سلامت نیوز: دیابت، فشارخون و چربی خون از عوارض اصلی بیماری های قلبی، عروقی و سكته های مغزی هستند كه سلامت افراد جامعه را هدف گرفته اند.

بسیاری ازمردم بدون توجه به زندگی سالم از روش های غلطی بهره می گیرند كه سلامت آنان و اطرافیانشان را به خطر می اندازد. عوامل سوءاجتماعی و شیوه های نادرست زندگی نقش موثری در بروز بیماری های غیرواگیردار دارند.

یكی از عوامل خطرزای این نوع بیماری ها الگوبرداری نادرست از شیوه زندگی های غربی، افزایش طلاق و تغذیه نادرست است كه موجب به فراموشی سپردن بسیاری از الگوهای درست زندگی سالم و در نتیجه افزایش بیماری های غیرواگیردار از جمله دیابت، فشار خون، بیماری های قلبی و عروقی و چاقی شده است.
نگرانی های ناشی از عوامل مرگ و میر ایرانی ها در اثر ابتلا به بیماری های مختلف و تغییر سبك زندگی آنان باعث شده سن ابتلا به انواع و اقسام بیماری های غیرواگیردار به سرعت كاهش یابد.

آمارها حاكی از آن است كه سكته قلبی در كشور در حال افزایش است و بیماری های قلبی، عروقی و دیابتی به چند عامل بستگی دارد: یكی از این عوامل وراثتی و فردی است. البته عوامل ژنتیكی و محیطی در ابتلا به این بیماری های مهلك نیز بی تاثیر نمی باشد.

برای كنترل بیماری های قلبی می بایست اقداماتی را از بدو تولد شروع كنیم كه در این زمینه اقدام های پیشگیرانه شامل تغذیه سالم و فعالیت فیزیكی افراد می شود.
باتوجه به تغییر شیوه زندگی جوامع بشوی در دهه های اخیر كم تحركی و دسترسی آسان به غذاهای ناسالم حاضری باعث شده تا بیماری های غیرواگیر به طور قابل توجهی در جوامع پیشروی كنند.

متاسفانه بررسی ها و تحقیقات نشان داده است كه این نوع بیماری ها در ایران بسیار سریع تر از دیگر جوامع شیوع پیدا می كند و اكثر موارد میانگین سنی ابتلای آن هم از میانگین سنی جهانی پایین تر است.

در گذشته های دور افراد بر اثر بیماری های اسهال، مننژیت و ذات الریه فوت می كردند. منتهی باتوجه به اقدامات كنترلی انجام شده بر روی بیماری های عفونی درصد فراوانی از این بیماری ها كاهش یافته و در نهایت طی 20 سال گذشته در ایران متوسط عمر افراد از 52 سال به 72 سال افزایش یافته است.

در نتیجه كودكان متولد شده بطور طبیعی می توانند تا سن 73 سالگی زندگی كنند.
البته علی رغم افزایش طول عمر و كاهش بیماری های عفونی بیماری های غیرواگیردار در كشور در حال پیش روی است. از عوامل خطرزای ابتلا به این بیماری ها بروز چاقی مفرط در كشور است. البته آنچه به چشم می خورد در اصل عوامل مستعدكننده بیماری قلبی، عروقی و دیابت است.

استفاده از غذاهای ناسالم مانند فست فودها و غذاهای حجیم شده نقش بسزایی در گسترش چاقی و بیماری های غیرواگیردار از جمله سرطان دارد كه 70 هزار مورد جدید آن در كشور به ثبت رسیده است.

