سلامت نیوز: دسته‌ای از بیماریهاست كه در آن رشد سلولهای ناهنجار از كنترل خارج می‌شوند. سرطان می‌تواند تقریبا در همه جای بدن بروز می‌كند، برای مثال ممكن است در پوست، استخوان، عضلات، خون یا دستگاه لنفاوی بروز كند.در هر سنی واقع می‌شود، ولی بیشتر در سنین بالا بروز می‌كند. منتشر شود: سلولهای سرطانی می‌توانند به درون بافت مجاور انتشار یابند یا ممكن است از طریق خون یا دستگاه لنفاوی به سایر قسمتهای بدن منتقل شوند. در برآوردهای فعلی از هر سه نفر یك نفر دچار سرطان می‌شود. شما كارهای زیادی می‌توانید انجام دهید تا خطر ابتلا به سرطان را كاهش دهید.

● امروزه غالبا می‌توان سرطان را:‌
پیشگیری كرد، می‌توان از بسیاری سرطانها با رعایت اصول بهداشتی از قبیل، سیگار نكشیدن، خوردن انواع غذاهای سالم، اجتناب از عوامل سرطان‌زای شناخته شده، پیشگیری كرد.
كاملا درمان كرد: كلید اصلی موفقیت در درمان تشخیص به موقع از طریق آگاهی از بدنتان، معاینه كامل و منظم، آگاهی از علایم هشدار دهنده است.
پیشگیری و تشخیص به موقع سرطان باید به عنوان بخشی از زندگی شما مدنظر قرار گیرد و این به خود شما بستگی دارد.

●● عوامل خطرساز برای بروز سرطان را بشناسید:

● عادتهای فردی:
▪ سیگار كشیدن، مصرف مشروبات الكلی (به ویژه همراه با توتون) و برنامه غذایی نامطلوب با سرطان ارتباط دارند.

● عوامل زیست محیطی:
▪ این عوامل شامل پرتوهای ماوراء بنفش خورشید، مواد شیمیایی در هوای آلوده، آب و غیره می‌باشند.

● خطرات شغلی:
▪ تماس بیش از حد با پرتوهای ایكس، تشعشع اتمی و مواد صنعتی نظیر تركیبات ارسنیك، كادمیوم، كلرید وینیل و الیاف پنبه نسوز با سرطان ارتباط دارد.
عدتهای فردی بسیار بیشتر از عوامل زیست محیطی یا خطرات شغلی موجب بروز سرطان می‌شوند.

● كارشناسان معتقدند كه سرطان:
ارثی نیست، دلیل وجود ندارد كه سرطان ارثی باشد. ولی تحقیقات نشان می‌دهد كه در بعضی خانواده‌ها ممكن است خطر ابتلا به یك سرطان خاص بیشتر باشد.
مسری نیست، گرچه ویروسها ممكن است در بروز بعضی سرطانهای گردن رحم نقش داشته باشند ولی سرطان از طریق میكروبها یا تماس اتفاقی منتشر نمی‌شود.

●● انواع شایع سرطان

● سرطان پوست:
▪ یكی از شایعترین اشكال سرطان است ولی درمان آن نسبتا ساده است. این سرطان در افرادی كه پوست آنها روشن است بیشتر بروز می‌كند.

● سرطان ریه:
▪ در میان تمامی سرطانها از همه كشنده‌تر است. بیشتر موارد در میان سیگاریها دیده می‌شود.

● سرطان پستان:
▪ بیشتر زنانی را مبتلا می سازد كه:
▪ بیش از ۵۰ سال سن دارند.
▪ دوره عادت ماهانه آنها در سنین پایین آغاز شده و یا در سنین بالاتری یائسه شدند.
▪ هیچگاه بچه نداشته‌اند
▪ اولین فرزند خود را پس از ۳۰ سالگی به دنیا آورده‌اند
▪ در خانواده آنها سابقه سرطان پستان وجود دارد.

● سرطان پروستات:
▪ (غده‌ای در زیر مثانه مردان) بیشتر،‌ آقایان بالاتر از ۶۵ سال را مبتلا می‌كند.

● سرطان راست روده و روده بزرگ:
▪ برنامه غذایی دارای چربی حیوانی زیاد و سلولز كم یكی از عوامل ایجاد آن است.

