سلامت نیوز : پوست خارجی ترین لایه بدن است و نقش محافظتی از ارگان های بدن را ایفا می کند. طبیعی است که تغییرات پوست بیش از دیگر اعضا به چشم می آید و چین و چروک، تغییر رنگ یا بروز خال یا کک و مک بلافاصله ما را متوجه بالا رفتن سن، وجود عارضه در بدن یا دیگر تغییرات می کند.

وجود خال و کک و مک همواره یکی از دغدغه های افرادی است که به زیبایی خود توجه می کنند و در صدد هستند تا به محض پیدا شدن، آن را پاک سازی کنند، شاید ندانید که خال ها فقط تغییر رنگ موقتی پوست نیست بلکه ممکن است نشانه بروز عارضه ای در بدن باشد. درباره سلامت پوست و انواع خال ها با یکی از کارشناسان گفت وگو کرده ایم که در ادامه می آید.

برخلاف آن چه عموم مردم تصور می کنند خال در پزشکی انواع زیادی دارد و نوعی نقص تکاملی محسوب می شود که ممکن است سلول های مختلفی را درگیر کند. به عنوان مثال ما خال سلول های عروقی داریم که در زبان عامه به آن ماه گرفتگی می گویند. خال هایی هم وجود دارد که به طور ژنتیک بدون رنگدانه است که به آن «دپیگمانته» گفته می شود. یکی از شایع ترین خال ها ، خال های رنگدانه ساز یا ملانوسیت است که به ۲ گروه تقسیم می شود؛ مادرزادی و اکتسابی.

دکتر مسعود ملکی مدیر گروه بیماری های پوستی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با این مقدمه توضیحات خود را چنین ادامه می دهد: خال مادرزادی در صورتی که بزرگ باشد، به معاینه و درمان نیاز دارد چون ممکن است به ملانوسیت یا سرطان سلول های رنگدانه ساز تبدیل شود ، اگر این خال ها ۲۰ سانتی متر یا بیشتر باشد باید به موقع با جراحی از بدن خارج شود.

 اما دیگر خال ها که تعداد بسیار زیادی را تشکیل می دهد، بی خطر است و فرد را دچار مشکل نمی کند.

توجه داشته باشید که یکی از عوامل خطر بروز ملانوم، تعداد زیاد خال در بدن است، اگر این خال ها تغییر رنگ بدهد، درشت شود، غیرمتوازن باشد باید به سرعت به پزشک مراجعه کرد شایان ذکر است تمام افرادی که خال دارند، نباید بلافاصله نگران ابتلا به سرطان ملانوم شوند زیرا فقط ۵ تا ۶ درصد خال های مادرزادی ملانوسیتی به بزرگی بیش از ۲۰ سانتی متر به ملانوم یا سرطان تبدیل می شود.

به طور معمول یک فرد از نژاد سفید در ۳۰ سالگی حدود ۳۰ خال دارد. خال های اکتسابی از دوران طفولیت در بدن ظاهر می شود و تعداد آن در دوران بلوغ بیشتر می شود و بعد از ۳۰ سالگی بروز خال شیوع چندانی ندارد. مهم ترین علت بروز خال، آفتاب است اما تغییرات هورمونی و برخی عوامل داخلی و آب و هوایی ممکن است زمینه ساز افزایش خال شود.

 به عنوان مثال در دوران بارداری فعالیت سلول های ملانوسیتی افزایش پیدا می کند و ممکن است تعداد خال ها زیاد شود.در بررسی خال ها ۲ نوع خال را باید در نظر گرفت، خال های ملانوسیتی مادرزادی که پیشتر توضیح دادیم و خال های اکتسابی غیرعادی که پزشک آن را تشخیص می دهد.

درشت بودن خال، گوشتی و حجیم بودن، داشتن کناره های نامنظم و نامتقارن، تغییر رنگ و چند رنگ بودن خال بعضی از این علایم است.دکتر ملکی درباره نحوه تشخیص قطعی خال بدخیم می گوید: اگر از معاینه اولیه بدخیمی محرز باشد می توان بیوپسی انجام داد. در غیر این صورت پزشک با تصاویر گرفته شده در فواصل زمانی مختلف از تغییرات آن آگاه می شود و دستور بیوپسی می دهد.

نکته قابل ذکر این است که سرطان ملانوم که بسیار کشنده است در ایران شیوع چندانی ندارد اما در استرالیا و آمریکا آمار بالایی دارد و روز به روز در حال افزایش است. ممکن است ژنتیک، رنگ پوست و نوع پوشش در شیوع پایین این بیماری در کشور ما نقش داشته باشد.