دكتر كوروش اعتماد، معاون بیماری های غیرواگیردار در این رابطه می گوید: همان طور كه می دانید وزارت بهداشت موظف به اعلام اقلام آسیب رسان برای خدمات سلامتی است. از اینرو ما در این زمینه كار گروهی را تشكیل دادیم و فهرست اقلام ممنوعه را به این كارگروه مصوب كردیم. لذا رسانه های گروهی نباید در مورد غذاهای آسیب رسان چیپس، پفك و روغن های سرخ كردنی تبلیغاتی را انجام دهند. باید فعالیت فیزیكی از جمله ورزش را در جامعه گسترش دهیم و با تبلیغات غذاهای سالم در رسانه های گروهی به نوعی مصرف كنندگان این غذاهای ناسالم را به سوی زندگی سالم سوق دهیم. چون آنان با عدم مصرف اقلام ممنوعه مانند غذاهای فست و چیپس و پفك می توانند زندگی سالم و با نشاطی داشته باشند. البته ارگان های مختلف مانند شهرداری نیز در رسیدن به جامعه سالم می تواند نقش موثری را ایفا كند. با ایجاد پیاده روهای وسیع و فضاهای سبز این امكان را به مردم بدهد كه فعالیت فیزیكی شان را افزایش دهند تا از خطر ابتلا به این بیماری های هزینه بر مانند قلب، عروق و سرطان مصون بمانند.

چون نور خورشید سرطان زاست و به علت اتفاقاتی كه در جو زمین افتاده همچنین لایه ازن شكاف هایی برداشته و آلودگی هوا باعث شده كه ورود این اشعه به سطح زمین بیشتر شود و افراد در معرض این اشعه قرار بگیرند. این اشعه نیز آمار ابتلا به سرطان را افزایش می دهد و همچنین سموم و كودهای كشاورزی كه براساس آمارهای موجود بیشتر از حد انتظار مصرف می شوند و هم می توانند یكی از موارد ابتلا به این بیماری ها باشند.

معاون بیماری های غیرواگیردار می گوید: در حال حاضر منابعی كه در كشور می تواند صرف پروژه های عمرانی و كارهای تحقیقاتی شود صرف درمان بیمارهای سرطان در جامعه می شود. جامعه ای كه درگیر انواع بیماری های سرطانی می شود در نهایت تحركات و رشد لازم را نخواهد داشت. در نتیجه به جامعه ای ناسالم و مریض فاقد كاركردهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی تبدیل می شود.

دكتر كوروش اعتماد ادامه می دهد: بعضی از بیماری ها واسطه ای هستند و برخی دیگر از عوامل خطر مداخله ای؛چون امكان مداخله در كل جمعیت ما صرفنظر از اینكه به بیماری مبتلا باشند وجود دارد.
بنابراین مردم می بایست توصیه های مسئولان و متخصصان را جدی بگیرند و به آنها عمل كنند تا از خطر ابتلا به بیماری های سرطانی در امان باشند. پس ترویج فعالیت فیزیكی از مهم ترین راه هایی است كه می تواند با بیماری قلبی مبارزه كند. در مورد بیماری سرطان و مبتلایان در ایران آمار بسیار قابل تأمل وجود دارد كه در حال حاضر سرطان معده در ایران بیشترین مبتلایان را هم در بین مردان و هم در بین زنان به خود اختصاص داده است. سرطان روده بزرگ نیز در هر دو جنس وجود دارد. سرطان های ریه و پروستات در آقایان و سینه در خانم ها هم سهم بالایی از بیماران سرطانی در كشور را به خود اختصاص داده است.

از هر پنج ایرانی یك نفر مبتلا به دیابت

بیماری دیابت در ردیف سه عامل اول مرگ و میر در دنیا قرارگرفته است. جهان در حالی وارد قرن 21 شد كه بیش از 140 میلیون نفر مبتلا به بیماری دیابت بودند. در این میان، سهم كشور ما حدود 5/3 تا 4میلیون نفر دیابتی است. روز جهانی دیابت- سال گذشته- در حالی به پایان رسید كه فدراسیون جهانی دیابت اعلام كرد: هزینه های كنترل و درمان دیابت 10درصد بودجه ملی بهداشت جوامع را به خود اختصاص می دهد و نیمی از آن صرف درمان عوارض مزمن دیابت می شود. سالانه 900میلیون دلار (بیش از 700میلیارد تومان) صرف هزینه های درمانی دیابت در كشور می شود. این در حالی است كه متخصصان و كارشناسان پیوسته از روند رو به رشد بیماری دیابت در كشورمان به عنوان شایع ترین بیماری غدد درون ریز در دهه های اخیر هشدار می دهند. با این همه گزارش های رسمی از شیوع 5درصد بیماری دیابت در ایران خبر می دهد. افزون بر این، بیماری زایی این عارضه چه از نظر هزینه های درمانی و چه از جهت از كارافتادگی، بسیار بالاست و یكی از عمده ترین مسایل بهداشتی- درمانی د رجوامع به شمار می رود. از سویی دیگر، همراهی آن با چاقی و افزایش چربی خون، احتمال ایجاد بیماری قلبی- عروقی را به عنوان اولین عامل مرگ و میر در انسان به شدت افزایش می دهد. از این رو تأكید وزارت بهداشت و سازمان های مسئول كشور تنها بر توجه به مقوله بیماری دیابت معطوف نبوده و در زیرمجموعه این توجه بر اهمیت كنترل و پیشگیری از چاقی و آموزش مهارت های زندگی نیز تصریح شده است.

