سلامت نیوز: برآورد می شود 90 درصد افراد در طول زندگی خود به یكی از بیماری های ساده روانی مانند استرس، وسواس و سردردهای تنشی به ویژه هنگام ازدواج و مشكلات اقتصادی دچار می شوند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایرنا، با این حال شمار اندكی از این افراد به روانپزشك مراجعه می كنند و ترجیح می دهند تا پایان عمر رنج بیماری را تحمل كنند، تحملی كه به بهای تبدیل شدن این اختلالات به مشكلات مزمن روانی و جسمی می شود.

برخی دیگر در اقدامی عجیب نزد رمال و دعانویس و عطاری می روند تا مشكلات روانشان حل شود چنانكه به گفته آفرین رحیمی موقر سرپرست طرح پیمایش ملی سطح سلامت روان كشور، 10 درصد جمعیت كشور در گروه سنی 15 تا 64 سال در یك سال گذشته برای دریافت خدمات سلامت روان به افراد غیرمجاز مانند دعانویس، رمال و عطاری ها مراجعه كرده اند.

هرچند مسوولان وزارت بهداشت اذعان دارند كه بطور متوسط 21 درصد افراد جامعه به اختلالات روانی مبتلا هستند اما درصد كمی از این افراد حاضر می شوند به متخصص روانپزشك مراجعه كنند بطوریكه طبق آمار وزارت بهداشت فقط نیمی از جمعیتی كه احساس نیاز به روانپزشك پیدا می كنند به متخصصان روانپزشك مراجعه كرده اند.

علت این امر از دیدگاه روانشناسان و مشاوران، ناآشنایی خانواده ها با مشاوره و خدمات روانشناسی و ترس از برچسب دیوانه و روانی بودن است.

تصور دیوانگان محبوس در غل و زنجیر چنان در افكار عمومی مردم ریشه دوانده كه تصویر وحشتناكی از اختلالات روانی پیش خود ترسیم می كنند؛ آنان فكر می كنند در صورت مراجعه به روانشناس، دیوانه قلمداد می شوند.

برخی دیگر نیز فكر می كنند اگر به متخصصان روانشناسی مراجعه كنند در بیمارستان بستری خواهند شد درصورتی كه تنها درصد بسیار كمی از مراجعه كنندگان به متخصصان روانپزشكی نیاز به بستری پیدا می كنند.

یكی از عمده ترین دلایل مراجعه نكردن به روانپزشكان، اعتقاد بر این اصل است كه درصورت پذیرش مشاوره و مراجعه به متخصص، وجود مشكل روانی را تایید كرده ایم. مشكلی كه در فرهنگ و باور عامه در واقع یك نقص و عیب و عار تلقی می شود.

از سوی دیگر هزینه های گران روانپزشكی یكی دیگر از علل عدم مراجعه مردم به روانپزشكان است، برخی از خدمات روانپزشكی مانند كار درمانی و خانواده درمانی، تعرفه ندارد و متخصصان هر مبلغی كه بخواهند از بیمار می گیرند.

علاوه برآن، اغلب افراد می خواهند در یك جلسه و یك ساعته مشكل روحی و روانی آنان برطرف شود درصورتی كه روانپزشكی یك كار زمان بر، تدریجی و چندمرحله ای است.

یك روانشناس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی به خبرنگار اجتماعی ایرنا می گوید: مراجعه نكردن مردم به روانپزشك بخاطر ترس از متهم شدن به بیماری روحی است.

فیروزه جعفری می افزاید: مردم تصور می كنند اگر به روانپزشك یا روانشناس مراجعه كنند، دیگران آنان را طرد كرده یا آنان را دیوانه خطاب می كنند.

وی اظهار داشت: متاسفانه برخی برنامه ها و فیلم ها نه تنها كمكی در برطرف كردن اتهام دیوانه بودن بیماران نمی كند بلكه با اشتباه در شیوه پرداخت و نگاه به موضوع، این انگ را دامن می زند.

این روانشناس خاطرنشان كرد انسان از دو بخش جسم و روان تشكیل شده است، هیچكدام بر دیگری برتری ندارد و همانگونه كه جسم نیاز به درمان دارد، بیماری روح نیز باید درمان شود.

جعفری گفت: داشتن بیماری، احساس خوبی در فرد ایجاد نمی كند اما بین مشكل جسمی و روانی تفاوت زیادی قائل می شوند بطوریكه بیمار روانی علاوه بر تحمل رنج بیماری خود از انگ خوردن و تحقیر شدن توسط دیگران هم می ترسد.

وی افزود: بطور مثال اگر بیمار دیابتی در خانواده وجود داشته باشد آن خانواده كمتر شیرینی مصرف می كند درحالی كه چنین ملاحظاتی درمورد بیماران روانی رعایت نمی شود و شرایط درمان روان او را فراهم نمی كنند.

معصومه افسری كارشناس ارشد سلامت روان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی نیز در این باره به  ایرنا می گوید: برای مراجعه كردن به مراكز روانپزشكی ابتدا مردم باید بتوانند اختلالات روانشناسی را در خود و اقوام خود شناسایی كنند.

وی تاكید می كند مردم درصورتی می توانند اختلالات روانی را شناسایی كنند كه آموزش های لازم در این زمینه را فراگرفته باشند؛ این نخستین گام در بهبود سلامت روان جامعه است.