از سوی دیگر فعالیت گسترده سالن های تایننگ (برنزه کردن) نقش بسیاری در گسترش این بیماری در غرب داشته است و طبق تحقیقات افرادی که به این سالن ها می روند، خود را در معرض ابتلا به این نوع از سرطان قرار می دهند.

برداشتن خال ها ازجنبه زیبایی
درباره برداشتن خال ها از جنبه زیبایی باید گفت که بعضی خال ها از نظر سلامت باید معاینه شود و اگر خطری را متوجه فرد می کند، باید برداشته شود. در بیشتر موارد برداشتن خال ضرورت پزشکی ندارد و فقط جنبه زیبایی آن مدنظر است. واقعیت این است گاهی خال بسیار بدنماست و به زیبایی فرد صدمه می زند. به عنوان مثال خال روی صورت است که به زیبایی فرد صدمه زده است بنابراین فرد احساس می کند با برداشتن آن زیباتر می شود.

 بهتر است درباره برداشتن خال با پزشک متخصص مشورت شود زیرا خال های گوشتی یا حجیم باید با عمل جراحی برداشته شود اما خال های مسطح که هم سطح پوست است، با لیزر برداشته می شود. دکتر ملکی درباره عارضه عود خال که بسیاری از آن شکایت دارند، می گوید: اگر خال با جراحی برداشته شود احتمال عود آن بسیار کم است. در مواردی که خال را با دستگاه می سوزانند درمان ناکافی انجام می شود و ممکن است خال، عود کند.

 بهتر است استفاده از لیزر فقط برای خال های مسطح انجام شود زیرا این خال ها با لیزر با کمترین عارضه پاک می شود و مشکلی برای فرد به وجود نمی آورد . البته نباید فراموش کرد که لیزر درمان قطعی نیست و ممکن است خال عود کند به خصوص اگر فرد مراقبت های لازم را انجام ندهد. به عنوان مثال فردی که لیزر کرده است باید از نور آفتاب اجتناب کند و اگر در معرض نور آفتاب قرار بگیرد ممکن است خال عود کند.

خال کودکان
دسته ای از خال ها در کودکان به «همانژیوم» معروف است این خال ها تا ۹ سالگی از بین می رود و به درمان نیاز ندارد اما گاهی همانژیوم روی لب ها، مدخل بینی یا روی پلک قرار دارد که باید درمان شود به عنوان مثال اگر خال روی پلک کودک باشد ممکن است باعث تنبلی عصب چشم شود یا اگر روی بینی باشد ممکن است باعث مختل شدن تنفس کودک شود از این رو فرد باید تحت درمان قرار بگیرد.

گاهی این خال ها باعث خوردگی نسجی می شود و بنا به نظر پزشک در دوران طفولیت درمان می شود.در خال هایی که اتساع عروق رخ می دهد، با گذشت زمان نه فقط بهتر نمی شود بلکه بدتر می شود مانند ماه گرفتگی روی صورت که باید درمان شود.

برخی از این خال ها که به «فلاموس» معروف است، اگر در پلک باشد باعث افزایش فشار چشم و گرفتاری سیستم عصبی مرکزی می شود که باید در دوران کودکی درمان شود خطر تبدیل شدن به سرطان در این خال ها در دهه اول عمر زیاد است بنابراین باید نسبت به آن ها حساس بود.

آفتاب و سرطان پوست
نکته ای که بسیاری از متخصصان نسبت به آن بارها هشدار داده اند، ارتباط آفتاب و ابتلا به سرطان پوست است، دکتر امیرهوشنگ یوسفی متخصص بیماری های آنکولوژی در این باره به ایسنا می گوید: افرادی که دارای خال های زیادی هستند و وقتی در معرض آفتاب قرار می گیرند زود آفتاب سوخته می شوند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پوست قرار دارند.

وی با بیان این که اشعه ماوراء بنفش خورشید به چندین دسته تقسیم می شود، می گوید: یکی از این گروه ها امواج ماوراء بنفش B با طول موج ۲۹۰ تا ۳۲۰ نانومتر است که سبب جهش DNA و ژن P53 می شود و آن را غیرفعال می کند.

وقتی این ژن غیرفعال شود، سرطان پوست ایجاد می شود. این ژن بعد از مدت زمانی دستور مرگ سلول را صادر می کند و وقتی غیرفعال شود، سلول  زنده می ماند و به یک سلول سرطانی تبدیل می شود. بنابراین توصیه ما به کسانی که به هر دلیلی در معرض نور خورشید قرار دارند، این است که از کرم های ضدآفتاب و کلاه و لباس پوشیده استفاده کنند تا کمتر آفتاب به پوستشان بخورد.