سلامت نیوز :واژه اعتیاد در ذهن همه ما فروپاشی خانواده، فقر و فلاکت را تداعی می کند. یک فرد معتاد نه فقط سلامت جسمی و روحی خود را تباه می کند بلکه جامعه را نیز از حضور خود و عارضه ای که به آن مبتلا شده است، متاثر می کند.

روزنامه خراسان نوشت : واقعیت این است که اعتیاد به عنوان پدیده ای چند بعدی و معلولی چند علتی شناخته شده است از این رو چه در ریشه یابی گرایش به آن، چه در فرآیند درمان و چه در پیامدها و عوارض آن باید تمامی ابعاد و پس زمینه ها را بررسی کرد.نکته این جاست که اعتیاد مرد خانواده که رکن اصلی خانواده محسوب می شود امری بسیار تهدیدآمیز است. زنان و کودکانی که با یک فرد معتاد زندگی می کنند بدون تردید بیشترین آسیب ها را می بینند و ممکن است تحت خشونت فیزیکی یا روانی فرد معتاد قرار بگیرند.

مصایب همسران معتادان
مدت هاست که دسته ای از زنان به دلایل متفاوت به مصرف مواد مخدر رو آورده اند. اما آن چه در این گزارش به بررسی آن پرداخته می شود، شرایط زنانی است که با یک فرد معتاد زندگی می کنند. این دسته از زنان که اغلب خود نیز درگیر اعتیاد می شوند، در نتیجه آسیب های روانی و جسمانی شدیدی که از این ناحیه می بینند بسیار آسیب پذیر می شوند و زندگی عادی و طبیعی نخواهند داشت.

طبق نتایج تحقیقات 35.5درصد زنانی که همسر معتاد دارند، افکار خودکشی در سر می پرورانند و ۲۱ درصد آن ها تجربه ناموفق خودکشی دارند. رویا نوری محقق و مشاور اعتیاد با ارائه نتایج تحقیقات خود با موضوع زنان دارای همسر معتاد در شهر تهران به ایسنا می گوید: ۱۰ درصد از زنان جامعه آماری این تحقیق، مصرف مواد را تجربه کرده و ۸۰ درصد آنان با اطلاع همسر خود به این کار رو آورده اند.۱۰ درصد این زنان مورد خشونت و آزار قرار می گیرند و ۸۴ درصد دیگر با این که مواد مصرف نکرده اند اما آسیب ها و خشونت های زیادی دیده و دچار عارضه های جسمانی و روانی شدیدی شده اند.نوری با تاکید بر این که زنانی که بیشتر مورد خشونت قرار می گیرند،
بیشتر به مصرف مواد رو می آورند، می گوید: در این دسته از زنان بیماری های جسمانی، اختلالات روانی، نبود رضایتمندی از زندگی و مشکلات جنسی وجود دارد.

اختلال هویتی در زنان
زن همواره با یک نیاز حمایتی تعریف می شود و اگر این نیاز حمایتی از سوی خانواده تامین نشود، امکان آسیب پذیری وی بیشتر می شود. معمولا در زندگی این زنان با هر سطح فرهنگی و اجتماعی ، امکان لغزش وجود دارد زیرا زن از نظر عاطفی و روانی حمایت کافی دریافت نکرده است از سوی دیگر خانواده هسته اصلی و مرکزی برای ارائه اطلاعات به دختران محسوب می شود و دخترانی که در چنین خانواده هایی پرورش می یابند در حقیقت قدرت اولیه برای محافظت از خود را نمی آموزند. آن ها هرگز فرصت نمی کنند معیارهای رفتارهای زنانه را در خانواده بیاموزند و به اختلال هویتی دچار می شوند.

به گفته این محقق در علت یابی اعتیاد زنان می توان چند دایره متحدالمرکز را در نظر گرفت که در دایره اول ذهنیت، شخصیت، ژنتیک و مهارت های فردی، در دایره دوم سطح خانواده و اجتماع و در دایره سوم موقعیت جغرافیایی کشور قرار می گیرد. بنابراین در سبب شناسی اعتیاد زنان نمی توان تنها یک یا چند عامل محدود را معرفی کرد.زیرا عوامل اجتماعی مانند حلقه های زنجیر در علت یابی این پدیده به هم پیوسته است.

اعتیاد پدیده چند بعدی
از آن جا که اعتیاد کانون خانواده ها را نشانه رفته است و حتی حضور یک فرد معتاد در خانواده به معنی هشدار برای تمامی اعضای خانواده می باشد ، ضرورت توجه و پیش گیری و درمان این بلای خانمانسوز چند برابر خواهد شد. در مقطعی اعتیاد نه یک بیماری بلکه جرم تلقی می شد اما با مشخص شدن پیچیدگی این پدیده، به عنوان یک بیماری مزمن که مولفه های تاثیرگذار بسیاری در آن دخیل است، شناخته شد. می توان گفت یکی از آسیب های اجتماعی که بیشترین سیستم ها و سازمان ها را به خود مشغول کرده، اعتیاد است. پیامدهای این آسیب اجتماعی نیز با دیگر آسیب های اجتماعی قابل مقایسه نیست و به تنهایی سلامت کل جامعه را تهدید می کند.

یکی از خطرناک ترین این پیامدها شیوع ایدز توسط معتادان تزریقی است که تبعات آن دامنگیر خانواده و آلودگی ناشی از ویروس در برخی موارد به خارج از خانواده منتقل می شود.