كارشناس ارشد سلامت روان وزارت بهداشت، می افزاید: مردم از لحاظ فرهنگی و باورها نسبت به بیماران روانی دیدگاه اشتباهی دارند كه این دیدگاه باید اصلاح شود.

افسری خاطرنشان می كند برخی افراد دارای اعتقادات خرافی مبنی براینكه بیمار روانی، خطرناك است یا باید او را تنها گذاشت هستند درصورتی كه این باورها اشتباه است.

به گفته وی، برخی خانواده ها، بیمار مبتلا به اختلال روانی خود را نزد پیشگو ها و رمال ها می برند این مسایل نیاز به تغییر دیدگاه و باورها دارد چراكه بیماران روانی مانند سایر اقشار مردم از حقوق انسانی برخوردارند و باید با آنان رفتاری شایسته داشت و به آنان احترام گذاشت.

كارشناس ارشد سلامت روان وزارت بهداشت می گوید: برخی از خانواده ها در خانه یك بیمار روانی دارند اما چون با روش های برخورد با بیماران روانی، آشنا نیستند با آنها بدرفتاری می كنند.

افسری تاكید می كند چون بیماران روانی، آسیب پذیر هستند درصورت بدرفتاری یا نادیده گرفتن حقوقشان، واكنشی منفی نشان می دهند، سرخورده و گاهی نیز نسبت به درمان خود ناامید می شوند.

وی می افزاید: مردم نباید بیمار روانی را خطرناك تلقی كنند و باید بدانند این افراد حتما نیاز به درمان دارند و باید به متخصص مراجعه كنند.

كارشناس ارشد سلامت روان وزارت بهداشت، خاطرنشان می كند هر فردی كه دارای وضعیت خاص از نظر سلامت روان باشد باید به متخصصان روانپزشك و روانشناس مراجعه كند تا بیماری وی شدید نشود.

افسری، علایم بیماری روانی را به دو دسته علایم شدید و علایم خفیف تقسیم بندی می كند و می افزاید: یكی از علایم خفیف اختلالات روانی، ترس های غیرمنطقی موسوم به فوبیا بطور مثال ترس از تاریكی، بلندی، سگ، پله برقی، آسانسور و قرار گرفتن در فضاهای بسته است.

وی، اضطراب و افسردگی را از دیگر علایم خفیف اختلالات روانی عنوان می كند و می گوید: اضطراب می تواند به وسواس و به مشكلات و بیماری های جسمی مانند بیماری های گوارش، ستون فقرات، عضلانی و قلبی و عروقی تبدیل شود.

كارشناس ارشد سلامت روان وزارت بهداشت، تاكید می كند افسردگی را نباید شوخی بگیریم، استرس به عنوان مادر همه بیماری های جسمی شناخته شده است اینگونه مسایل اگر جدی گرفته نشوند مشكل ساز خواهد شد.

افسری می افزاید: در وسواس نیز افكار و اعمال تكرار شونده می شوند بطورمثال فرد بارها قفل بودن در یا خاموش بودن گاز را كنترل می كند؛ اینها افكار وسواسی هستند كه تبدیل به اعمال تكرار شونده و مزاحم شده اند و به عنوان مخل زندگی طبیعی عمل می كند.

وی درباره علایم شدید اختلالات روانی نیز خاطرنشان می كند از جمله این علایم توهم و هذیان است در توهم فرد صداهایی را می شنود كه دیگران نمی شوند، تصاویری را می بیند كه دیگران نمی بینند.

كارشناس ارشد سلامت روان وزارت بهداشت، ادامه می دهد: هذیان نیز اعتقاد و باوری است كه با شرایط فرهنگی و محیطی فرد سازگار نیست؛ در این اختلال، فرد، اعتقادات اشتباهی را در خود پرورش می دهد و مثلا فرد فكر می كند افكار او توسط نیروهای دیگری در كشور دیگری كنترل می شود یا عده ای می خواهند او را بكشند.

افسری خاطرنشان می كند بنابراین اگر افراد علایم شایع بیماری های روان را بشناسند بهتر می توانند آن را شناسایی كرده و به موقع به متخصص روانپزشك یا روانشناس مراجعه كنند و از بروز بیماری های جدی تر جسمی و روانی جلوگیری كنند.

به هرحال ترس از انگ، بی اعتمادی به روانشناسان، نبود تعرفه های مشخص، هزینه های گران خدمات روانپزشكی طی چند مرحله، نیاز به مشاركت خانواده و دوستان در درمان بیماری اختلالات روانی و ناآگاهی درباره علایم شایع اختلالات روان و مولفه هایی از این دست، همه و همه موجب كاهش مراجعه مردم به مراكز روانشناسی و مشاوره شده است.

مشكلی كه حل آن در گرو برنامه ریزی های مناسب مسوولان از جمله تفكیك دقیق بخش های مختلف روانشناسی برای بیماری های خفیف و شدید و نیز اطلاع رسانی هرچه بیشتر رسانه ها به ویژه در زمینه تغییر دیدگاه و باورهای مردمی و مشاركت مردم است.

اما نباید فراموش كرد كه بی تردید افرادی كه به مراكز مشاوره مراجعه می كنند از بینش بالاتری نسبت به سایرین برخوردارند چراكه مشكل خویش را تشخیص داده، درصدد حل آن برآمده اند و در ضمن توانایی استفاده از راهنمایی های دیگران را نیز دارند.