1- یكی از اهداف جرمشناسی، پیشگیری جنایی است زیرا بر مبنای یك ضربالمثل قدیمی پذیرفتهشده همیشه «پیشگیری بهتر از درمان است». البته طرق پیشگیری در جرمشناسی، مختلف، متعدد و متنوع یا به عبارتی گسترده است. افزون بر این، در این رویكرد موضوع پیشگیری، پیشگیری از انحراف و پدیدههای ناهنجار است. بنابراین ممكن است اقدامات پیشگیرانه در مورد پدیدههایی نیز اعمال شود كه الزاما دارای وصف جزایی نیست و به سخن ساده «جرم محسوب نمیشود». براین اساس، محدوده اقدامات جرمشناسی پیشگیرانه به مراتب فراتر از حقوق جزایی سنتی است كه در واقع واكنش اجتماعی به پدیده مجرمانه تلقی میشود. از نظر جرمشناسی پیشگیری، این شاخه از جرمشناسی كاربردی وقتی اهمیت پیدا كرد كه جرمشناسان به این باور رسیدند كه كیفرها اثر پیشگیری عمومی ندارند. افزایش آمار جرایم و بلكه انحرافهای اجتماعی با وجود اعمال مجازاتهای شدید و نگرانی از روند افزایش موجودی پروندههای كیفری در مراجع قضایی و گسترش برخی از پدیدههای مجرمانه خشن و خاص چون قتل، تجاوز، سرقت و كلاهبرداری، خود موید این باور است و تا زمانیكه «كنترل اجتماعی» بر مبنای «پیشگیری اجتماعی» در ابعاد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی یك كشور تحقق عملی پیدا نكند، نباید شاهد تقلیل پدیدههای ناهنجار یا كاهش آمار پروندههای كیفری بود.
در كشور ما رییس پیشین قوهقضاییه، آیتالله هاشمیشاهرودی، در مراسم تودیع خود و معارفه رییس فعلی این قوه، مطلبی را بیان داشت كه مرتبط با این بخش از نوشتار است. وی گفت: سیستم اداری كشور بهگونهای بود كه منجر به به وجود آمدن این همه پرونده شده است... امنیت حقوقی و اجرای عدالت زمانی تحقق مییابد كه سرچشمههای تضییع حقوق اشخاص اصلاح شود. (روزنامه اعتماد 27/5/88).2- یكی از شیوههای پیشگیری از پدیدههای مجرمانه خطرناك مانند قتلهای سریالی، آدمربایی و تعرضات جنسی، اطلاعرسانی توسط پلیس، رسانه ملی یا دیگر رسانهها با تعامل سازمانها و نهادهای مربوطه است. این نوع اطلاعرسانی كه از بعد آموزشی و فرهنگی صورت میگیرد و هدف از آن هشدار به شهروندان برای پیشگیری از جرم است در كشور ما مغفول مانده است. بدون تردید اتخاذ سیاستهای محافظهكارانه به منظور امن نشان دادن جامعه رویكردی است كه پیامدهای آن غافلگیر شدن قربانیان و تكرار عملیات مجرمانه سریالی است. از دیدگاه نظریههای نوین جرمشناختی، تنها «شخصیت» مجرم، نقش قاطعی در فعلیت یافتن جرم ندارد.
بلكه «وضعیت» و «شرایط بزه دیده» در تحقق پدیده بزهكاری نقش موثری را ایفا میكند. به عقیده ژرژ هویر فرانسوی «عوامل مربوط به اوضاع و احوال و فعلیتدهنده دارای نقش تعیین كننده در فعلیت یافتن عمل مجرمانه است. ولی باید به مفاهیم بزهدیدهشناسی نیز توجه كرد. بزه دیده در واقع ركن اساسی وضعیت ماقبل جنایی است. انتخاب بزهدیده به عنوان یك عمل جنایی همیشه مدیون بازی تصادف نیست- ریموند گن، مقدمهای بر جرمشناسی، ص 178.»در سالهای اخیر، با وجود رواج پدیدههای جنایی كمنظیر، چون قتل های خفاش شب در تهران، قتل زنان مشهدی توسط سعید حنایی، قتلهای سریالی در كرمان و كرج، تعرضات جنسی و كشتارهای بیجه در پاكدشت و دهها مورد دیگر، هیچگونه اخبار یا اطلاعاتی بهویژه در جریان اقدامات اولیه این جنایتكاران از صداوسیما به آگاهی عموم نرسیده، این رویكرد در جریان 340 فقره دخترربایی در 23 استان نیز كه ظرف چند سال به طول انجامید، ادامه داشته است. آیا زمان آن نرسیده اقدامات هماهنگی به عنوان گامهای آموزشی و پیشگیرانه بهمنظور آگاهی شهروندان و در تنگنا قراردادن بزهكاران خطرناك در مراحل اولیه پدیدههای مجرمانه انجام گیرد؟
منبع: روزنامه شرق
نظر شما