سلامت نیوز: بر اساس آماری که خبرگزاری مهر منتشر کرده در حال حاضر در ایران بیش از ۸۰۰ بیمارستان، ۷ هزار و۸۹ واحد بهداشتی درمانی، ۱۶ هزارو ۲۸۵ خانه بهداشت و ۳ هزارو ۷۰۱ آزمایشگاه فعال وجود دارد که روزانه بالغ بر ۲۸۵ تن پسماند تولید می کنند. این در حالی است که زباله های بیمارستانی از جمله معضلاتی است که بهداشت عمومی و محیط زیست را تهدید می کند. این زباله ها به علت دارا بودن عوامل خطرناک سمی و بیماری زا از جمله مواد پاتولوژیک، دارویی، شیمیایی و رادیو اکتیو از حساسیت خاصی برخوردارند. بر اساس برآوردها حدود ۶۳۰ نوع ماده شیمیایی و دارویی در بیمارستان استفاده می شود که ۳۰۰ نوع آن سمی است و اهمیت بی خطرسازی زباله های عمومی از این نظر قابل توجه است که دفن این زباله ها با پسماندهای عادی، خطر آلودگی محیط زیست و آب های زیرزمینی را در پی دارد و طرح بی خطرسازی زباله های عمومی سال هاست که در کشورهای پیشرفته دنیا انجام شده است.

سابقه بحث

نظافت شهری در کشور ایران با تصویب قانون بلدیه، تقریبا از سال ۱۳۲۵ شروع و این مسئولیت به عهده شهرداری ها گذاشته شد و بر اساس قانون سال ۳۴، مراقبت در امور بهداشت ، بخشی از وظایف شهرداری ها شد. در سال ۷۶ وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، طی نامه ای درخواست کرد تا به منظور جلوگیری از اشاعه بیماری ها از طریق زباله و تامین سلامت و ارتقای بهداشت جامعه و با توجه به حساسیت و خطرناک بودن زباله های بیمارستانی، تفکیک، جمع آوری و دفع مواد زاید بیمارستانی طی دستورالعملی که توسط کمیته کشوری مدیریت بهداشت زباله تدوین شده است توسط استانداران سراسر کشور و پس از مطرح شدن در شورای بهداشت هر استان، به دقت اجرا شود. بر اساس این دستورالعمل ها مقرر شده است که مواد زاید جامد معمولی یا شبه خانگی بیمارستانی بایستی در کیسه زباله مقاوم مشکی رنگ جمع آوری و در مخزن آبی رنگ قابل شست وشو نگهداری و همراه مواد زاید جامد خانگی جمع آوری و دفع شود. همچنین زباله های نوک تیز وبرنده در جعبه مخصوص جمع آوری و همراه زباله های خطرناک دفع شود.

در این دستورالعمل اشاره شده است که زباله های خطرناک در کیسه زباله  مقاوم زردرنگ جمع آوری و در مخزن زرد رنگ قابل شست وشو و ضد عفونی نگهداری شود و توسط شهرداری به محل دفن منتقل و در ترانشه های ویژه با استفاده از پودر آهک دفن شود. همچنین پسماندهای مواد رادیواکتیو تحت شرایط خاص و زیر نظر مسئول بهداشت پرتوها (فیزیک بهداشت) بخش مربوطه جمع آوری و نگهداری می شود و طبق ضوابط باید دفع شود و این که حمل زباله های بیمارستانی به ویژه زباله های خطرناک احتیاج به وسیله حمل مخصوص با علامت خاص زباله های عفونی دارد در واقع زباله های خطرناک بهداشتی، موادی هستند که به صورت جامد یا مایع تولید می شوند و به علت کمیت و کیفیت فیزیکی و شیمیایی و یا بیولوژیکی می توانند باعث افزایش مرگ و میر یا بروز بیماری های حاد در جامعه شوند که این مواد زاید عفونی، پاتولوژیکی، زایده های دارویی، زایده های رادیواکتیو و مواد زاید شیمیایی در بیمارستان ها، آزمایشگاه ها و مراکز تحقیقات پزشکی به شکل روزانه تولید می شوند و اگر به درستی جمع آوری نشود خطرآفرین هستند.

