سلامت نیوز: با توجه به افزایش 59 درصدی کشته‌های ناشی از گازگرفتگی در نیمه نخست امسال در مقایسه با سال گذشته این قاتل نامرئی همچنان مهمان ناخوانده خانه‌ها می‌شود.

سال‌‌هاست که عنوان جدیدی در مرگ‌ومیر ایرانیان مطرح شده است و نام آن را "مرگ خاموش" یا مرگ توسط "قاتل نامرئی" گذاشته‌اند.

"قاتل نامرئی" نامی است که مردم و مسئولان روی گاز دی‌اکسید کربن گذاشته‌اند و معمولا به خاطر عدم نصب مناسب لوله‌های خروج گاز از آبگرمکن و بخاری در فضا پخش شده و باعث مرگ شهروندان می‌شود.

متأسفانه تعدادی از شهروندان به توصیه‌های ایمنی درباره نصب صحیح لوله‌های انتقال گاز، عدم نصب بخاری‌های گازسوز در محل‌های خطرناک مانند حمام‌ها و دیگر توصیه‌ها توجه نمی‌کنند و با آغاز فصل سرما شاهد افزایش نگران‌کننده مرگ‌ومیر‌های اینچنینی هستیم.

افزایش 1.7 درصدی مرگ ناشی از گازگرفتگی در سال گذشته

جابر قره‌داغی رئیس سابق مرکز تحقیقات پزشکی قانونی در خردادماه امسال با اعلام اینکه 782 نفر در سال گذشته (سال89) بر اثر گازگرفتگی جان خود را از دست داده‌اند گفت: از این تعداد 216 تن زن و 556 نفر مرد بوده‌اند.

قره‌داغی، در این باره گفت: آمار مرگ ناشی از گاز گرفتگی در سال گذشته در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن (سال 88) 1.7 درصد رشد داشته است.

وی با اشاره به اینکه در سال 89 بیشترین رقم مرگ ناشی از گازگرفتگی با عدد 209 نفر به استان تهران مربوط است گفت: اصفهان با عدد 82 نفر، استان آذربایجان شرقی با رقم 58 نفر، استان فارس با عدد 51 نفر بیشترین آمار گازگرفتگی را به خود اختصاص داده‌اند.

رییس سابق مرکز تحقیقات پزشکی قانونی گفت: استان‌های هرمزگان با یک نفر، بوشهر با مرگ دو نفر، ایلام با 4 نفر و استان‌های قم و کهگیلویه و بویراحمد مشترکا با 5 نفر کمترین تلفات ناشی از گازگرفتگی را در این مدت به خود اختصاص داده‌اند.

قره‌داغی با بیان اینکه تهران بیشترین مرگ ناشی از گازگرفتگی را داراست گفت: با این حال تهران در سال گذشته با کاهش 14.7 درصدی مرگ ناشی از گازگرفتگی روبرو بوده است.

به گفته وی بیشترین مرگ ناشی از گازگرفتگی مربوط به سال 1386 با آمار مرگ یک هزار و 24 نفر بوده است.

درسال 88 در اثر گازگرفتگی 769 نفر جان خود را از دست دادند که این رقم در مقایسه با سال 89 با افزایش 1.7 درصدی روبرو بوده است.

رشد 59 درصدی گازگرفتگی در 6 ماه نخست امسال

محمود خدادوست، رئیس مرکز تحقیقات پزشکی قانونی در تاریخ 8 آبان‌ماه گفت: در شش ماه نخست امسال 287 نفر بر اثر مسمومیت با گاز منوکسیدکربن جان خود را از دست دادند که این آمار در مقایسه با مدت زمان مشابه سال گذشته، 59.4 درصد رشد را نشان می دهد. در حالی که در شش ماه ابتدایی سال گذشته 180 نفر به علت گازگرفتگی با گاز منوکسیدکربن جان باختند، اما امسال این آمار به 287 نفر رسید.

خدادوست با یادآوری این که در بهمن ماه سال گذشته، بیشتر تعداد تلفات گازگرفتگی سال 1389 ثبت شد، تصریح کرد: طی سال گذشته 782 نفر که 566 نفر آنها مرد و 216 نفر زن بودند به علت مسمومیت با گاز منوکسیدکربن جان باختند که تنها 164 نفر این گازگرفتگی ها در بهمن ماه اتفاق افتاده است.

