سلامت نیوز: بیستم مهرماه روز اسكان سالمندان است.سالمندی دوره ای از زندگی است كه از سن 60 سالگی آغاز می شود. این امر برای خیلی از ما سخت و گاهی فكر كردن و پذیرفتن این واقعیت تلخ است.

اگر بپذیریم كه بالا رفتن سن یك پدیده كاملاً طبیعی و حیاتی است و دوره سالمندی را با تمام نیازهای روحی و جسمی خاص خود بشناسیم به راحتی می توانیم این دوره سبز زندگی را در بهترین شرایط بگذرانیم و سالمندان خود را از موهبت كنار خانواده بودن برخوردار كنیم. اما بی توجهی به نیاز های دوران سالمندی و تأمین نكردن آنها می تواند مسائل و مشكلات اجتماعی، خانوادگی و حتی بیماری های جسمی خطرناك را برای سالمند و خانواده اش به دنبال داشته باشد.

با توجه به اینكه آمار سالمندان در جهان رو به افزایش است و به رغم تمامی تلاش هایی در همه كشورها صورت می گیرد،كسری از این جمعیت سالمندی وجود دارد كه به دلیل آسیب های مختلف،برای تأمین نیازهای شخصی،درمانی و اسكان در مراكزی كه بدین منظور تجهیز و مناسب سازی شده اند نگهد اری شوند.

دركشور مانیز همانند بسیاری از كشورهای جهان به دلیل بهبود شرایط بهداشتی متوسط طول عمرافراد بالا رفته وتعداد سالمندان بالای 60 سال افزایش یافته است. در حال حاضر بیش از4 میلیون سالمند بالای60 سال دركشورمان زندگی می كنند كه پیش بینی می شود این رقم طی 20 سال آینده به حدود10 میلیون نفربرسد.بهبود شرایط اقتصادی - اجتماعی ،ارتقاء وضعیت بهداشت ، تغذیه ،مسكن و پیشرفت دانش و فن آوری پزشكی از عوامل عمده افزایش امید به زندگی به شمار می آیند كه در افزایش طول عمر بسیار مؤثرند .

اما متأسفانه رشد چشمگیر تعداد مراكز نگهداری شبانه روزی سالمندان در سالیان گذشته مؤید این نكته است كه برخی از خانواده های ایرانی هم به دلایلی كه جامعه شناسان از آن به عنوان شكاف بین نسلی یاد می كنند و شما می توانید در پرانتز بخوانید( بی مسئولیتی ) سالمندان خود را در دوره ای كه نیازهای جسمانی و عاطفی شان بیشتر شده است به خانه سالمندان و یا مراكزی شبیه به این نام می سپارند. در حالیكه وضعیت برخی از آنها چندان هم نامناسب نیست .

رسیدن به دوره سالمندی خود موفقیتی بزرگ در زندگی است و در كنار سالمند زندگی كردن و از تجارب او استفاده كردن خود موفقیت و سعادتی بالاتر است چرا كه سالمند می تواند تجربیات خود را در پشت سر گذاشتن خطرات ، سختی ها و مشكلات زندگی بدون هزینه ای مادی چون مشاوری عالی قدر در اختیار فرزندان و نزدیكان خود بگذارد .

با این وجود جمعیت سالمندان را می توان به دو گروه 1 ) افراد در سنین 75- 60 سالگی كه از نظر جسمی و روانی نسبتاً فعالند و اگر به آنها فرصت داده شود، می توانند از نظر اقتصادی مانند افراد میانسال مولد باشند. 2 ) افراد بالای 75 سال كه از نظر جسمی شكننده اند و مبتلا به اختلالات بینایی و شنوایی و گاه اختلالات روانی می باشند؛ تقسیم كرد .

برای اینكه دوره سالمندی سالم و با نشاطی داشته باشیم و درصد در كنار خانواده بودن را برای خود بالاتر ببریم لازم است كه از دوران جوانی برای این روزها برنامه ریزی كنیم و با در پیش گرفتن شیوه زندگی سالم و داشتن تغذیه صحیح ، ورزش،مصرف نكردن دخانیات،خواب كافی،بهداشت روان، پیشگیری از حوادث و مشاركت در فعالیت های اجتماعی ،كیفیت سال های زندگی را به كمیت آن اضافه كنیم .