حساسیت ها

کشور ایران از نظر تامین در منطقه خشک قرار دارد و از سوی دیگر میزان مصرف آب مردم بالاست و نیاز مبرم به آب های زیرزمینی، به ویژه آب شیرین است. بنابراین لازم است روشی را برای امحای زباله های بیمارستان ها و زباله هایی که عفونی هستند و محیط زیست را آلوده می کنند به کار گرفته شود که هیچ گونه آلایندگی برای جامعه نداشته باشد و باعث آلوده شدن آب های زیرزمینی و محیط زیست کشور نشود.

سید ناصر موسوی عضو فراکسیون محیط زیست مجلس در این باره به فارس گفت: اگر دفن زباله های بیمارستانی آسیبی به آب های زیرزمینی و محیط زیست وارد کند، باید از دفن آ ن ها به صورت جدی جلوگیری شود و وزارت بهداشت باید راهکار دیگری را جز دفن زباله های بهداشتی در پیش بگیرد و سازمان محیط زیست در این خصوص صددرصد موفق نبوده است و نه تنها در ارتباط با دفن زباله های بیمارستانی بلکه در ارتباط با زباله های دیگر و سایر مسائل زیست محیطی صددرصد موفق نبوده است.

قائم مقام سازمان حفاظت محیط زیست هم می گوید که روزانه ۴۰۰تن زباله بیمارستانی در کل کشور تولید می شود که ۷۰درصد آن به شیوه بهداشتی و فنی جمع آوری، بی خطرسازی و دفع بهداشتی بر روی آن ها صورت می گیرد و ۳۰درصد از مابقی زباله های بیمارستانی به صورت غیربهداشتی مدیریت می شود که بر این اساس سازمان حفاظت محیط زیست با وزیر بهداشت توافقی انجام داده و مقرر شده است که تا حداکثر ۲ماه آینده تمامی بیمارستان های تهران مجهز به سیستم امحا و بی خطرسازی پسماندهای بیمارستانی شوند.

یک استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز معتقد است که زباله های بیمارستانی باید پس از بی خطرسازی به کمک دستگاه اتوکلاو با زباله های شهری مخلوط و دفن شوند و در غیر این صورت احتمال آلودگی آن ها بالاست.

به هر حال زباله های بیمارستانی چند نوع هستند که یک بخش از آن ها زباله هایی هستند که می توان آن ها را مثل سایر زباله ها جمع آوری و دفن بهداشتی کرد اما بسیاری از زباله های بیمارستانی باید بی خطر شوند تا از میزان آلودگی آن ها کاسته شود.

اهمیت و بودجه

جمع آوری زباله های عفونی از آن جهت که سلامت جامعه را تهدید می کند حائز اهمیت است به همین دلیل باید پسماند فاضلاب ها و زباله های بیمارستانی درست جمع آوری شود و این موضوع را نباید بی اهمیت دید.

دکتر «خالقی» عضو کمیسیون بهداشت مجلس با اشاره به این موضوع می گوید:  توجه به مسائل درمانی برای تأمین سلامت جامعه از اهمیت خاصی برخوردار است و نحوه جمع آوری زباله های عفونی نشان می دهد که تا چه حد ما، توسعه یافتگی را با تأمین عوامل سلامت جامعه در حوزه بهداشت و درمان دنبال می کنیم و در واقع اگر قرار است مسائل درمانی به درستی پی گیری شود، باید اعتبارات مورد نیاز هم به درستی در حوزه بهداشت و درمان تأمین شود.

وی می افزاید: قرار بود که ۱۰ درصد از درآمد حاصل از هدفمند شدن یارانه ها به بخش درمان و بیمه تخصیص داده شود ولی این کار عملی نشد و نمایندگان در بودجه سال ۹۰ تصویب کردند که دولت ۳ هزار میلیارد تومان از درآمد مازاد فروش نفت را به حوزه درمان و بهداشت اختصاص دهد و چند ماه مانده به آخر سال، هنوز این اتفاق نیفتاده است. بنابراین اگر قرار است به اهداف مورد نظر در حوزه درمان و بهداشت برسیم باید منابع مالی آن تأمین شود.

