در زمینه انگیزه رفتار پرخاشگرانه، برخورد مناسب و مدیریت این نوع رفتار توسط والدین با دكتر رضا رستمی، متخصص اعصاب و روان، عضو هیات علمی دانشگاه تهران و رییس كلینیك آتیه گفتوگویی انجام دادهایم كه در زیر میخوانید:
پرخاشگری كودكان اغلب با مشاهده رفتار پرخاشگرانه و الگوهای نامناسب یادگیری آغاز مییابد، دكتر رستمی معتقد است: «رسانههای دیداری - شنیداری نقش بسزایی در افزایش رفتار پرخاشگرانه دارند و والدین باید تا جایی كه میتوانند كودكان خود را از قرار گرفتن در معرض الگوهای پرخاشگر در فیلمها، تلویزیون، موسیقی، بازیهای رایانهای، مطالب نوشتاری و ورزشهای پخششده در تلویزیون مانند كشتی محدود كنند.»
او اظهار میدارد كه انگیزههای بسیاری برای رفتار پرخاشگرانه در خردسالان وجود دارد كه ممكن است كودكی به این دلیل كه عصبانی و ناراحت است یا میخواهد بر شخص دیگری مسلط شده و كنترل نماید سعی میكند به دیگری آسیب برساند. او در زمینه برخورد والدین با رفتار پرخاشگرانه گفت: «ما بهعنوان والدین باید مانع از رفتاری شویم كه موجب تهدید یا صدمه زدن به دیگران میشود چرا كه كودكان پرخاشگر با ریسك بالایی برای تبدیل شدن نوجوانان یا بزرگسالان ناسازگار مواجهه هستند، همچنین ممكن است كودكی با سرپیچی از قوانین با اهمیت ایمنی یا با اقدام به ریسكهای جدی خود را در معرض خطر قرار دهد، بهعنوان مثال ممكن است كودكی با كبریت بازی كند یا به وسایل خطرناك بیش از حد نزدیك شود.»
مدیریت رفتار پرخاشگرانه و خطرناك
والدین برای اینكه رفتار پرخاشگرانه فرزندشان مجددا تكرار نشود باید آنها را مدیریت كنند. دكتر رستمی معتقد است: «حقیقت این است كه میتوان به كودك پرخاشگر كمك كرد و گاهی اوقات دیده شده است بهطور قابل توجهی كودكان تغییر میكنند، كمك كردن به بچه پرخاشگر برای والدین، مسوولیت سنگینی است كه مستلزم تلاش بسیار، صبوری، پیگیری، مراقبت و بهكارگیری مستمر روشهای مدیریت كودك است.» او در پاسخ به این سوال كه بهترین روشی كه پدر و مادر باید آن را بهكار گیرند تا باعث كاهش پرخاشگری در فرزندشان شود ، گفت: «والدین باید بهطور متداوم از گامهای اساسی برای برخورد با رفتار پرخاشگرانه و خطرناك استفاده كنند كه شامل پنج گام است كه در زیر خلاصهوار ذكر میكنم.»
رفتار كودكانتان را متوقف كنید، او را مختصری سرزنش كنید و رفتار نامقبول او را نام ببرید:
گاهی اوقات پدر و مادر باید سریعا رفتار و عمل پرخاشگرانه فرزندشان را متوقف کنند مخصوصا در زمانیكه ایمنی كودك و دیگران به مخاطره میافتد. والدین باید پس از متوقف کردن رفتار، كودك را به صورت مختصر اما جدی سرزنش كنند و سوءرفتاری كه مرتكب شده را نام ببرند. بهعنوان مثال: «هرگز نباید دوستت را هل بدهی»
بلافاصله كودك را در محدودیت زمانمند قرار دهید:
بعد از نام بردن رفتار نامقبول كودك، والدین بدون اینكه وارد جر و بحث شده باید كودكشان را در محرومیت زمانمند قرار دهند و دكتر رستمی در پاسخ به اینكه محرومیت زمانمند چیست میگوید: «محرومیت زمانمند یعنی گذاشتن كودك در یك مكان كسلكننده و ملالآور، بلافاصله پس از اینكه رفتار بدی از خود نشان داد تا هنگامیكه زمانسنج پایان زمان محرومیت را نشان میدهد و مدت زمان قرار گرفتن كودك در این محرومیت، یك دقیقه به ازای هر سال سن اوست.» والدین بهتر است از این گام مهم چشمپوشی نكنند و هنگامیكه كودك در حال گذراندن محرومیت زمانمند است، خود را برای گفتوگو پس از این مرحله آماده و تمرین ذهنی كنند.