● سرطان معده:
▪ در مردان شایعتر از زنان است.

● سرطان رحم و تخمدان:
▪ بیشتر زنان یائسه را مبتلا می سازد.

● سرطان گردن رحم:
▪ در بانوانی كه ازدواج در سنین پایین داشته و خانمهایی كه سیگار می‌كشند شایع‌تر است.

● سرطان لنفوم غیر هوچكینی
▪ دستگاه لنفاوی را مبتلا می‌كند كه بخشی از دفاع بدن در برابر عفونتهاست.

● سرطان مثانه:
▪ بیشتر افراد سیگاری را مبتلا می‌كند تا افراد غیر سیگاری.

● علایم سرطان؛
▪ این علایم لزوما نشانگر سرطان نیستند - فقط پزشك می‌تواند با اطمینان تشخیص دهد.
▪ هرگونه علایم مشكوك را به دكتر خود گزارش كنید.
۱ - سرطان پوست
▪ هرگونه ناراحتی غیر عادی پوست به ویژه در پوستهایی كه مرتبا در معرض آفتاب قرار دارند.
▪ خونریزی، خارش، درد یا هر تغییری در ظاهر برآمدگی‌ها، خال یا زخم‌های پوست
۲ - سرطان ریه
▪ سرفه دایم،‌ وجود خون در خلط، درد سینه، عفونتهای مكرر.
۳ - سرطان پستان
▪ وجود توده در پستان، تغییر ظاهر یا بافت پستان، ضخیم شدن بافت، ترشح مایعات روشن یا خونی از نوك پستان.
۴ - سرطان پروستات
▪ ادرار دردناك یا همراه با دشواری، وجود خون در ادرار، جریان ضعیف یا منقطع ادرار، تكرر ادرار.
۵ - سرطان راست روده و كولون
▪ خونریزی از مقعد،‌ تغییر اجابت مزاج، وجود خون در مدفوع، درد شكمی، مشروط بر اینكه خونریزی ناشی از بواسیر نباشد.
۶ - سرطان معده
▪ سوء هاضمه، بی اشتهایی، درد شكمی، كاهش وزن، استفراغ، وجود خون در مدفوع و استفراغ.
۷ - سرطان رحم و تخمدان
▪ علایم سرطان تخمدان شامل تورم شكم، درد شكمی و كاهش وزن هستند. علایم سرطان رحم عادتهای ماهانه شدید در بانوانی كه هنوز قاعده می‌شوند، ترشح واژن، خونریزی بین دوره‌های عادت‌های ماهانه، خونریزی زنان پس از یائسگی.
۸ - سرطان گردن رحم
▪ خونریزی از مهبل در بین دوره‌های عادت ماهانه پس از آمیزش یا پس از یائسگی، ترشح خونابه.
۹ - سرطان لنفوم غیر هوچكینی
▪ غده‌های متورم در گردن، زیر بغل یا كشاله ران، بی اشتهایی، تب، تعریق شبانه.
۱۰ - سرطان مثانه
▪ وجود خون در ادرار، تكرر ادرار، احساس درد یا سوزش به هنگام ادرار، دشواری در ادرار كردن

● راههای تشخیص سرطان
▪ خودآگاهی
▪ دقت كنید كه بدن شما در مواقع مختلف چگونه به نظر می‌آید و چه احساسی دارید. روشهای معاینه شخصی را یاد بگیرید و به طور منظم اجرا كنید.

● بانوان: آگاهی از پستانها
▪ دقت كنید كه پستانهای شما در حالت طبیعی چگونه به نظر آمده و احساس می‌شوند. پستانهای خود را از نظر تغییرات شكل ظاهر، وجود توده یا سفتی و ترشح وارسی كنید. پستانهای طبیعی در طی دوره عادت ماهانه ممكن است متفاوت به نظر آیند، بنابراین‌ آنها را هر ماه در زمان خاصی معاینه كنید.

● آقایان: آگاهی از بیضه‌ها

● همه:
▪ آگاهی از پوست
▪ تمامی سطوح پوست را به طور منظم از نظر تغییرات رنگ، شكل، اندازه خال‌ها، ماه گرفتگی‌ها یا وجود خال‌ها و ماه گرفتگی‌های جدید وارسی كنید. از یك آینه استفاده كرده یا از كسی كمك بگیرید.

