آیین ها و مناسک مذهبی از دیرباز و حتی قبل از آشنایی ایرانیان با دین مبین اسلام وارد زندگی آن ها شده است به نحوی که امروزه برخی از این آیین ها جزء جدانشدنی از زندگی بسیاری از ماست

تاثیر برگزاری آیین های مذهبی بر سلامت روان
سلامت نیوز : آیین ها و مناسک مذهبی از دیرباز و حتی قبل از آشنایی ایرانیان با دین مبین اسلام وارد زندگی آن ها شده است به نحوی که امروزه برخی از این آیین ها جزء جدانشدنی از زندگی بسیاری از ماست. امروزه نیز حضور در آیین های مذهبی، هیئت های مذهبی، تکیه ها، مراسم سینه زنی، دادن نذور فراوان در ماه های محرم و صفر، برگزاری آیین های سنتی مرتبط با ماه محرم در اقصی نقاط کشور و ... همگی نشانگر علاقه قلبی و ارادت همیشگی مردم مومن و با ایمان کشورمان به ائمه اطهار(ع) و مناسک مذهبی مرتبط با سوگواری آن هاست.

نکته این جاست که برگزاری چنین آیین ها و مناسک مذهبی بر سلامت روان تاثیر به سزایی دارد. مناسک در واقع ساده ترین شکل فعالیت اجتماعی است. بخشی از این فعالیت ها جنبه جهانی و بعضی جنبه محلی دارد و از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. در برگزاری مناسک کارایی که معیاری روانی است، حرف اول را می زند و موثربودن که معیاری مادی است در جایگاه بعدی قرار دارد. به این ترتیب برگزاری مناسک که عبارت است از تبادل ارتباطی یکنواخت که بعد اجتماعی افراد را تقویت می کند، اگرچه نحوه برگزاری مناسک ممکن است متنوع باشد اما اصول آن ثابت است.

 در جوامع مذهبی، مناسک به عنوان عملی برپایه ایمان و عقاید پذیرفته شده و به منظور دورماندن از خطا و گناه یا دستیابی به اجر و فیض انجام می شود. انجام مناسک قابل پیش بینی و پایان آن نیز همین طور است و به همین دلیل است که شروع آن با آرامش نسبی روان همراه است. از سوی دیگر از آن جا که روان فرد طی دوره مشخصی تحت تاثیر کارایی این مناسک قرار می گیرد، بدیهی است که تکرار چندباره آن برای وی خوشایند خواهد بود. در این جا نه تنوع و گستردگی و نه اقبال دیگران بلکه کارایی مناسک است که نقش تعیین  کننده ای پیدا می کند و می تواند به سلامت روان کمک کند.

دکتر فریده  هاشمیان نژاد، دکترای علوم تربیتی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد مشهد درباره اهمیت مناسک و آیین های مذهبی می گوید: بدون شک گرایش به آیین های مذهبی در سلامت روان نقش دارد و هرچه جامعه ای معنوی تر و مومن تر به خدا باشد از انواع اختلالات روانی دورتر خواهد بود. نکته این جاست که این مناسک و آیین ها یک صورت ظاهری و یک معنای باطنی دارد، گرایش صرف به انجام مناسک بدون درک مفهوم آن ها، بر روح و روان انسان تاثیر نمی گذارد و به پویایی وی منجر نمی شود. هر سال اعلام می شود که در ماه رمضان آمار جرایم کاهش پیدا می کند این خبر خوبی است اما نکته این جاست که پس از ماه رمضان دوباره جرایم به وضع سابق برمی گردد. این یعنی که بیشتر مردم فقط ظاهر اعمال را انجام می دهند و به باطن آن کاری ندارند. واقعیت این است که برداشت اغلب ما از مناسک و آیین های مذهبی این است که اعمال مذهبی ارزشمند است فقط تا زمانی که مشغول آن هستیم و پس از پایان مراسم همان افرادی هستیم که قبلا بوده ایم.

منظور ما این است که پایبندی و انجام مناسک مذهبی به تنهایی کافی نیست و چقدر خوب است که اعمال مذهبی ما را به تفکر وادارد و اصل پیام این آیین ها را دریابیم.