اما واقعا حضور سالمندان در خانواده تا چه اندازه می تواند مفید باشد؟ به راستی چرا باید فرهنگ زیبای خانواده سنتی ایرانی را كه زندگی در كنار ریش سفیدان و گیس سفیدان را توصیه می كند احیا كرد ؟

تغییر در روش زندگی سالمندان را از محوریت خانواده حذف كرده است

حامد مشهدی قربانعلی روانشناس معتقد است كه در سالیان گذشته كه خانواده ها به صورت گسترده زندگی می كردند و در هر خانواده ای پدربزرگ و مادر بزرگ محور اصلی خانواده بود مشكلات جوانان با پا درمیانی بزرگان خانواده راحت تر و اساسی تر حل می شد و آمار طلاق به اندازه امروز نبود .

او با اشاره به اینكه مادربزرگ و پدر بزرگ بیشترین سخنان خود را در قالب ضرب المثل و متل به جوان ترها می گفتند و از نصیحت مستقیم كمتر استفاده می كردند می گوید:همین نكته ظریف در نحوه ارتباط گیری این بزرگان می تواند ما را در چرایی دوست داشتنی تر بودن و تأثیرگذار تر بودن وجود آنها در خانواده ها راهنمایی كند .

این كارشناس مسائل روانشناسی در ادامه می گوید : امروزه تغییر روش زندگی و هسته ای شدن خانواده ها سالمندان را از محوریت خانواده حذف كرده است .ادعای استقلال جوانان در تصمیم گیری های زندگی ؛ كم شدن روابط بین سالمندان و جوانان را رقم زده و شكاف بین نسلی را به وجود آورده است . وی سپس با تأكید براین نكته كه هنوز این بیماری در جامعه ما اپیدمی نشده است می گوید : با وجود اینكه بحران انفجار جمعیت رو به سوی سالمندی دارد و نیاز اولیه سالمندان دیده شدن در مناسبات خانوادگی است باید با برنامه ریزی دقیق فرهنگی جایگاه سالمندان را در جامعه مدرن چون جوامع سنتی مشخص و اعضای خانواده را به رعایت حقوق سالمندان موظف كرد . البته حمایت های اجتماعی دولت مثل تأمین بیمه دوران سالمندی در جهت آسایش خیال این عزیزان با تدوین قوانین كارآمد مثل تعیین حق بیمه دوران سالمندی از مهم ترین اقدامات دولتی برای این قشر است . چرا كه بسیاری از مشكلات سالمندان كشور با توجه به بافت فرهنگی و اجتماعی جدید نادیده گرفته می شود .

حامد قربانی با اشاره به اینكه زندگی در كنار خانواده ، ازدواج مجدد زندگی مشترك و داشتن همسر نقش مؤثری در ارتقای سلامت و طول عمر سالمندان دارد می گوید: برای داشتن سالمندی فعال و سالم باید به ابعاد مختلف بهداشت جسمی و روحی ، مسائل اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی و معنوی آنان توجه كرد كه در سال های اخیر این موارد كمتر مورد توجه جامعه بوده است .

فقط هفت درصد سالمندان كشور تنها زندگی می كنند

براستی در جامعه ایرانی اسلامی كه تجربه جدیدی به نام انفجار جمعیت سالمندی را تجربه می كند برای راحتی خیال سالمندان و امید به زندگی آنها در كنار خانواده چه برنامه ریزی هایی شده است ؟

شاید یكی از نكات مثبت در جامعه اسلامی توجه ها و تذكرات بزرگان دینی و ملی ما در حفظ جایگاه و تأكید بر احترام به بزرگ ترها باشد از جانب همه افراد است . احترامی كه در پس آن ما وجود

ریش سفیدان و گیس سفیدان را نعمتی بزرگ برای خود می دانیم و در ضرب المثل هایی می گوییم : الهی پیر شوی تا عزت پیدا كنی .... داشتن این گونه فرهنگ های غنی و ملی رمزینه هایی برای نگه داشتن سالمندان در خانواده است و اگر پیدا می شوند خانواده هایی كه قدر این عزیزان را نمی دانند یا اینكه در نگه داشتن سالمندان منتی بر این عزیزان می گذارند كم كاری فرهنگی خودمان باشد .

