقدار به ۲۵ درصد کاهش پیدا می کند و مقدار خواب از ۱۶ ساعت در روز در ماه اول زندگی به ۱۲ ساعت و در سن ۸ سالگی به ۸ ساعت کاهش پیدا می کند.

در دوران نوجوانی یک ساعت به زمان خواب افزوده می شود و پس از اتمام این دوران دوباره به همان ۸ ساعت بر می گردد. دکتر پیمان هاشمیان فوق تخصص روان پزشکی اطفال با بیان این مقدمه به خراسان می گوید: سوالی که برای بسیاری از والدین مطرح می شود این است که چه چیزی باعث می شود کودکشان کابوس ببیند. بهتر است اشاره کنیم که کابوس ها ۲ دسته است. اگر خواب ترسناک در مرحله خواب رویاگونه باشد کابوس است و اگر در مرحله خواب غیررویاگونه باشد وحشت شبانه نام دارد.اگر کودک کابوس ببیند معمولا آن را به خاطر می آورد اما وحشت شبانه چیزی است که آن را به خاطر نمی آورد. کودکی که دچار وحشت شبانه شده است معمولا دچار تپش قلب می شود، عرق می کند، چهره اش برافروخته است، نگاهش خیره می شود ، بعد از چند دقیقه دوباره می خوابد و صبح روز بعد چیزی به خاطر نمی آورد.

اما کودکی که کابوس دیده است، می تواند خاطرات شب قبل را به خاطر بیاورد و آن ها را مرور کند و یا برای دیگران تعریف کند.محققان معمولا ۲ علت اولیه یا ثانویه را برای کابوس ها ذکر می کنند. در نوع اولیه که در بین کودکان ۳ تا ۵ سال بیشتر شایع است، مواجهه والدین با کودک از اهمیت بسیاری برخوردار است. به هنگام کابوس دیدن بهتر است والدین پیش کودک بروند و او را آرام کنند. این قبیل کابوس ها خود محدودشونده است و در طول زمان اصلاح خواهد شد. والدین باید با کودک صحبت کنند و اگر از رویایش می ترسد توجه او را به واقعیت جلب کنند.

بهتر است به جای تمرکز بر روی کابوس واقعیت اتاقش را به او نشان دهند و این که تنها نیست و خاطره های خوشایند را برای او تعریف و او را آرام کنند. بهتر است وقتی خوابش را تعریف می کند به او گوش کنند و تاکید کنند آن چه دیده است واقعیت ندارد و در خیال او رخ داده است.عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به این که داستان پردازی، خیال پردازی و تعریف اغراق گونه رویاها در این سنین شایع است، می گوید: بهتر است والدین در مواجهه با اغراق کودک سکوت کنند و بدانند که کودک برای پوشاندن ضعف خود، به اغراق روی آورده است.

بنابراین گوش کردن به گفته های کودک بدون تایید یا رد آن بسیار مهم است. نباید فراموش کرد که در مواجهه با کابوس، توجه به سرشت کودک بسیار اهمیت دارد.

سرشت کودک و کابوس شبانه
کودکان با سرشت دشوار که در مقابل تغییر بسیار مقاوم هستند واکنش های بسیار تندی نسبت به کابوس از خود بروز می دهند. آن ها معمولا دیرتر آرام می شوند و دیرتر احساس امنیت می کنند و در مقابل کابوس ترسناک اغراق های زیادی دارند. در واقع در مقابل احساس ناامنی شدیدی که دارند، واکنش شدیدی نشان می دهند.از طرفی ممکن است کابوس به علت بعضی مسائل روان پزشکی مثل اختلالات اضطرابی رخ دهد.

در واقع کودکی که دچار اضطراب های شدید است در کابوس این اضطراب ها را تخلیه می کند و سیستم مغز برای ایجاد آرامش و تعادل در سیستم عصبی به کابوس روی می آورد. طبیعی است که کم کردن اضطراب کودک اولین راه حل است و تا زمانی که کودک نتواند بر اضطرابش غلبه پیدا کند، از کابوس رهایی پیدا نخواهد کرد. از طرفی غلبه بر ترس هم می تواند بسیار کارساز باشد.والدین باید تلاش کنند منبع ترس کودک را شناسایی کنند.

 باید دانست که کودک از محیط پیرامون تاثیر زیادی می گیرد.فرض کنید کودکی که ترس از دست دادن پدر و مادر دارد شب وقتی کابوس دیده است، پدر و مادرش را در کنار خود نبیند اضطرابش چند برابر خواهد شد و واکنش تندی نشان می دهد. والدین در این جا ممکن است تصور کنند که کودک کابوس ترسناکی دیده در صورتی که اضطراب او باعث شده است دچار وحشت شدیدی شود. بنابراین گاهی اوقات کابوس با درمان اضطراب و ترس کودک درمان می شود.

وی با اشاره به این که گاهی اوقات افسردگی در کودکان ریشه اصلی کابوس است، تصریح می کند: علائم افسردگی در کودکان گاه بسیار مبهم است؛ افت تحصیلی ، علاقه نداشتن به بازی با همسالان، لذت نبردن از فعالیت هایی که قبلا از آن لذت می برد، بعضی از این علایم است. والدین باید این علایم را جدی بگیرند و در چنین مواردی با پزشک متخصص مشورت کنند. هم چنین دسته بزرگی از کودکان مبتلا به اوتیسم و ناهنجاری های رفتاری به انواع اختلالات خواب مبتلا هستند. طبیعی است که درمان این اختلالات منوط به نظر پزشک خواهد بود.

اضطراب جدایی
یکی از مهم ترین مشکلاتی که والدین با آن مواجهند، جدا کردن اتاق خواب کودک است که به تنهایی فرآیندی بسیار دشوار به حساب می آید. زمانی که کودکی دچار کابوس می شود و از اضطراب جدایی از پدر و مادر هم رنج می برد، مشکل والدین دو چندان می شود. دکتر هاشمیان توصیه می کند: بهتر است در این موارد کودک را در اتاقش بخوابانیم اما یک نفر پایین تخت او بخوابد تا کودک به خواب برود و سپس اتاق را با نور مناسبی ترک کند، اگر کودک حین خواب شبانه بیدار شد باید او را به اتاقش برگرداند و چند دقیقه ای صبر کرد تا کودک بخوابد. او باید احساس کند آن ها حضور دارند و آرامش پیدا کند تا بتواند بخوابد.

او باید یاد بگیرد در مواردی خودش را آرام کند یا با عروسک مورد علاقه اش بخوابد و طی زمان اتاقش را ترک نکند. از آن جا که گاهی بعضی از بیماری ها مثل مشکلات تیروئید، بیماری های داخلی و مصرف برخی داروهای محرک ممکن است به کابوس منجر شود بهتر است والدین نسبت به آن آگاهی داشته باشند تا واکنش مناسبی نشان دهند.والدین در نظر داشته باشند که کابوس باعث به هم خوردن روند خواب شبانه می شود.

این عارضه به بی حالی، ضعف، خستگی و خواب آلودگی کودک منجر می شود و کیفیت فعالیت های روزانه او را تحت تاثیر قرار می دهد بنابراین اختلالات خواب در صورت بی اعتنایی و بی توجهی بر روند رشد و تکامل شخصیت کودک تاثیر منفی می گذارد.والدین با رسیدگی به موقع می توانند مانع از این اتفاق شوند.