وی با اشاره به این که قطعا پیام عاشورا، مبارزه با ظلم است، تاکید می کند: مبارزه با ظلم به شهامت و کنارگذاشتن ترس نیاز دارد چیزی که امروز به آن نیاز جدی داریم. عاشورا فقط نماز ظهر عاشورا و سینه زنی و شرکت در مراسم مذهبی نیست بلکه درک این نکته است که یک آزاده هرگز در برابر ظلم سر فرود نمی آورد حتی اگر بهای این آزادگی به قیمت فداکردن جانش باشد.

این پیام عظیم؛ هر انسان مومنی را به حرکت وا می دارد و هیچ انسان باایمانی نیست که این پیام را بشنود و بتواند خاموش بماند.

به این ترتیب است که درک معنای قیام امام حسین (ع) و رساندن پیام واقعی کربلا به مسلمانان اولین وظیفه متولیان و سیاستگذاران مذهبی است.

دکتر هاشمیان نژاد درباره نذرکردن در ایام محرم و به خصوص تاسوعا و عاشورای حسینی می گوید: به نظر می رسد پیوند نذر با این روزهای مقدس به این دلیل است که یاد بگیریم بخشش را از این روزهای مقدس بیاموزیم. هدف این است که این صفت خوب در سایر روزهای سال هم ادامه پیدا کند و تبدیل به یک سنت همیشگی شود. خداوند در قرآن به انسان ها مژده می دهد که تمام انسان ها می توانند با توسل به آن از سختی ها نجات پیدا کنند و آن چیزی نیست جز بخشش از مال و جان. نذرکردن و اطعام مردم بخشش مال است و صفت بسیار پسندیده ای است که در بین مسلمانان رواج دارد.

وی با اشاره به این که حواشی آیین های مذهبی نباید نسل جوان را از واقعیت عاشورا دور کند، تاکید می کند: باید به نسل جوان فهماند که هر روز عاشورا و همه جا کربلاست یعنی چه و یک جوان چه طور می تواند عاشورایی و حسینی شود و این چنین زندگی کند.

یکی از آداب مرسوم و رایج در آیین ها و مناسک مذهبی در کشور ما نذری دادن است. این سنت دیرینه که ریشه تاریخی دارد در تمام اقشار جامعه و در تمام سنین انجام می شود. به گفته دکتر سیدحسن علم الهدایی جامعه شناس و دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد به هفته نامه سلامت، نذر در واقع نوعی عبادت، دعا و در خواست از خالق است که با هدف قرب الهی و نیل به مقصود انجام می شود.

در نذرکردن نوعی قداست و مشروعیت وجود دارد و دارای فلسفه خاصی است، از جمله رسیدن به مطلوب و برآورده شدن حاجت درزندگی فردی و اجتماعی، تقید به بندگی خداوند و تلاش برای رسیدن به مقام قرب الهی، تقویت انگیزه انسان برای سیر و سلوک معنوی و نجات از مصیبت ها و سختی های زندگی.

وی با اشاره به این که در قرآن کریم از نذرکردن به عنوان یکی از صفات بندگان خوب خدا یاد می شود، می افزاید: به این ترتیب طبیعی است که وفای به نذر اهمیت بسیاری دارد چرا که نذر نه تنها با توحید،تسلیم و ادب منافاتی ندارد بلکه پیمان و وفا به آن از صفات بندگان خوب خدا ذکر شده است. نباید فراموش کرد که متاسفانه در برخی موارد نذر به شکل ریاکاری بروز پیدا می کند. همان طور که عبادت و دعا ممکن است از روی ریا انجام شود، نذر هم ممکن است جنبه ریاکارانه داشته باشد. بنابراین هم در نیت و هم در ادای نذر باید پاکی و خلوص را مدنظر قرار داد. بنابراین بد نیست که نذر در زمینه کارهای خیرخواهانه و اجتماعی باشد و یا برای برآوردن نیاز مستمندان یا ارتقای فرهنگ و پرداخت هزینه تحصیل دانشجویان بی بضاعت و ... صرف شود.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha