سلامت نیوز: امروز وهرروز كه می‌گذرد حساسیت‌ها به ندرت درباره گرد وخاك و ریزگردها برانگیخته شده و نگران می‌شویم. این مسئله می‌تواند عامل برخی از بیماری‌ها و یا تشدید كننده برخی از بیماری‌ها باشد اما عجیب اینكه باعث نگرانی زیاد افراد نمی‌شود وگفته‌های ما خود به این مسئله اشاره دارد. ما امروز آن انبوه موادی را كه تل گرد وخاك می‌نامیم باید  آفت گرد وخاك بنامیم.

اما عامل ناخوشایندتری بیشتر از آنچه كه شما فكر می‌كنید برای گرد و خاك وجود دارد و در این رابطه تحقیقات علمی نیز مطرح می‌باشد كه نشان می‌دهد چطور این گرد و خاك حركت می‌كند و پخش می‌شود. تحقیقاتی كه توسط دیوید لیتون و پالوما بیمر اساتید دانشگاه آریزونا در زمینه سیاست محیطی انجام گرفته و همچنان ادامه دارد. لیتون و بیمر كه آخرین مطالعاتشان برای نشر پاییزه در مجله علم محیطی وتكنولوژی پذیرفته شده است در مورد این موضوع (گرد و خاك) حتی قبل از اینكه تصمیمی برای شروع به كار گیرند اطلاعات زیادی داشتند. با توجه به تاریخ، از شمیدانها گرفته تا ساختمان سازها همه همیشه سعی كرده‌اند بفهمند گرد وخاك ازچه ساخته شده است و در این رابطه محققین آریزونا اطلاعات اولیه خود را از دو مطالعه و تحقیق بر روی گرد و خاك خانگی انجام شده در هلند و ایالات متحده گرفته‌اند. لیتون و بیمر همچنین مطالعه‌ای منطقه‌ای در ساكارامنتو در كالیفرنیا را كه به طور اختصاصی بر روی آلودگی ناشی از سرب متمركز شده بود انجام دادند. تمام آنچه كه آن بررسی‌ها نشان داد به طور وضوح ناخوشایند بودند.

تركیب مخصوص گرد وخاك قطع نظر از عادات پخت و پز، نظافت منزل و سیگار كشیدن ساكنین، در هر خانه بنابر شرایط آب وهوای منطقه، عمر ساختمان و تعداد افرادی كه در آنجا زندگی می‌كنند متفاوت است. اما تقریبا درهرجا گرد وخاك شامل تركیباتی از:ذرات كنده شده پوست بدن انسان‌، موی حیوانات،بقایای غذا، فیبرهای موجود در مواد كتانی ومواد آلی لباسها، رختخواب ودیگر مواد پارچه‌ای ، خاك ناشی از قدم گذاشتن روی زمین (ته كفش) ، دوده، ذرات بسیار ریز حاصل از سیگار كشیدن و پختن غذا و به طور
نگران كننده‌ای سرب، آرسنیك و حتی د.د.ت می‌باشد. دركشور ما با توجه به ورود ریزگردها از كشورهای همسایه كه سابقه استفاده از سلاح‌های شیمیایی و بمب‌های اورانیوم ضعیف شده را دارند، این خطر را چندین برابر كرده است. تركیبات درهم و
بر هم بیشتری از انواع چیزها كه شاید بتوان لیستی از تمامی اقلام ممكن تهیه كرد.

اما برچسب مواد تركیبی گرد وخاك تمام داستان نیست، در جایی كه تمام آن ذرات و خرده ریزه‌ها به طور متفاوت عمل می‌كنند ودرجات مختلفی از خطر برای سلامتی را در بردارند. با تحقیق كردن و با دقت بیشتر درباره آن عوامل ، لیتون و بیمر الگوریتم( محاسبات عددی) كامپیوتری را درست كردند كه سایز، منبع و میزان سمیت ذرات گرد وخاك را نشان می‌داد و هم اینكه چقدر راحت این ذرات وارد خانه می‌شوند و اینكه آیا هرگز خارج می‌شوند كه اگر چنین است از چه طریقی صورت می‌پذیرد. آن اطلاعات ، با تعمیم معنی ، می‌تواند حداقل یك حس خوشایند از گرد وخاك گرفتن خانه را در شما ایجاد نماید. به عنوان یك اصل كلی اكثرگرد وخاك خانگی حدود 55‌درصد از بیرون منزل از طریق پنجره‌ها ، درها‌، تهویه‌ها و به طور مشخص ته كفش‌ها می‌آیند. ذرات كوچكتر گرد وخاك از 28 تا49 میكرون و یا ذرات به اندازه هزارم میلیمتر تمایل دارند كه روی كفش‌های شما باقی بمانند. بقیه این ذرات تكانده می‌شوند.