وی بیشترین میزان وقوع مرگ بر اثر مسمومیت با گازگرفتگی را در استان تهران اعلام کرد و گفت: تهران با 209 نفر، استانی بود که بالاترین تعداد مرگ های ناشی از گازگرفتگی را در سال 1389 ثبت کرد و پس از آن، اصفهان با 82 و آذربایجان شرقی با 58 نفر، دومین و سومین استانی بودند که بیشترین تعداد گازگرفتگی در آن ها روی داد. کمترین میزان گازگرفتگی در سال گذشته نیز در استان های هرمزگان با یک نفر، بوشهر با دو نفر و ایلام با 4 نفر در طول سال گذشته روی داده است.

رییس مرکز تحقیقات با اشاره به محاسبه مرگ‌های ناشی از مسمومیت با گاز منوکسیدکربن بر اساس هر 100 هزار نفر در جمعیت استان ها اظهار داشت: اردبیل با مرگ دو نفر در ازای هر 100 هزار نفر، استانی است که بیشترین تعداد مرگ بر اساس هر 100 هزار نفر را ثبت کرده است و پس از آن، اصفهان و خراسان شمالی هر کدام به 1.7 نفر و آذربایجان شرقی با 1.6 نفر در هر 100 هزار نفر، استان های دوم و سوم هستند.

خدادوست در تشریح میزان تلفات گازگرفتگی در طی شش ماه نخست امسال گفت: در شش ماهه نخست امسال به ترتیب در فروردین ماه 85 نفر (67 نفر مرد، 18 نفر زن)، اردیبهشت ماه 75 نفر (41 نفر مرد، 34 نفر زن)، خردادماه 58 نفر (39 نفر مرد، 19 نفر زن)، تیرماه 34 نفر (22 نفر مرد، 12 نفر زن)، مردادماه 23 نفر (15 نفر مرد، 8 نفر زن) و شهریورماه 12 نفر (10 نفر مرد، 2 نفر زن) بر اثر مسمومیت با گاز منوکسیدکربن جان خود را از دست داده اند.

تا اینجای کار، تقصیر اصلی بر گردن شهروندان است که به خاطر عدم رعایت نکات ایمنی و اینکه معمولا به جای کمک گرفتن از تکنسین‌های حرفه‌ای برای نصب برخی وسایل گارسوز صرفا به تجربیات خود اکتفا می‌کنند، خود و دیگران را به کام مرگ می‌کشانند و عده‌ای هم با لطف خداوند جان سالم به در می‌برند.

اما در این راه نقش نهادهای نظارتی مانند سازمان استاندارد و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در تولید برخی وسایل و آگاه‌سازی مردم درباره نحوه استفاده از این وسایل بسیار پررنگ است که متأسفانه شاهد کم‌کاری این ارگان‌ها در این زمینه هستیم.

بخاری‌های بدون دودکش، قاتلان نامرئی جدید

چند سالی است که نوعی از بخاری‌های گازسوز بدون نیاز به دودکش روانه بازار شده است که به گفته بسیاری از فروشندگان و تولیدکنندگان بیشتر برای محل‌هایی مناسب است که تردد و انتقال اکسیژن در آنها بالا است و نگرانی بابت اینکه گاز منواکسیدکربن در آن فضا متراکم شود وجود ندارد.

اما برخی از شهروندان بدون توجه به این موضوع، اینگونه بخاری‌های گازسوز را برای مصارف خانگی انتخاب می‌کنند و متأسفانه فروشندگان هم کمتر درباره این موضوع اطلاع‌رسانی می‌کنند.

بی‌اعتنایی مردم به هشدارهای روی کارتن بخاری‌ها

روی کارتن برخی از بخاری‌های گازی بدون دودکش عنوان شده است که این وسایل صرفا برای اماکن با تردد بالا مناسب است و برای استفاده در برخی جاها مانند مهدهای کودک، منازل و حتی خودروهایی که به دنبالشان کاروان (اتاقک) حمل می‌شود مناسب نیست؛ اما تعدادی از شهروندان به این توصیه‌ها توجه نمی‌کنند.

کریمی، یکی از شهروندانی که بخاری گازسوز بدون دودکش برای منزلش خریده است به خبرنگار فارس گفت: من برای گرم‌ کردن دو اتاق از منزل خود که فاقد لوله‌کشی گاز و دودکش است، مجبور به خریداری بخاری بدون نیاز به دودکش شدم.