● بررسی‌های بیماریابی (غربالگری)
▪ بررسیهای بیماریابی منظم مهم هستند، در غیر این صورت از پزشك‌تان بخواهید شما را معاینه كند. بررسی‌های بیماریابی می‌توانند شامل تعدادی از این روشها باشند:

● پرتونگاری پستان (ماموگرافی)
▪ می‌تواند سرطان پستان را در مرحله اولیه نشان دهد. توصیه می‌شود زنان بالای ۵۰ سال هر سه سال یكبار ماموگرافی شوند.

● آزمایش پاپ اسمیر (بررسی ترشحات) گردن رحم
▪ می‌تواند سرطان را - حتی قبل از بروز هرگونه علایمی - با بررسی سلولهای گردن رحم تشخیص دهد. توصیه می‌شود زنان بالای ۲۰ سال هر ۳ تا ۵ سال یكبار آزمایش پاپ اسمیر بدهند.

● معاینه لگن:
▪ می‌تواند سرطان تخمدان و جدار رحم را نشان دهد. این معاینه معمولا بخشی از یك معاینه عادی بیماریهای زنان است.

● معاینه راست روده
▪ سرطان روده و غده پروستات را وارسی می‌كند. دكتر دیواره‌های راست روده را با انگشت خود لمس می‌كند.

● روشهای ویژه‌ای كه می‌توان توصیه كرد عبارتند از:
▪ پرتونگاری، آزمایش ادرار، سی.تی اسكن، سونوگرافی، آزمایش خون، آزمایش خلط، تنفیه با ریه، نمونه‌برداری، آزمایش خون در مدفوع
▪ چشم‌انداز بهبودی
▪ از طریق شیوه‌های درمانی زیر، بیماران بیشتر و بیشتری به زندگی فعال باز می‌گردند.

● جراحی:
▪ جراحی شامل برداشتن غده یا عضو سرطانی و بافت اطراف آن است. اگر تمامی سلولهای سرطانی برداشته شوند می‌توان بیماری را متوقف كرد.

● شیمی درمانی:
▪ داروها و هورمونهایی برای حمله به سلولهای سرطانی و پیشگیری از تولیدمثل آنها استفاده می‌شوند.

● پرتودرمانی:
▪ دسته اشعه‌های پر انرژی (پرتوهای ایكس، كبالت، پرتوهای گاما) برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می‌شوند.

● درمان زیستی:
▪ این شیوه درمانی جدیدی است كه در آن پروتئین‌هایی به طور طبیعی ایجاد می‌شوند برای تحریك سیستم دفاعی بدن فرد به كار می‌روند.
▪ هرچه سرطان زودتر تشخیص داده شود شانس بهبودی بیشتر خواهد بود.
▪ پیشگیری بهترین امید است.

● برای حفاظت از خود می‌توانید ۳ اقدام را انجام دهید:

۱ - سیگار نكشید.
▪ سیگار كشیدن موجب بروز ۳۰ درصد مرگهای ناشی از سرطان است. (خطر بیماری قلبی، بیماریهای تنفسی و غیره نیز بسیار افزایش می‌یابد.)
▪ برای ترك این عادت درك كنید كه چرا سیگار می‌كشید و چرا ترك آن مهم است.
▪ برای ترك آن برنامه‌ریزی كنید
▪ از طریق تعیین یك تاریخ و انتخاب یك روش این كار را انجام دهید. (ناگهانی یا تدریجی قطع كنید).
▪ تصمیم بگیرید ترك كنید
‌▪ در انجام تصمیم خود پیگیر باشید. از شر زیرسیگاری و اشیای زایدی كه یادآور سیگار كشیدن هستند خلاص شوید. در صورت لزوم از جایگزین‌هایی نظیر آدامس یا چسب‌های نیكوتین استفاده كنید.

