موج سوم ایدز در ایران زنگ خطر مهمی را به صدا درآورده است چرا كه مسوولان وزارت بهداشت شیوع و افزایش میزان مبتلایان به ایدز را در این موج بسیار مهمتر و حیاتیتر از موجهای اول و دوم ایدز در ایران میدانند. بیماریای كه جهان را به تسخیر خود درآورده و سالهاست كه برنامهریزان بهداشت و درمان در دنیا به دنبال راهكارهایی برای دست و پنجه نرم كردن با این نوع ویروس هستند.
به نوشته روزنامه شرق از همینرو از سال 1988، روز اول دسامبر و 10 آذر به منظور جلب مشاركتهای مالی، افزایش آگاهی و مبارزه با تبعیض و بهبود آموزش، روز جهانی ایدز نامگذاری شده است و هر سال شعاری را برای توجه به فعالیتهای خاص بر میگزینند، شعارهایی مثل جوانان، زنان و ایدز، تشریك مساعی، تعهد اجتماعی، كودكان در جهانی با ایدز و... . با این حال، وزارت بهداشت و درمان نیز سالهای متعددی است كه با توجه به شیوع بالای این بیماری سعی در كنترل آن دارد اما آنچه روز جهانی مبارزه با ایدز را بیش از پیش مهمتر كرده، شیوع موج سوم ابتلای به ایدز در كشور است كه از طریق روابط كنترلنشده جنسی در حال افزایش است و از همه مهمتر اینكه این موج در جهان رو به كنترل و كاهش در ایران رو به افزایش است. بر این اساس علیرضا مصداقینیا معاون بهداشت وزیر بهداشت و درمان در رابطه با دلیل افزایش ابتلا به ایدز از طریق روابط كنترلنشده ایدز میگوید: شاید مساله مهم این باشد كه هنوز شناخت مناسبی در میان جوانان در رابطه با راههای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد به خصوص در میان زنان، چرا كه این موج بیشتر از هركسی زنان را نشانه رفته است. او در گفتوگو با شرق افزایش مصرف موادمخدر صنعتی و روانگردانها را نیز از دیگر دلایل افزایش ابتلا به ایدز در موج سوم این بیماری میداند.
همانطور كه میدانید در حال حاضر موج سوم ایدز در كشور به شكلی تهدیدكننده شده است كه پیشبینی میشود زنان و كودكان بیش از سایر گروهها در خطر ابتلا به ایدز باشند، بر این اساس تصویر كلی ایدز در جامعه ما به چه شكلی است؟
در حال حاضر 3/33میلیون نفر در دنیا به ایدز مبتلا هستند كه به دلیل رشد چشمگیر درمانها ممكن است روزبهروز به مبتلایان این بیماری اضافه شود و تعداد مرگومیر آن كاسته شود، همچنین سالانه 6/2میلیون نفر به مجموعه مبتلایان به ایدز اضافه میشوند و 1/8 میلیون نفر در دنیا به دلیل این بیماری جان خود را از دست میدهند. وضعیت ایران از نظر ابتلا به «اچایوی» نسبت به وضعیت كل دنیا بد نیست. در دنیا روزانه هزار جوان زیر ۱۵سال در دنیا به ایدز مبتلا میشوند. در مجموع روزانه شش هزار نفر در دنیا به این بیماری مبتلا میشوند كه ۵۱درصد آنها را زنان تشكیل میدهند و ۴۱درصد آنها در سنین ۱۵ تا ۲۴ قرار دارند. طبق آخرین اطلاعات گزارش شده در سال 90 درخصوص موارد ابتلا به ایدز بر حسب جنس، 5/91درصد مربوط به مردان و 5/8درصد از این آمار مربوط به زنان بوده است. همچنین بر حسب موارد ثبت شده ابتلای به ایدز بر حسب راه انتقال، 8/69درصد از این آمار با اعتیاد تزریقی، 10درصد از راه آمیزشی، 8/0درصد از راه انتقال از مادر به كودك و 3/18درصد به دلایل نامشخص به ایدز مبتلا شدهاند. همچنین مساله نگرانكننده دیگر این است كه 6/67درصد زنان از راه آمیزشی و 2/75درصد از مردان از طریق اعتیاد به ایدز مبتلا میشوند كه این آمار مبین آن است كه اگرچه در كل و در میان مردان آمار ابتلا به ایدز در حال كاهش است اما شاهد افزایش موارد جدید ابتلا به ایدز در زنان هستیم.