وی درباره اینکه آیا متوجه خطرات استفاده از این بخاری‌ها هست یا خیر گفت: امیدوارم اتفاق ناگواری رخ ندهد زیرا چاره‌ دیگری برای گرم کردن اتاق‌ها ندارم.

از کریمی درباره اینکه آیا اطلاع دارید که برخی از این بخاری‌ها مجهز به سیستم کنترل اکسیژن هستند گفت: خیر چیزی در این‌باره نمی‌دانم و فروشنده هم حرفی در این‌باره به من نزده است. برای اطمینان از این کار، بین در و پنچره‌ها را کمی باز می‌گذاریم یا از درزگیر استفاده نمی‌کنیم.

یک فروشنده: برای منزل خودم هم از این نوع بخاری‌ها استفاده نمی‌کنم

این روزها اگر سری به خیابان ری و سه راه امین حضور که بورس فروش لوازم خانگی است بزنید، می‌بینید که بیشتر فروشگاه‌ها فروش انواع بخاری را در اولویت فروش خود قرار داده‌اند و برخی از فروشگا‌ه‌ها تا سقف فروشگاه هم بخاری چیده‌اند.

با یکی از فروشندگان بخاری درباره اینکه آیا سیستم تولید گرما و انرژی در بخاری‌های جدید بدون نیاز به دودکش با بخاری‌های قدیمی متفاوت است گفت: نه، هیچ تفاوتی ندارد.

وی با بیان اینکه ریسک استفاده از این بخاری‌ها در منزل بالا است ادامه داد: من فروشنده این بخاری‌ها هستم اما هیچ‌وقت آن را برای استفاده در منزل انتخاب نمی‌کنم. زیرا این بخاری ها مانند دیگر بخاری‌ها تولید مونواکسیدکربن می‌کنند و اکسیژن می‌سوزانند و تنها راه در امان ماندن از خطر آنها این است که در خانه تعدادی درخت بکاریم تا میزان تولید اکسیژن را بالا ببریم.

یکی دیگر از فروشندگان با بیان اینکه خطری متوجه این بخاری‌ها نیست گفت: این بخاری‌ها طوری طراحی و ساخته شده‌اند که با کمبود اکسیژن، فعالیت آنها هم متوقف می‌شود.

اما این فروشنده این را هم نگفت که برای تولید مجدد اکسیژنی که از بین رفته است چه باید کرد و آیا راهی جز باز کردن در و پنجره‌ها و ورود هوای سرد به خانه است؟

بخاری‌های بدون دودکش به هیچ‌وجه مناسب منازل نیست

آقای محمدی، تکنسین نصب لوازم گازسوز که مورد تأیید یکی از شرکت‌های معروف در این زمینه است درباره استفاده از بخاری‌های گازسوز بدون نیاز به دودکش می‌گوید: این بخاری‌ها به هیچ‌وجه مناسب برای استفاده در منازل نیست.

وی ادامه داد: سیستم تولید گرمای بخاری‌های بدون نیاز به دودکش مانند بخاری‌های معمولی است. عده‌ای مدعی هستند که این بخاری‌ها دارای سیستم کنترل اکسیژن هستند و این موضوع را یک ویژگی برای این بخاری‌ها می‌دانند در حالی که در حال حاضر بسیاری از بخاری‌های معمولی علاوه بر اینکه دودکش دارند، دارای سیستم کنترل اکسیژن (OSD) هستند.

اولویت رسانه ملی کدام است؛ آگاه‌سازی یا تبلیغات بیشتر

با وجود اینکه تولیدکنندگان هم به نامناسب بودن استفاده از بخاری‌های گازسوز در منازل تأکید کرده‌اند و هشدار خود را حتی روی کارتن این بخاری‌ها مطرح کرده‌اند، اما رسانه ملی که باید در این راه با تولیدکنندگان همراه شده و با اختصاص زمان مناسب به کارشناسان، شهروندان را از این خطر آگاه کند، متأسفانه به نظر می‌رسد بیشتر ترجیح می‌دهد زمان‌ خود را در اختیار تبلیغات و پیام‌های بازرگانی قرار دهد.