وی با اشاره به منابع درآمدی بیمارستان ها می گوید: بیمارستان های دولتی از بودجه عمومی استفاده می کنند و بخش کمی از منابع درآمدی بیمارستان ها از طریق بیماران تأمین می شود. درآمد بیمارستان های دولتی که کار آموزشی انجام می دهند، از طریق بیماران قابل توجیه نیست و این منبع درآمدی برای بیمارستان های خصوصی به مراتب بیشتر است.

وی به مسئولیت اجتماعی بیمارستان ها اشاره می کند و می گوید: مدیران بیمارستان با توجه به احساس مسئولیتی که در قبال جامعه دارند باید تلاش کنند تا با همین نگرش همان طور که به امر طبابت مشغول هستند به همان میزان نسبت به جمع آوری زباله ها و فاضلاب های بیمارستانی حساسیت نشان دهند چرا که هدایت درست فاضلاب های بیمارستانی و جمع آوری زباله ها در مرحله پیش گیری اگر مهم تر از مرحله درمان نباشد کمتر از آن نخواهد بود.

وقتی فاضلاب های بیمارستانی وارد فاضلاب شهری می شود این فاضلاب ها با نفوذ در سفره های آب زیرزمینی ممکن است آب شرب شهری را آلوده کند. بنابراین هدایت درست فاضلاب های بیمارستانی در مسیرهای مشخص از اهمیت خاصی برخوردار است.

دکتر «مره صدیق» عضو کمیسیون بهداشت مجلس در این باره می گوید: پسماندهای عفونی شامل فاضلاب ها، زباله ها و آلاینده های بیمارستانی می شود که برای جمع آوری درست آن ها باید برنامه ریزی شود اما در این میان، هدایت درست فاضلاب ها از اهمیت خاصی برخوردار است چرا که احتمال آلودگی آب های زیرزمینی به این فاضلاب ها وجود دارد و این نوع آلودگی هم سلامت جامعه را به شدت تهدید خواهد کرد.

استاندارد سازی فاضلاب ها

وی می افزاید: درست است که در برخی از شهرها فاضلاب ها استانداردسازی می شود اما در اکثر شهرها هم این کار به درستی انجام نمی شود که در این میان، استانداردسازی فاضلا ب های بیمارستانی بسیار مهم است.

وی متذکر می شود: اتاق های عمل بیمارستان ها یکی از آلود ه ترین بخش های بیمارستانی است و پارازیت های ارگانیسمی در اتاق های عمل بیمارستان ها، گاهی آن قدر شدید و آلوده کننده است که به مرور زمان نمی توان آن ها را با شیوه های ضدعفونی معمولی از بین برد. فاضلاب هایی که از چنین اتاق های عملی خارج می شود نیز ممکن است از طریق فاضلاب های شهری به آ ب های زیرزمینی نفوذ کند و آب یک شهر را آلوده کند و اگر چه وزارت بهداشت در این زمینه با حساسیت موضوع را دنبال می کند ولی باید با توجه به مسئولیت های اجتماعی این موضوع در هر بیمارستانی جدی گرفته شود و هر بیمارستانی باید نسبت به جمع آوری زباله های خود حساسیت لازم را داشته باشد.

وی تامین اعتبارات مورد نیاز را در امر بهداشت و درمان جامعه مهم می داند و می گوید: اعتبارات مورد نظر در حوزه بهداشت و درمان قرار بود از طریق هدفمند کردن یارانه ها تامین شود و به هر حال، دولت تمام تلاش خود را به کار گرفته است تا اعتبار مصوب و باقی مانده در بودجه را تا پایان سال به بدنه بخش بهداشت و درمان تزریق کند. وی تاکید می کند: دولت و مجلس با حساسیت، مسائل حوزه درمان و بهداشت را پی گیری می کنند.