مشخصه اصلی موج سوم ایدز و بیشترین عاملی كه در این بین میتواند بر افزایش میزان مبتلایان تاثیرگذار باشد، چیست؟
مساله اصلی این است كه بیماری ایدز امروزه وارد مرحله تازهای شده است. ایدز دیگر یك بیماری متعلق به گروههای خاص مثل همجنسگرایان یا معتادان تزریقی در جوامع بشری نیست. در ایران موج اول بیماری از طریق انتقال خون و فرآوردههای خونی مطرح شد و موج دوم آن شامل شیوع بیماری بین افرادی بود كه از طریق اعتیاد و سرنگهای آلوده مشترك دچار عفونت شده بودند. در حال حاضر موج سوم بیماری از طریق روابط جنسی بیبندوبار و بدون قیود اخلاقی در حال گسترش نگرانكننده است. شیوع عفونت به علت ارتباط جنسی لجامگسیخته بین جوانانی كه اطلاعات كمی درباره راههای انتقال و پیشگیری از این بیماری مهلك دارند، بسیار تاسفبار است. در حالی كه طبق گزارشهای سازمان ملل شیوع این بیماری در جهان رو به كاهش است، انتقال از راه ارتباط جنسی در ایران به علت ناآگاهی و عدم وجود آموزشهای لازم در حال افزایش است. پایبندی به آموزشهای اخلاقی و دینی، اطلاعرسانی از طریق رسانهها و خانوادهها درباره راههای انتقال و پیشگیری از عفونت در جلوگیری از شیوع بیشتر ایدز نقشیاساسی دارد.
به نظر شما دلیل این امر كه ابتلا به «اچای وی» از طریق روابط جنسی كنترلنشده در دنیا رو به كاهش و در ایران رو به افزایش است، چیست؟
شاید مساله مهم این باشد كه هنوز شناخت مناسبی در میان جوانان در رابطه با راههای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد به خصوص در میان زنان، چرا كه این موج بیشتر از هركسی زنان را نشانه رفته است. شواهد موجود مبنی بر افزایش تعداد موارد ابتلا به ایدز از طریق ارتباطات جنسی محافظت نشده و همچنین افزایش انتقال بیماری میان زنان است كه ما نیز بر این اساس برنامه سوم كشوری مبارزه با ایدز را بر لزوم توجه به الگوهای جدید انتقال این بیماری و همچنین توجه به برنامههای كاهش آسیب به منظور پیشگیری از بازگشت موج دوم ایدز قرار دادهایم، به طوریكه در سومین برنامه استراتژیك ایدز همچنان بر لزوم توجه به برنامههای كاهش آسیب و ادامه این برنامهها در مصرفكنندگان تزریقی موادمخدر هم تاكید شده است.
برنامه شما برای كنترل وضعیت موجود چیست؟
در حال حاضر شواهد حاكی از آن است كه تعداد موارد ابتلا از طریق ارتباطات جنسی محافظتنشده در حال افزایش است. از طرف دیگر شواهدی نیز وجود دارند كه نشان میدهند انتقال بیماری میان زنان در حال افزایش است. این مباحث زنگ خطری است برای آغاز موج سوم بیماری ایدز. بر این اساس پیشگیری از وقوع موج سوم این بیماری، یكی از اهداف پیشبینی شده در برنامه سوم كشوری ایدز است. در كنار كارهای حاشیهای و منظمی كه ما هر ساله انجام میدهیم شاید اصلیترین برنامه ما «برنامه مقابله با موج سوم» است كه این برنامه در دستور كار شورایعالی سلامت و امنیت غذایی قرار دارد و به محض تشكیل جلسه این شورا، تصویب خواهد شد. امیدواریم سازمانهای دیگر نیز از جمله ستاد مبارزه با موادمخدر، بهزیستی، سازمان زندانها و سازمان انتقال خون همكاری خوبی را در ارایه برنامههای پیشگیری با وزارت بهداشت داشته باشند و همچنین انتظار میرود آموزشوپرورش هم با توجه به رسالتش جدیتر از گذشته در مورد آگاهسازی و توانمندسازی این قشر همكاری كند.