قسمت اعظم گرد وخاكی كه در هوا شناور است نمی‌نشیند اما دوباره مقدار زیادی از این گرد و خاك وجود دارد كه معلوم می‌كند خانه هر شخصی چه میزان آن را می‌گیرد. ما در ایران عادت داریم پنجره‌هایمان را باز می‌گذاریم وآب وهوای خشك داریم ، شاید نسبت بیشتری گرد وخاك داشته باشیم .مراكز صنعتی و شهرهای دوده آلود همچنین میزان بسیار زیادی گرد وخاك دارند. مسئله زیادی برای نگرانی درباره ذرات گرد وخاك یا مواد آلی مانند گرده گل وجود ندارد ( هرچند آنها می‌توانند باعث آلرژی شوند) اما سرب، آرسنیك، د.د.ت و... می‌توانند موضوعات بسیار جدی باشند.در حدود یك سوم آرسنیك موجود در اتمسفر ( هوا) از منابع طبیعی می‌آ‌یند، به طور عمده آتشفشان‌ها .مابقی از استخراج معادن، ذوب وتصفیه ، سوزاندن سوخت فسیلی و دیگر فرایندهای صنعتی تولید می‌شوند. حتی در غلظت‌های نسبتا پایین ،آرسنیك بدون ریسك نیست، خصوصا برای كودكان خردسال كه روی زمین بازی می‌كنند وبه طور معمول اشیا را از دستهایشان به داخل دهان منتقل می‌كنند. همین حالت برای سرب نیز صدق می‌كند. میزان كمی از آن متعلق به رنگ دیوار می‌باشد( منبعی كه بیشتر مردم انتظار دارند) كه كمتر از میزان سرب موجود دراگزوز ماشین ، ذوب وتصفیه و رسوب درخاك می‌باشد.

لیتون و بیمر درگزارش خود نوشتند: جمع شدن سرب روی كف زمین، كلیدی است جهت تعیین سطح سرب خون دركودكان. واقعیت این است كه د. د ت كه از سال 1972 استفاده از آن در حشره‌كش‌ها وسموم كشاورزی ممنوع شده است هنوز در گرد و خاك خانه وجود دارد و این برای مردم تعجب آور است، اما ما باید در فكر مواد آلوده‌ای كه در ریزگردها وجود دارد واز مناطق آلوده به بمب‌های با اورانیوم ضعیف شده، می‌آیند چاره اندیشی كنیم. خانه‌ ما كمی شبیه به یك موجود زنده است زمانی كه یك آلوده كننده راجذب می‌كند ، ممكن است كه هرگز آن را به طور كامل پاك نكند .

بیمر می‌گوید : گرد وخاك در خانه‌هایمان مخصوصا گرد وخاك‌های موجود در عمق فرش‌ها ومبلمان یك ماده به هم چسبیده است و نشان دهنده نوع زندگی در آن خانه می‌باشد ومی‌تواند گزارش‌ تاریخی‌ای از مواد شیمیایی كه وارد آنجا شده‌اند را ارائه بدهد. ذرات گرد و خاك كه منشا آنها خانه می‌باشد به مراتب راحت تر اندازه‌گیری می‌شوند. هرچه مردم بیشتری در آنجا زندگی كنند پوست بیشتری ریخته می‌شود، هرچه بیشتر حیوان خانگی وجود داشته باشد ، بیشتر موی حیوان خواهیم داشت وهمان طور كه مادر خانواده همیشه هشدار می‌دهد هرچه بیشتر هنگام غذا خوردن اطراف منزل راه بروید ، خرده غذای بیشتری روی زمین خواهید ریخت كه این خود باعث جذب حشرات بیشتری می‌شود كه خواهند مرد، تجزیه خواهند شد و پوست بدنشان را به گرد وخاك شما اضافه خواهند كرد.

دود ناشی از پخت و پز و دود تنباكو كه بیشترین مشاركت كنندگان واضح و قابل دید در زمان تولیدشان هستند، در واقع سهم كوچكی از آنچه كه بر روی كف زمین و سطوح می‌نشیند دارند. از اندازه كوچك ذرات می‌شود فهمید كه احتمال بلند شدن آنها و چسبیدن به دیگر سطوح یا به راحتی در هوا باقی ماندن، از یكجا ماندن و ساكن شدن شان بیشتر باشد. بدیهی است كه منزل شما هیچ‌وقت بدون گرد وخاك نخواهد بود، اما روشهایی برای كاهش گرد وخاك تولید شده توسط خودتان وجود دارد و فقط مهم این است كه موجودات ریز داخل گرد وخاك -كه از پوست بدن كنده و ریخته شده تغذیه می‌كنند- آلرژن( حساسیت‌زاها) را تولید می‌كنند كه به عنوان عوامل شناخته شده برای كسانی كه مبتلا به بیماری آسم هستند، می‌باشند. این در مورد گرد وخاك ناشی از سوسكها مخصوصا در شهرها نیز صادق است. هیچ كس نیاز به متقاعد شدن در مورد رهایی از دست آرسنیك ندارد و اخبار خوب در این رابطه این است كه آرسنیك می‌تواند به راحتی با تمیز كردن گرد وخاك كف منزل به صورت منظم برداشته شود.

هیچ‌كدام از این موارد به این معنی نیست كه گرد و خاك خطری مشخص ودر حال حاضری را مطرح می‌كند.به طوری كه بیشتر نیازمند اندازه‌گیری میزان آن باشید. فقط به طور منظم ومرتب نظافت كنید، سیگار نكشید، پشت میز غذا بخورید و سعی كنید كه وسواس نداشته باشید. تل گرد وخاك هنوز همان تل گرد وخاك است كه شما فقط مقدار كمی از آن را می‌بینید.

منبع: روزنامه رسالت