هرچند هیچ مرجعی تاكنون بهطور دقیق بهاین سوال كه در كل جهان و بهطور خاص در ایران چند نفر دچار بیماری روانی هستند، جوابی نداده اما هراز چند گاهی رقمی تقریبی بهعنوان آمار مبتلایان بهانواع اختلالات روانی منتشر میشود كه همین آمار غیر دقیق هم تاحدودی نگران كننده است.
چند نفر بیمار روانی در اطراف ما هستند؟
هرچند هیچ مرجعی تاكنون بهطور دقیق بهاین سوال كه در كل جهان و بهطور خاص در ایران چند نفر دچار بیماری روانی هستند، جوابی نداده اما هراز چند گاهی رقمی تقریبی بهعنوان آمار مبتلایان بهانواع اختلالات روانی منتشر میشود كه همین آمار غیر دقیق هم تاحدودی نگران كننده است. بهطور مثال بنابر آمار منتشرشده از سوی یونسكو80درصد از مبتلایان بهاختلالات روانی در كشورهای جهان سوم زندگی میكنند.همچنین دکتر پرویز مظاهری دبیر انجمن روانپزشکان آمار انواع اختلالات روانی در کشور را 22درصد کل جمعیت ذکر میكند و میگوید: «این آمار تقریبا با نرم بینالمللی همخوانی دارد. عددی كه با در نظر گرفتن تعداد كسانی كه از ابراز بیماری خود خودداری میكنند یا اضطراب دائمی خودودیگرحالات ناهنجارروحی را بهحساب بیماری روانی نمیگذارند، خیلی بالا تر خواهد بود.»
برچسب خوردن، عامل ترس از مراجعه بهروانپزشك
اماشاید بتوان گفت كه یكی از مهم ترین عوامل ترس از مراجعه بهروان درمانگران، برچسبی است كه بهفرد میخورد. هرچند كه این موضوع در دهههای اخیر درجامعه ما كمرنگ تر شده است، اما باز هم این باور غلط در میان افراد وجوددارد كه كسی كه بهروانپزشك یا روانشناس مراجعه میكند، فردی است كه ازلحاظ دارابودن تعادل در حالات وحركات خود دچار آشفتگی است. دكتر مهرداد كاظم زاده عطوفی، روانشناس و دبیر انجمن روانشناسان بالینی
در این باره بهتهران امروز میگوید: «تصویر غالبی كه از فرد دارای بیماری روحی دراذهان وجوددارد، شخصی است كه دارای آشفتگی در ظاهر ورفتارش است. وجود همین تصویر ذهنی است كه فرد را وامیدارد بهرغم كمرنگ شدن این تصویر در جامعه، بازهم از برچسب خوردن بترسد واز ابراز بیماری خود امتناع كند.» این روانشناس كه وجود ناراحتیهای روحیای مانند اضطراب را یكی ازعوامل بروز دردهای جسمی نیز میداند در این مورد میگوید: «ممكن است درد جسمی مانند درد قلب در فردی بروز كند كه متخصص قلب آن را ناشی از اضطراب تشخیص بدهد و برای درمان از داروهای آرام بخش استفاده كند. بیماری كه این داروتوسط پزشك قلب برایش تجویز شده این دارو را استفاده میكند اما برای دریافت همین آرامبخش وحل اضطراب خودحاضر نیست كه بهمتخصص روان درمانگر مراجعه كند. زیرا تصور منفیای از مراجعه بهروانپزشك یا روانشناس دارد.» البته باید دراینجا خاطر نشان كرد كه نشان دادن چهرههای غیرواقعی از بیماران روانی در رسانهها هم در این فرآیند بی تاثیر نبوده است. تصویرغالبی كه از فرد دارای بیماری روحی یامراجعهكننده بهروانپزشك وروانشناس در فیلمها و سریالهای سینما وتلویزیون بهجامعه ارائه شده، تا اندازهای غیرعلمی و بدون كارشناسی بوده.دراغلب این فیلمها بیمارروانی یا اسباب خنده وتمسخر دیگران قرار میگیرد یا فرد خطرناكی كه با خونسردی كامل دست بهجنایت میزده است.
هزینههای بیماری و بی توجهی بیمهها
براساس آمار دومین عامل هزینههای بیماریها در كشور مربوط بهبیماریهای روانی است و قیمت بالای ارائه خدمات روانپزشكی در كشور مسئلهای است كه نمیتوان بهراحتی ازكنار آن گذشت اما باید دانست كه آن چیزی كه بیش از این مهم است، عدم پوشش بیمهای بسیاری از خدمات روانشناسی وروانپزشكی است. امری كه دكتر امامی رضوی معاون درمان وزارت بهداشت هم بهآن اشاره میكند و میگوید: «خدمات بیمهای بسیاری از درمانهای بیماران روانی را تحتپوشش قرار نمیدهد.» البته بیمهها هزینههای مرتبط با داروها یا بستری بیمار را متقبل میشوند ولی ازدادن هزینههای مرتبط با خدمات مشاورهای خودداری میكنند. موضوعی كه دكتر شهریاری رئیس كمیسیون بهداشت و درمان مجلس راهحلش را در تقویت مالی بیمهها توسط دولت میداند و میافزاید: «دولت بهطرق مختلف برای تقویت بیمهها باید اقدام كند تا بیمهها بتوانند خدمات روانپزشكی را پوشش دهند.» وعدهای كه اگر زودتر عملی بشود، میتوان امیدداشت كه درصد بالایی از افراد جامعه را از هزینههای درمان رهایی بخشد.
راهكاری برای جلوگیری از ازدیاد بیماران روانی مزمن
حال با توجه بهبیان گوشهای از مشكلات موجود درحوزه بهداشت روان، باید دید كه آیا راهكارموثری هم برای برطرف شدن آنها وجود دارد؟ البته بسیاری از فعالان این رشته بر این عقیده اند كه یكی از راه هایی كه باعث میشود فردی كه در مراحل اولیه بیماری است، بدون واهمه از انگ خوردن بهروانشناس وروانپزشك مراجعه كند، همان آگاهسازی جامعه درمورد ناراحتیهای روان وآموزش روشهای درست برخورد با فرد دارای بیماری روانی است. دكتر فرشته اعتضادی در این باره میگوید: «متاسفانه الان مردم زمانی بهروانپزشک یا بیمارستانهای روانپزشکی مراجعه میکنند که بیماری بهاوج خود رسیده و مشکلاتی را برای فرد وخانواده اش بهوجودآورده است.»
این روانشناس ریشه این دیر مراجعه كردن را دردرجه اول وجود باورهای غلط وغیر علمی در میان اغلب افرادجامعه ذكر میكندو ادامه میدهد: «اگر ما موفق بشویم كه این باوررا درمیان مردم ایجاد كنیم كه همانگونه كه ما مراجعه بهپزشك متخصص رابرای دردهای جسمانی خود بد و نكوهیده نمیدانیم وحتی آن را واجب هم میشماریم، مراجعه بهپزشك متخصص برای امراض روحی وروانی هم واجب است، آنگاه افراد در مراحل اولیه بیماری خودبهروان درمانگران مراجعه میكنند واز مزمن شدن بیماری جلوگیری خواهد شد. نتیجه این امر هم آن است كه هم تعداد افراد بستری شده در بیمارستانهای روانپزشكی كاهش مییابد وهم با كنترل بیماری در مراحل آغازین، مشكلات فردی واجتماعی بیمار كمتر میشود.»
نظر شما