برخی اخبار تایید نشده هم در رابطه میزان تاثیر مواد روانگردانها و محركها در افزایش ابتلای به ایدز مطرح میشود، این مساله مورد تایید وزارت بهداشت است؟
بله. شاید به جرات بتوان گفت عمدهترین مشكلی كه امروزه میتواند به گسترش این بیماری از طریق روابط جنسی دامن بزند، شیوع زیاد سوءمصرف مواد روانگردان و محرك كه عمدتا با عناوین متفاوت مانند شیشه و كریستال در جامعه شیوع پیدا كرده است، علاوه بر آثار زیانبار روانی كه روی فرد مصرفكننده میگذارد، عوارض جبرانناپذیری را هم به دنبال خواهد داشت، بر این اساس آگاهسازی جوانان و نوجوانان و همینطور خانوادههای آنان در ارتباط با عوارض جبرانناپذیر سوءمصرف مواد روانگردان میتواند كمك شایانی به پیشگیری از ابتلا به این بیماری كند. گرچه هنوز هم متاسفانه نمیتوان تخمین درستی نسبت به تعداد این مبتلایان داشته باشیم، چراكه خیلیها هنوز از بیماری خود بیخبرند.
دلیل این بیخبری چه میتواند باشد، آیا میتوان گفت فقدان یك سیستم شناسایی درست مبتلایان دلیلی بر این اتفاق شده است؟
تا حدی درست است، چرا كه از سال 65 تا امسال 8/9درصد از افراد از طریق روابط جنسی مبتلا به ایذر شدهاند، در صورتی كه این آمار در سال 89، 8/20درصد بوده است. ما برنامهریزیهای متعددی را در این رابطه انجام میدهیم البته باید توجه داشت دسترسی افرادی كه در معرض این ویروس قرار دارند، بسیار زیاد است و این امر نشان میدهد كه ما در نظام مراقبت باید بهتر عمل و برنامهریزی كنیم، چرا كه تخمین زده میشود 50 تا 60 هزار مورد ابتلا به «اچایوی» در كشور وجود داشته باشد كه این افراد از وضعیت و آلودگی خود اطلاع ندارند، بنابراین ما از دو راه میتوانیم افراد بیشتری از مبتلایان را وارد سیستم نظام مراقبت كنیم، با این هدف كه وزارت بهداشت بتواند با گسترش مراكز و پایگاههای مشاوره بیماریهای رفتاری و از طریق رسانهها بتواند با اطلاعرسانی درست جامعه را از ابتلا به موارد جدید مصون نگه دارد.
افرادی كه هم اكنون به این بیماری مبتلا شدهاند و از بیماری خود بیخبرند چطور باید از بیماری خود با خبر شوند؟
با توجه به آگاهیهایی كه به وجود آمده است شاید بیشتر به مراكز و پایگاههای مشاوره بیماریهای رفتاری مراجعه كنند تا هرچه زودتر پس از اطلاع در صورت ابتلا، درمان را شروع كنند. خوشبختانه در حال حاضر در تمام شهرستانهای كشور، مراكز و پایگاههای مشاوره در آنجا راهاندازی شده و در طول دو سال گذشته رسانهها به خصوص صداوسیما و روزنامهها حركت مناسبی درباره آگاهسازی مردم انجام دادهاند كه اگر این روند ادامه پیدا كند و این همكاریها بیشتر تداوم یابد، ما انتظار داریم به اهدافی كه در برنامهریزی كشوری پیشبینی شده دست پیدا كنیم و بتوانیم گسترش این بیماری را بیشتر كنترل كنیم.
نظر شما