● اگر ترك نمی‌كنید
▪ آسیب ناشی از سیگار را محدود كنید؛
▪ فقط نصف هر سیگار را بكشید.
▪ از فرو بردن دود سیگار خودداری كنید.
▪ هرگاه كه می‌توانید روشن كردن سیگار را به تعویق بیاندازید.
▪ بعد از هر بار پك زدن، سیگار را در دستتان نگه دارید.
▪ حتی اگر سیگار نمی‌كشید، سیگار كشیدن غیر مستقیم (فرو بردن دود سیگار دیگران) می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.

۲ - مراقب برنامه غذایی خود باشید

▪ می‌توانید با خوردن غذاهای مناسب خطر ابتلا به بعضی سرطانها را به مقدار زیادی كاهش دهید.
▪ سبزیجات و میوه فراوان مصرف كنید
▪ سبزیجاتی نظیر هویج، كلم و گل‌كلم از این نظر خوب هستند.
▪ غذاهای سرشار از سلولز عبارتند از: سبزیجات، نان سبوس‌دار و حبوبات.
▪ مصرف چربی را كم كنید
▪ مصرف كره، روغن حیوانی و غذاهای سرخ شده را محدود كنید. از گوشت لخم استفاده كنید و چربی آن را بگیرید.
▪ مصرف غذاهای نمك‌سود و دودی را محدود كنید
▪ این غذاها عبارتند از سوسیس، كالباس، گوشت و ماهی دودی.
▪ از خوردن مشروبات الكلی خودداری كنید.
▪ از چاقی پیشگیری كنید
▪ از مصرف شیرینی و غذاهای بین وعده بپرهیزید، به طور منظم ورزش كنید. (اگر بیش از ۴۰ سال سن دارید یا دچار بیماری خاصی هستید، قبل از شروع برنامه ورزشی با پزشك‌تان مشورت كنید.)

۳ - از مخاطرات زیست‌محیطی اجتناب كنید
▪ مقادیر بی ضرر برای تماس با بسیاری از عوامل مشكوك به سرطانزایی هنوز معلوم نشده‌اند، با وجود این خود را به خطر نیاندازید.
▪ در سركار مراقبت سلامتی باشید
▪ از خطرهای موجود در محیط كار و میزان تماس خود با مواد سرطانزا آگاه باشید.
▪ از وسایل ایمنی شخصی نظیر ماسك اكسیژن و لباس محافظ استفاده كنید تا تماس با مواد سرطانزا را محدود كنید.
▪ در برنامه‌های بهداشتی شركت كنید كه به حفاظت در برابر خطر مواد شیمیایی در محیط كار كمك كرده و آن را مورد بحث قرار می‌دهند.

● همواره مراقبت باشید:

▪ مواد شیمیایی
▪ از استنشاق غبارها و بخارات شیمیایی پرهیز كنید.
▪ اشعه
▪ از برخورد غیر ضروری با اشعه X تا حد امكان خودداری نمایید.
▪ آلودگی
▪ هوا و آب بسیار آلوده ممكن است حاوی عناصر سرطانزا باشد. گرچه رابطه آنها با سرطان هنوز روشن نیست.ولی اجتناب از آلودگی كاری عاقلانه است.
▪ هر نكته‌ای كه می‌توانید در این رابطه یاد بگیرید
▪ هرچه مردم بیشتر در مورد سرطان بدانند، كنترل سرطان زودتر به واقعیت می‌پیوندند.
▪ در مورد درستی برنامه‌های بهداشتی سوال كنید.
▪ در مورد تشخیص و پیشگیری از سرطان از برنامه‌های ترویج بهداشتی كه بوسیله واحدهای ترویج بهداشتی محل شما اجرا می شوند، یادداشت بردارید.
▪ از سازمانهای مبارزه با سرطان حمایت كنید.
▪ بنابراین در پیشگیری از سرطان به خود كمك كنید.
▪ از علل شناخته شده اجتناب كنید
▪ علایم هشدار دهنده سرطان را بشناسید و در صورت بروز این عوامل به پزشك خود مراجعه كنید.
▪ چكاب‌های منظم انجام دهید
▪ و از آزمایشهای بیماریابی مناسب غافل نشوید.
▪ عادتهای بهداشتی مناسب را تمرین كنید.
▪ تشخیص و پیشگیری از سرطان به شما بستگی دارد.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی پزشکی ایران سلامت