بیماری قند یا دیابت نوعی اختلال در سوخت و ساز است كه به علل مختلف تظاهر می كند و با درجات مختلف از كمبود انسولین یا پاسخ ندادن به انسولین همراه است. طبق این تعریف نقش مهم انسولین و تغییرات مهمی كه بدنبال كمبود آن در سوخت و ساز ایجاد می شود بهتر مشخص می شود. برهمین اساس دیابت چهارنوع مختلف دارد كه شایع ترین نوع آن، دیابت نوع یك و دو است.

دیابت ناشی از سوء تغذیه

در برخی نقاط جهان دیابت ناشی از سوءتغذیه به مراتب شایع تر از دیابت وابسته به انسولین است. این بیماری در هندوستان و بعضی از مناطق آفریقا بیشتر مشاهده می شود. معمولا این نوع دیابت در افراد جوان قابل تشخیص است و با سوءتغذیه ناشی از كمبود پروتئین و ضعف و لاغری شدیدی همراه است. امروزه دیابت كودكان و نوجوانان به راحتی قابل كنترل است. برخورداری از یك زندگی پر از نشاط و شادی با توجه به بیماری مزمنی مانند دیابت تنها به سعی و كوشش پزشكان و پرستاران در كلینیك بیمارستان بستگی ندارد بلكه بزرگ ترین و مهم ترین بخش درمان در دست والدین كودكان و نوجوانان دیابتی است. از دیگر بیماری هایی كه در طول این سال ها در ایران شیوع زیادی داشته است بدون شك دیابت است. بیماری ای كه خیلی ها با آن دست و پنجه نرم می كنند و به نسل های بعدی هم منتقل می شود. براساس برآوردهای انجام شده بیش از 24 میلیون نفر از جمعیت كشورمان دارای افزایش وزن بوده و یاچاق هستند. بر همین اساس پزشكان و متخصصان، از افزایش شیوع چاقی در ایران به عنوان زنگ خطری برای ابتلای به بیماری دیابت و عوارض ناشی از آن یاد می كنند. شعار امسال روز جهانی دیابت نیز مبارزه با چاقی برای پیشگیری از دیابت تعیین شده است.

دكتر كوروش اعتماد، معاون بیماری های غیرواگیردار می گوید: 5 تا 8 درصد جمعیت بالای 15 سال در ایران مبتلا به دیابت هستند. در سال گذشته در 6 روستای كلان كشور تهران، مشهد، اصفهان، تبریز و شیراز غربالگری شهری انجام شده كه با توجه به ظرفیت موجود در قالب پزشك خانواده در سطح كشور می بایست بیماریابی كرده و پرونده دیابت برای افراد تهیه شود. البته از عوامل خطرزایی كه در بیماری دیابت تأثیرگذار است فعالیت فیزیكی، تغذیه و مصرف دخانیات و سابقه فامیلی یا وراثت است. گرچه اقدامات پیشگیرانه ای وجود دارد كه شامل تغذیه سالم و اجتناب از مصرف غذای سرخ كردنی و حجیم شده تا حد امكان می باشد لذا باید از مصرف قند پرهیز كرد و به مصرف بیش از حد میوه و سبزیجات روی آورد. كه در این مورد رسانه های گروهی و شنیداری در ترویج فرهنگ استفاده درست از سبزیجات موثر هستند.