در همین باره دکتر «علی اصغر حسنی» عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس درباره اهمیت بی خطرسازی زباله های عفونی در بیمارستان ها به «مهر» گفت: بی خطرسازی زباله های عفونی در بیمارستان ها در حد حرف است.

وی معتقد است که زباله های عفونی در بیمارستان ها همچنان به عنوان پسماند عادی جمع آوری و تحویل خودروهای شهرداری می شود و این خطرناک ترین کاری است که انجام می گیرد.

وی به مصوبه خرید تعدادی دستگاه اتوکلاو برای بی خطرسازی زباله های عفونی اشاره کرد و افزود: این مصوبه مربوط به دوره وزیر قبلی است اما به دلیل محقق نشدن بودجه آن این دستگاه ها خریداری نشد.

«حسنی» با بیان این که اکثر بیمارستان ها دستگاه زباله سوز دارند اما استفاده از آن ها برای بی خطرسازی زباله های عفونی توصیه نمی شود، گفت: عنوان می شود که این دستگاه ها غیراستاندارد است و نباید از آن ها استفاده کرد.

این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با اشاره به قرارداد بیمارستان ها با شهرداری ها برای جمع آوری پسماندهای بیمارستانی اظهار داشت: در حوزه نمایندگی بنده قرار بوده منطقه ای برای امحای زباله های عفونی در نظر گرفته شود که متاسفانه در حد حرف باقی مانده است.

وی تاکید کرد: کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، وزارت بهداشت و مجلس شورای اسلامی همواره پی گیر موضوع بی خطرسازی زباله های عفونی هستند اما وقتی بودجه ای نیست چکار می توان کرد؟ و این در حالی است که وزیر بهداشت در گفت وگو با مهر گفته است که حدود ۴۰درصد بیمارستان های خصوصی و دولتی تهران مجهز به دستگاه های بی خطرساز زباله هستند و این که شخص وزیر پی گیر تسریع این روند است و پیش از این در نامه ای به تمامی بیمارستان ها اعلام کرده است این دستگاه ها را تهیه کنند زیرا نصب نشدن این دستگاه ها در مراکز درمانی در ارزش گذاری ها و اعتبار سنجی ها تاثیر دارد و این که اگر بیمارستانی به دستگاه مجهز نشود، ممکن است تعطیل شود. در همین باره با مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت طی چند مرحله تماس گرفتیم اما تا آخرین مرحله تهیه گزارش پاسخی دریافت نکردیم.

چکیده گزارش

بر اساس برآوردها حدود ۶۳۰ نوع ماده شیمیایی و دارویی در بیمارستان ها استفاده می شود که ۳۰۰ نوع آن سمی است.در حال حاضر در ایران بیش از ۸۰۰ بیمارستان، ۷ هزارو۸۹ واحد بهداشتی درمانی، ۱۶ هزارو۲۸۵ خانه بهداشت و ۳ هزارو ۷۰۱ آزمایشگاه فعال وجود دارد که روزانه بالغ بر ۲۸۲ تن پسماند تولید می کنند.به اعتقاد کارشناسان در صورتی که این زباله ها به درستی جمع آوری نشود به علت دارا بودن عوامل خطرناک سمی و بیماری زا از جمله مواد پاتولوژیک، دارویی، شیمیایی و رادیو اکتیو، بهداشت عمومی و محیط زیست به شدت مورد تهدید قرار خواهد گرفت.اگرچه در قانون مدیریت پسماندها بر بی خطرسازی پسماندهای عفونی تاکید شده است، اما این زباله ها در بسیاری از بیمارستان ها به عنوان پسماند عادی جمع آوری و تحویل خودروهای حمل زباله شهرداری می شود. این در حالی است که این زباله ها به دلیل دارا بودن عوامل خطرناک سمی و بیماری زا تهدیدی جدی برای سلامت شهروندان است.
منبع: روزنامه خراسان

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha