سلامت نیوز :طرح تشویق خانواده‌ها به داشتن فرزند بیشتر و حذف برنامه تنظیم خانواده از دو سال پیش با اظهارنظر رییس‌جمهور درباره ضرورت حذف كنترل جمعیت، اهدای هدیه یك میلیون تومانی به نوزادان و تلاش برای جایگزینی كتاب شكوه همسرداری به جای درس تنظیم خانواده آغاز شد. با وجود ابراز نظر‌های موافق و مخالف از سوی مسوولان و كارشناسان، وزیر بهداشت همواره در این باره سكوت اختیار كرده است.

 هر چند معاونش، حسن امامی‌رضوی چندی پیش در گفت‌وگو با ویژه‌نامه یك روزنامه دولتی اعلام كرد؛ این وزارتخانه توان ارایه خدمات بهداشتی به بیش از 150 میلیون نفر را دارد. اسماعیل مطلق، مدیركل دفتر جمعیت و سلامت خانواده وزارت بهداشت در پاسخ به «اعتماد» درباره رویكرد وزارت بهداشت درباره تنظیم خانواده یا ازدیاد جمعیت می‌گوید: «بحث وزارت بهداشت كنترل جمعیت نیست بلكه سلامت جمعیت است با شعار مسوولانه، آزادانه و آگاهانه. یعنی زوجین با آگاهی و مسوولیت می‌توانند آزادانه دارای فرزند باشند. این شعار وزارت بهداشت است. زوجین باید از نیازهای كودك آگاه باشند و در برابر آن احساس مسوولیت كنند.

 با علم به این واقعیت‌ها آنها می‌توانند با آزادی انتخاب كنند.»او ادامه می‌دهد: «هر چقدر جمعیت در كشور وجود داشته باشد وزارت بهداشت مسوول سلامت جسم و روان آنان است. به نظر من یك زوج با مسوولیت باید دست به تصمیم‌گیری بزند یعنی مشاركت پدر در تربیت فرزند و همكاری با مادر در نگهداری او نقش داشته باشد، همچنین مادر كه دو سال مسوولیت شیردهی را دارد. آنها تا یك سال باید از همه جهت یعنی از نظر شنوایی، بینایی و... رشد كودك را كنترل كنند تا تكامل یابد. از یك كودك باید حتی از زمان جنینی مراقبت كنیم تا از نظر جسمی و روانی كامل شود تا یك كودك در آینده، نوجوان، جوان و یك میانسال و حتی یك سالمند سالم باشد.

 زوج باید آگاه باشد كه این فرزند تربیتش از هر لحاظ (مالی، مسكن و تحصیل و پرورش) در آینده چگونه خواهد بود، آن وقت می‌سنجد با توجه به این شرایط دو، سه بچه یا... داشته باشند.»به گفته او وزارت بهداشت یازده روش برای جلوگیری از بارداری ارایه كرده است و همچنین بر بارداری سالم تاكید دارد. ساعات آموزش‌های قبل از ازدواج نیز افزایش یافته و پس از ازدواج نیز ارایه می‌شود. حمید رواقی، مدیركل دفتر مدیریت بیمارستانی وزارت بهداشت نیز كه به نمایندگی از معاون سلامت وزارت بهداشت در نشست هفته سلامت زنان حاضر شده بود. در حاشیه این نشست درباره اظهارات امامی‌رضوی پاسخی نمی‌دهد.

امامی‌رضوی در گفت‌وگو با ویژه‌نامه جمعیت روزنامه دولتی گفته است: «مطالعات جمعیتی نشان می‌دهد كه كشورهای توسعه‌یافته به دلیل سطح سواد و فرهنگ جامعه خودبخود رشد جمعیت را متوقف می‌كنند و اجازه نمی‌دهند كه رشد جمعیت زیاد اتفاق بیفتد. ایران نیز در سیاست جمعیتی در یك مقطعی به كنترل جمعیت دست زد ولی 10 سال پیش كنترل جمعیت را كنار گذاشت و بیشتر به ایمنی دوران بارداری و فاصله‌گذاری بارداری و پیشگیری از بارداری‌های پرخطر پرداخت.»

سخنان امامی‌رضوی در ویژه‌نامه جمعیت در كنار مطالبی قرار گرفته كه تاكید بر افزایش جمعیت دارد هرچند او در این گفت‌وگو تاكید كرده است كه اگر بحث تشویق برای افزایش موالید صورت گیرد، بیشتر در گرو‌های جمعیتی كم‌درآمد و كمتر توسعه‌یافته است پس این نتیجه است كه با مكانیزم‌های تشویقی هم خیلی قادر نخواهیم بود جمعیت كشور را افزایش دهیم.

اگر بحث تشویق برای افزایش موالید صورت گیرد بیشتر در گروه‌های جمعیتی كم‌درآمد و كمتر توسعه‌یافته محقق می‌شود نه در مناطق بیشتر توسعه‌یافته و این نتیجه به نفع جامعه نیست. سیاست‌های تشویقی و كنترلی باید به عكس باشد یعنی در جوامع توسعه‌یافته با فرهنگ بالا تشویق به ازدواج و فرزندآوری صورت گیرد و در جوامع كمتر توسعه‌یافته سعی شود سیاست‌‌های فاصله‌گذاری بین بارداری‌ها و پیشگیری از حاملگی‌های پرخطر را داشته باشیم.»بسیاری از كارشناسان در بیان دلیل مخالفت خود با اهدای هدیه یك میلیون تومانی به نوزادان تاكید دارند كه اینگونه تشویق‌ها تنها موجب افزایش فرزند در خانواده‌های كم‌درآمد می‌شود.



هدیه یك میلیون تومانی منتفی نیست

فروردین 89 احمدی‌نژاد در یكی از سفر‌های استانی ایده هدیه یك میلیون تومانی را برای نوزادان متولد شده در این سال اعلام كرد. اولین مخالفت‌ها بیشتر بر محل تامین هزینه این طرح بود. این طرح به اجرا درآمد اما به دلیل اینكه مبلغ هدیه بعد از 18 سالگی امكان برداشت داشت با تردید‌هایی همراه بود. در خرداد 89 نیز این تردیدها شدت گرفت و صحبت از خالی بودن حساب آتیه شد.

 پس از یك سكوت طولانی چندی پیش وزیر تعاون، كار و رفاه اجتماعی از تعامل با معاونت برنامه‌ریزی رییس‌جمهور برای بسترسازی اجرای این طرح خبر داد و گفت: «طرح آتیه مهر و اعطای هدیه یك میلیونی دولت به نوزادان ایرانی منتفی نیست.» به گفته شیخ‌الاسلامی این وزارتخانه داوطلب شده است تا اعطای این هدیه را با عاملیت بانك رفاه كارگران و هماهنگی سازمان ثبت انجام دهد.



شكوه همسرداری و فرزند بیشتر

مركز امور زنان ریاست‌جمهوری نیز به موازات اجرای طرح‌های تشویقی برای افزایش جمعیت تلاش زیادی برای جایگزینی كتاب «شكوه همسرداری» با تنظیم خانواده دارد. معاون امور خانواده مركز امور زنان و خانواده بارها اعلام كرده است رایزنی‌هایش با وزارت علوم برای این جایگزینی ادامه دارد. وزارت علوم تا امروز در مقابل این خواسته مقاومت كرده است.

علیرضا مصداقی‌نیا، معاون بهداشت وزارت بهداشت نیز در واكنش به احتمال حذف درس تنظیم خانواده در دانشگاه‌ها اعلام كرد كه این امر مخل سلامت خانواده خواهد بود. سجادی سیاست‌های كنترل جمعیتی در كشور را با غرب‌زدگی برخی مدیران و متفكران كاملا مرتبط می‌داند و معتقد است در صورتی كه سیاست‌های كنترل جمعیتی به زودی تغییر نكند اختلالات زیادی در كشور رخ خواهد داد.

 او می‌گوید: «شیوه‌یی كه سازمان ملل متحد درباره سیاست‌های جمعیتی برای كشور ما پیاده كرده به قدری موفقیت‌آمیز بوده كه خود آنها هم فكر نمی‌كردند روزگاری الگوهای استعماری آنها در ایران از برنامه آنها هم جلوتر برود. این یك واقعیت است كه ما در كنترل جمعیت از برنامه‌ها جلوتر رفتیم. غربی‌ها فكر می‌كردند كه ما تا 40 سال آینده به نرخ رشد مورد نظر آنها می‌رسیم اما هم‌اكنون به این نرخ رسیده‌ایم. باید اذعان كنم از سال 65 تا 88 نرخ رشد باروری ما كاهش پیدا كرده. لازم به ذكر است نرخ باروری ما در سال 65 حدود 4/6 بوده است.

وی افزود: جوان‌های ما را تحریك كردند كه اصلا لزومی ندارد بچه‌دار شوید بنابراین كنترل جمعیت بشدت در سراسر كشور فراگیر شد. در داخل كشور بویژه در دانشگاه‌های ایران درس كنترل جمعیت و تنظیم خانواده تدریس شد و به عنوان یك درس عمومی به دانشجویان ارایه و الزام شد. متاسفانه باید اذعان كنم این كتاب هنوز كه هنوز است در دانشگاه‌های این مملكت تدریس می‌شود.»این در حالی است كه مجمع تشخیص مصلحت نظام با ارایه نتایج پژوهش‌های خود در این‌باره با حذف برنامه تنظیم خانواده مخالفت كرده است و تعدادی از نمایندگان مجلس همچون مرندی كه از بنیانگذاران طرح كنترل جمعیت بوده‌اند نسبت به تبعات حذف این برنامه هشدار داده‌اند.