حسین نحوی نژاد، مسئول شورای ملی سالمندان، در كشور با بیان اینكه، از 5 میلیون سالمند ایرانی بیش از 90 درصد آنها با خانواده زندگی می كنند می گوید فقط هفت درصد سالمندان كشور تنها زندگی می كنند كه در اصل باید این افراد در كنار خانواده نگهداری شوند .

وی با اشاره به اینكه سالمندی در ایران رو به افزایش است می افزاید: طرح هایی برای ساماندهی سالمندان در جامعه در نظر گرفته شده كه از جمله آن می توان به سند ملی سالمندی، بیمه مراقبتی سالمندی و شورای سامان دهی استان ها اشاره كرد .

بدترین خانه ها از بهترین آسایشگاه ها بهتر است

بزرگ ترین آسایشگاه خاورمیانه در ایران است كه هزارو 750 سالمند و معلول را در خود جای داده و محل امن و شادی برای دل های شكسته این عزیزان مهیا كرده است .علاوه بر این مركز در تهران مؤسسه ای در شهر البرز، بیمارستان جوادالائمه در جنوب تهران و واحد بانوان نیكوكار در محله باغ فیض زیر نظر آسایشگاه كهریزك به سالمندان و معلولان خدماتی را ارائه می كند .

شاید تا به حال به این مراكز نرفته باشید و از حال و هوای مادر بزرگ ها و پدر بزرگ های ساكن در آنجا خبری نداشته باشید . نكند حتی مادری یا پدری پپر را به آن خانه فرستاده باشید و چشم كم سو و پاهای لرزان و زبان دعا گوی آنها را ، در غم نشانیده باشید و خود در پیچ و خم كوچه های زندگی زنگار فراموشی بر ذهن زده باشید . نكند كه فراموش كرده اید خود نیز روزی به پیری می رسید و عضوی از جامعه سالمند جامعه می شوید . معلمان هر انسانی پدر و مادر های اویند ، سعی كنیم خوب معلمانی برای اولاد خود باشیم تا گرفتار غم كهریزكی ها و سرای سالمند نشینان نشویم

محمد رضا صوفی نژاد، مدیر عامل آسایشگاه سالمندان كهریزك با اشاره به اینكه برای سالمندان بدترین خانه ها از بهترین آسایشگاه ها بهتر است ، هدف از تأسیس آسایشگاه كهریزك را زندگی كردن می داند و می گوید: این مركز كه به عنوان یك مؤسسه خیریه 80 درصد درآمدش را از راه خیرات مردمی تأمین می كند به گفته صوفی نژاد با توجه به این درآمد هزینه درمانی هر مددجو ماهانه بالای یك میلیون تومان است . وی سپس با تأكید بر افزایش سالمندان كشور وجود این آسایشگاه را در تهران بسیار اندك دانسته و می گوید : با توجه به آمار رو به گسترش سالمندان در كشور برای تهران پنج برابر این ظرفیت باید در نظر گرفته شود .

كمبود پزشك متخصص سالمندان در ایران

در این گفت وگو دكتر حسن احمدی، رئیس آسایشگاه كهریزك با توجهی دلسوزانه به امور بهداشتی و خدماتی سالمندان می گوید: در ایران حدود پنج میلیون نفر سالمند وجود دارد، اما متأسفانه برای این افراد متخصص در زمینه پزشكی در ایران بسیار اندك است كه برای كاهش این معضل در پی عقد قرارداد با دانشگاه تهران برای تربیت پرستار، پزشك و مددكار ویژه سالمند هستیم .

شما هم تا حال به اینكه سالمند چه رژیم غذایی دارد یا اینكه از نظر عاطفی چه نیازهای دارد توجه كرده اید ؟ مگر نه اینكه وقتی كودك بودید شما را برای معاینه به پزشك كودكان می بردند . نه اینكه وقتی زبانی برای گفتن درد نداشتی شب ها لحظه به لحظه با بیداری و گریه تو ، با چشمانی تر كنار بسترت می نشستند . راستی ما چه كرده ایم ؟ كارنامه كداممان پر از نمره های خوب است اگر چه از معلمی مادر و پدر جز نمره بیست ، نمره ای حتی به تنبل ترین و ضعیف ترین دانش آموزان داده نمی شود .