همان طور كه اسدالله رجب، رئیس انجمن دیابت ایران به آمار بالای این بیماری در كشور اشاره می كند: «از هر 5 نفر ایرانی، یك نفر مبتلا به دیابت است یا در معرض ابتلا به آن قرار دارد و سالانه یك میلیارد دلار به دلیل كنترل نشدن بیماری دیابت در كشور هزینه می شود. هزینه درمان دیابت نوع یك همراه با عوارض 12 برابر دیابت بدون عوارض است. هزینه درمان دیابت نوع 2 با عوارض هم 24 برابر هزینه درمان بدون عوارض آن است. این در حالی است كه 99 درصد مبتلایان هم از كنترل نامطلوبی برخوردار هستند. نزدیك به 7 میلیون نفر در ایران به دیابت مبتلا هستند ولی فقط 3 میلیون نفر از بیماری خودشان خبر دارند. در عین حال شایع ترین زمان تشخیص دیابت در ایران هم بین 40 تا 50 سالگی است. زمانی كه فرد دیابتی به دلیل ناآگاهی كافی از دیابت به یكی از علائم مستعدكننده عوارض دیررس مبتلا شد، هزینه های هنگفت درمانی او هم شروع می شود.»
پس برای داشتن جامعه ای سالم مردم می بایست بیش از پیش برای سلامتی خودشان اهمیت قائل شوند؛ زیرا با داشتن سلامت جسمی می توانیم طول عمر افراد را افزایش دهیم و همچنین جامعه ای سالم داشته باشیم تا در تمام زمینه های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی جامعه شاهد پیشرفت باشیم.

باتوجه به اینكه زندگی ماشینی مجال تحرك و فعالیت بدنی را از افراد در سطح جامعه گرفته است و افراد از وسایل نقلیه استفاده می كنند باید روزانه 3-2 ساعت را به انجام فعالیت های ورزشی و پیاده روی اختصاص دهیم. بیماری های واگیردار بیماری هایی هستند از عوامل زنده و بیولوژیك ایجاد می شود و قدرت سرایت از انسان به انسان یا حیوان به انسان و از محیط به انسان را دارند. البته تقسیم بندی متفاوتی ازنظر علل بیماری های باكتریال و باكتری وجود دارد كه عامل ایجاد بیماری های قارچی و انگلی هستند گرچه با دهكده جهانی و ورود مسافران به كشورهای مختلف برخی از عفونت ها جهانی هستند یعنی به صورت همه گیر در جامعه پخش می شوند.

آمار دكتر محمود نبوی، معاون بیماری های واگیردار حاكی است، بیماری های ایدز تا امسال 22هزار نفر آلوده به ویروس ایدز هستند كه در طول این سال ها از سال65، 4هزار نفر به دلیل بیماری شدید فوت كردند.
البته 70تا 80درصد از طریق اعتیاد تزریقی دچار مشكلات عدیده ای می شوند كه بین 20 تا 30درصد از طریق مقاربت های آلوده گرفتار این بیماری مهلك می شوند. لازم به ذكر است كه مواد صنعتی مانند شیشه و اكستازی و بقیه تركیبات آمفتامین افراد مبتلا را دچار هرج ومرج جنسی می كند و بالطبع میزان انتقال از طریق مقاربت را بالا می برد و فرد مصرف كننده این مواد افیونی با تخریب ذهنی مواجه می شود. از آن جا كه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی یكی از ارگان های مقابله با موادمخدر است البته طرحی به صورت پایلوت در مقاطع بالاتر راه اندازی شده كه از طریق معلم های تربیتی به دانش آموزان درخصوص این بیماری آموزش داده شده است.

شایان ذكر است كه ما نمی توانیم به صورت عام از طریق تلویزیون به صورت مستقیم صحبت كنیم چون مخاطبان در این رسانه تمام گروه های سنی را دربر می گیرد. پس در این سن نمی توانیم آموزش دهیم بلكه با حضور متخصصان روان شناس و جامعه شناس به صورت خاص می توانیم به نوعی از این بیماری و راه های انتقالش صحبت كرده و جامعه را از عواقب آن آگاه سازیم.

منبع: کیهان