به هر حال طبق آمار اعلام شده به نظر می‌رسد آمار کشته‌های ناشی از گازگرفتگی در سال جاری نسبت به سال قبل افزایش داشته باشد (با توجه به افزایش 59 درصدی کشته‌های نیمه نخست امسال به مدت مشابه سال گذشته) و لازم است که مسئولان برای کنترل این موضوع و جلوگیری از افزایش نگران‌کننده شهروندان بر اثر گازگرفتگی تدبیری بیندیشند؛ هرچند باید گفت در این زمینه بیشترین تقصیر متوجه خود شهروندان است.

چگونه از مسمومیت با این گاز پیشگیری کنیم؟

1. آگاه باشید که هر وسیله گرمازای سوختنی که به نحوی با سوخت های فسیلی (نفت، گاز، ذغال سنگ) کار کند به صورت بالقوه می تواند سبب تولید گاز مونوکسید کربن شود.

2. از بخاری های مستعمل و فرسوده بدون دودکش یا دارای دودکش نامناسب و غیر استاندارد استفاده نکنید.

3. توجه داشته باشید،‌ استفاده از بخاری های بدون دودکش به هیچ وجه از تولید گاز مونوکسید کربن جلوگیری نمی‌کند.

4. هرگز در فضای بسته و محدود که تهویه کافی و مناسب ندارد (نظیر اتاق، گاراژ و ...) آتش روشن نکنید.

5. هرگز در فضای بسته گاراژ موتور اتومبیل را روشن نگذارید.

6. قبل از راه اندازی وسایل گرمایشی، از سلامت مسیر دودکش ساختمان و بدون ترَک و نشتی بودن آن اطمینان حاصل نموده و از اتصال مناسب و صحیح لوله بخاری و آبگرمکن به دودکش دیواری اطمینان حاصل نمایید.

7. تمام دودکش ها باید وسیله انتهایی ضد باد (کلاهک) مناسب داشته باشد.

8. در محیط های شغلی و منازل که در آنها از کوره و مشعل استفاده می شود از سلامت دستگاه و سیستم تخلیه دود اطمینان حاصل کنید.

9. هر وسیله گازسوز باید دارای یک دودکش مستقل و منتهی به فضای بیرون باشد و لذا بکارگیری آب گرمکن های دیواری در فضاهای بسته یا مکان های فاقد جریان هوا مجاز نیست.

10. شیب لوله‌های افقی در داخل واحدها باید مثبت و رو به بالا و ارتفاع عمودی لوله در بیرون حداقل سه برابر طول افقی آن باشد.

11. توجه به داغ بودن دودکش پس از روشن کردن وسیله گرمایشی به اطمینان شما از تخلیه گاز کمک خواهد کرد. اگر لوله دودکش بخاری شما سرد است دلیل آن خارج نشدن محصولات احتراق و گازهای سمی از دودکش است در این صورت باید ضمن رفع نقص، به طور موقت با بازکردن قسمتی از در یا پنجره تهویه در محیط ایجاد کنید.

12. ضمن ایجاد تهویه مناسب جهت آشپزخانه و حمام منزل، از نصب آبگرمکن در حمام و نیز روشن کردن شعله‌های اجاق گاز در آشپزخانه جهت گرم نگه داشتن محیط داخل خانه جداً خودداری کنید.

13. اگر فضای منزل خود را با شوفاژ و سیستم حرارت مرکزی گرم می‌کنید درز بندی و بستن منافذ درها و پنجره‌ها به منظور جلوگیری از اتلاف حرارتی بلاملانع است اما در صورتی که از بخاری‌های گازسوز به منظور گرمایش محیط استفاده می‌کنید حتماً مختصری تهویه از طریق در یا پنجره در فضا ایجاد کنید و از درزبندی و بستن کامل منافذ خودداری کنید.

14. در صورت احساس علایم سردرد و سرگیجه و تهوع در مکانی که احتمال وقوع مسمومیت وجود دارد فوراً آن مکان را ترک کرده و به فضای آزاد پناه ببرید و در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

15- در صورت تداوم علایم فوق برای چند روز متوالی احتمال مسمومیت خفیف با این گاز وجود دارد که بهتر است در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.

16- رانندگان وسایل نقلیه سنگین، از روشن کردن گاز پیک‌نیک در اتاق وسیله نقلیه خود جهت استراحت و خواب جدا خودداری کنند.