با كودك در مورد رفتار پرخاشگرانه یا خطرناكش گفتوگو كنید:
به كودك بعد از سپری شدن زمان محرومیتش دوباره گوشزد كنید كه آنچه را انجام داده رفتاری پرخاشگرانه و نامناسب بوده است و از او بخواهند كه رفتارش را توصیف كند و جایگزینهای بیخطری را در آینده از آنها استفاده كند و زمانی كه كودك جایگزینهای ایمن و بیخطر رفتار را به والدینش میگوید باید او را تحسین و ایدههایش را تشویق كرد و چنانچه رفتار جایگزین بیخطری به ذهن كودك نرسید باید در یافتن چنین جایگزینهایی به فرزند كمك كرد و اگر كودك با عصبانیت به پدر و مادرش گفت: ولم كنید، باید صحبت كردن با او را به وقت دیگری موكول كرد یا اینكه بار دیگر او را به محرومیت زمانمند بفرستند.
یك پیامد منطقی ملایم یا جریمه رفتاری را برای كودك در نظر بگیرید:
بهعنوان مثال چنانچه كودك با بچه بزرگ و قلدر همسایه رفتاری پرخاشگرانه از خود نشان دهد احتمالا با یك پیامد منفی مثل كبود شدن قسمتی از بدن یا چشمان ورمكرده مواجهه میشود و چنانچه از یك اسباببازی یا شی برای رفتار پرخاشگرانهاش استفاده كرد، والدین باید اسباببازی یا آن شی را به مدت طولانی توقیف كند. ممكن است فرزندی با دوچرخهاش به سمت بچههای كوچكتر حركت كند و آنها را بترساند اما مادر میتواند به مدت دو هفته دوچرخه او را توقیف كند كه این نوع برخورد نشان میدهد كه كودك آن رفتارش را برای همیشه كنار گذاشته است.
از گوش دادن انعكاسی استفاده كنید:
پس از پایان محرومیت زمانمند، كودك حالتی را دارد كه میخواهد با والدینش صحبت كند و والدین باید در این مرحله از گوش دادن انعكاسی استفاده كنند تا كودك بتواند احساساتش را ابراز نماید چرا كه كودكی كه احساساتش را در قالب كلمات بیان میكند، كنترل بیشتری روی رفتار پرخاشگرانه و تكانشیاش دارد. این متخصص اعصاب و روان برای مهارتهای اساسی گوش دادن انعكاسی، پنج رهنمود را بیان میكند: «1- والدین باید تمامی احساسات كودك خود را بپذیرد و به آنها احترام بگذارد2-به كودك نشان دهند كه به آنچه میگوید گوش میدهند3- والدین آنچه را كه میشنوند و برداشتی كه از احساس كودكشان دارند برایشان بازگو كنند 4-احساسات فرزندشان را نامگذاری كنند. 5-توصیهها و پیشنهادات و دیدگاههای جایگزین را به كودكشان بگویند.»
دكتر رضا رستمی درنهایت معتقد است بسیاری از كودكان كه در خانه پرخاشگرند در مدرسه نیز چنین رفتاری دارند و والدین برای كاهش این نوع رفتار باید با معلم و اولیای مدرسه هماهنگ باشند.
منبع: روزنامه شرق
نظر شما