اضافه وزن ، فشارخون بالا، چربی خون بالا از مشكلات شایعی هستند كه در دوران سالمندی گریبان گیر اكثر سالمندان می شود . تغذیه صحیح یكی از راههای كنترل آنها است . در صورت كنترل نكردن این مشكلات ، میزان ابتلا به بیماریهایی مانند سكته قلبی ومغزی وسرطانها بیشتر می شود توجه به تغذیه سالمند و رسیدگی به آن خود نوعی احساس آرامش را در وجود سالمند از طریق خانواده به وجود می آورد .

در سنین سالمندی عوارضی مانند خستگی ، كمی تحرك بدنی ، ضعف ، فراموشی و ناراحتی های عصبی همه جنبه غذایی و عاطفی دارد كه سالمندانی كه با خانواده زندگی می كنند كمتر دچار این عوارض می شوند. كارشناسان معتقدند كه تغذیه مناسب و زندگی در كنار خانواده احتمال داشتن یك زندگی با كیفیت بالا و مولد در سنین سالخوردگی بیشتر می كند .

راه های رسیدگی به سالمندان نیازمند بدون دور شدن از خانواده

در روزهای اسكان سالمندان جویای نحوه نگهداری سالمندان توسط آسایشگاه كهریزك كرج شدم . اگر چه این پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها دور از خانه هستند اما برای اینكه افراد بیشتری دچار غم دوری ازخانواده نشوند چه كرده ایم . آیا مراقبت از سالمندان نیازمند و گاه بدون خانواده فقط از طریق بستری شدن در تخت های آسایشگاه است .

افشین وجدانی، رئیس آسایشگاه كهریزك كرج ، با ارائه آماری 15 درصدی قشر سالمند در سال های 1405 و افزایش سالمندان كشور بر نگهداری سالمندان در خانه تأكید كرده و نحوه مراقبت از سالمندان آسایشگاه كهریزك كرج را در قالب «مراقبت در خانه» عنوان می كند و می گوید: در این بخش از مراقبت، تیم های درمانی داخل منزل رفته و فعالیت های درمانی را برای سالمندان انجام می دهند .

وی در زمینه مراقبت های روزانه از سالمندان را این گونه تشریح می كند: «مراقبت های روزانه»، در این شیوه از مراقبت سالمندان، روزانه به این مركز مراجعه و در كارگاه های ورزش، سوادآموزی و مهارت آموزی فعالیت می كنند .

وی شیوه دیگر مراقبت از سالمندان را «ویزیت روزانه» نامید كه در این نحوه خدمات رسانی هر سالمندی روزانه می تواند به این مركز مراجعه و از خدمات آن استفاده كند .
خانه ای خانه است كه در آن صدای خوش زندگی در كنار بزرگ تر ها طنین انداز باشد را رد پای كودكی خود در آلبوم خاطرات یا حتی حافظه طولانی مدت خود ببینید . زمانی كه به قول شاعر حتی نمی توانستید مگسی مزاحم را از صورت خود رد كنید . زمانی كه حاضر نبودید تا رسیدن به مقصد در دامن فردی جز مادر خود در اتوبوس و ماشین بنشینید و در مكان های شلوغ وقتی دست مادر یا پدر را رها می كردید برای گم شدنش ، آوای گریه را سر می دادید .

اكنون شمایی كه از نگهداری مادر یا پدر پیر خود خسته شده اید و خدای ناخواسته منتی بر سر او می گذارید یا به بهانه رسیدگی بیشتر او را در خانه سالمندان چشم انتظار آمدن خود رها كرد ه اید ، شما هنوز كودكی هستی كه بد را از خوب و شر را از خیر تشخیص نمی دهی .

والدینت را بار دیگر گم كرده ای اما این بار با لب خندان قدم می زنی و فراموش كرده ای خانه ای خانه است كه در آن صدای خوش زندگی در كنار بزرگ تر ها طنین انداز باشد . در سالروز اسكان سالمندان، آنان را در كنج دلمان و صدر خانه اسكان دهیم .

منبع: روزنامه کیهان