دکتر رجبی کارشناس حوزه اعتیاد با بیان این مطلب در گفت وگو با خراسان ادامه می دهد: آلودگی ایدز به نحوی است که بدون علامت و غیرقابل شناسایی است و فرد تا مدت ها از ابتلای خود به بیماری بی خبر است، این در حالی است که همزمان آلودگی وی از طریق سرنگ یا ارتباط جنسی قابل انتقال است. بنابراین دسترسی به معتادان به ویژه معتادان تزریقی، کنترل بیماری آن ها و آموزش به خانواده ها جزو اصول اساسی مبارزه با پیامدهای ناگوار اعتیاد تلقی می شود.

خانه ای که امن نیست
دکتر رجبی با اشاره به این که اگر خانواده ای تحت تاثیر حضور یک معتاد ناامن شود، جای امن دیگری برای آنان وجود ندارد تصریح می کند: از طرف دیگر تنها گذاشتن معتاد باعث بازگشت وی به سمت مواد یا مصرف بیشتر مواد مخدر می شود. در واقع تنهایی یکی از دلایل بازگشت معتادانی است که اقدام به ترک کرده اند. تجاربی که از درمان معتادان و فرآیند ترک آن ها به دست آمده حاکی است که خانواده نقش بسیار چشمگیری در ترک معتاد دارد به شرط این که این خانواده آموزش دیده باشد.سپردن فرد معتاد به افرادی که قبلا معتاد بودند و فرستادن وی به کمپ ترک اعتیاد، کمک نگرفتن از متخصصان مربوطه و اتخاذ شیوه های غیرعلمی، ناامید شدن از ترک پس از چند ماه و تعویض چند باره درمانگاه های ترک اعتیاد و استفاده از شیوه هایی مثل سم زدایی و استفاده از گیاهان دارویی برای ترک جزو اشتباه های بسیاری از خانواده های معتادان است.

همراهی خانواده
به گفته دکتر رجبی یکی از خطاهای شناختی خانواده ها در مواجهه با معتاد این است که بیشتر آن ها عود اولیه اعتیاد پس از ترک را به حساب موفق نبودن شیوه ترک یا اراده نداشتن فرد معتاد می  گذارند، در صورتی که از یک سو اعتیاد یک بیماری مزمن است و از سوی دیگر معتادان از نظر هیجانی اغلب افرادی بی ثبات هستند، تصمیم آنی می گیرند و زودتر از دیگران از کنترل خارج می شوند، زودتر عصبانی می شوند، اتفاقاتی که در زندگی روزمره رخ می دهد و روی یک فرد عادی تاثیر چندانی ندارد، آنها را به شدت متاثر، ناراحت یا عصبانی می کند، بنابراین فقط مراجعه به کلینیک ترک اعتیاد و سپردن معتاد به دست درمانگر کافی نیست و همسر معتاد برای حفظ سلامت خانواده باید در ارتباط مستقیم با درمانگر باشد و بهانه ای برای مصرف مجدد به وی ندهند، خانواده معتادان در کلینیک های ترک اعتیاد می توانند آموزش های کافی در زمینه ترک را ببینند و بدانند که «فرصت» مهم ترین نیاز یک فرد معتاد است. فردی که سال ها اعتیاد داشته قطعا با یک دوره درمانی ترک اعتیاد نمی تواند تمام عادت های نادرست گذشته را فراموش کند و کنار بگذارد. در مراجعه به کلینیک ها و پس از گرفتن مشاوره های کافی خانواده درمی یابد که فرد معتاد نمی تواند پس از یک ماه ، سالم و سرحال به سر کار برگردد و خطاهای گذشته را جبران کند. این اتفاق عملی نیست و بسیار خوش بینانه است زیرا فردی که به دام اعتیاد گرفتار شده، عادت و رفتار یک فرد معتاد را پیدا کرده است و ترک اعتیاد باید با ترک و اصلاح رفتارهای او همراه باشد که این کار به سادگی میسر نیست.متاسفانه در بسیاری از موارد خانواده ها پس از یک یا ۲بار مراجعه، دیگر به مراکز ترک اعتیاد مراجعه نمی کنند. گاهی لزوم مراجعه را حس نمی کنند زیرا تصور می کنند مقصر خود معتاد است و او باید برای تغییر رفتارش اقدام کند. در صورتی که اگر خانواده آموزش کافی دیده باشد بهتر می تواند به معتاد کمک کند و فضای سالم تری برای وی فراهم کند خانواده باید خود را درگیر فرآیند درمان کند و اطلاعاتش را درباره اعتیاد، رفتار معتاد، چگونگی برخورد با فرد معتاد افزایش دهد، اگر این آموزش ها به موقع داده شود، در موفقیت ترک بسیار موثر خواهد بود.

درمان ماهواره ای به معتادان آسیب می زند
درمان از راه دور و بسته های ترک اعتیاد ماهواره ای هیچ سند علمی ندارد و باعث آسیب به معتادان می شود. باقر صابری زفرقندی با بیان این مطلب اظهار داشت: درمان اعتیاد یک ساختار مداخلات متعدد روانی و پزشکی را در بر می گیرد و درمان تضمینی و از راه دور با ارسال بسته های دارویی ترک اعتیاد ماهواره ای علمی نیست. مدیرکل درمان و حمایت های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر افزود: بر اساس مطالعات متعددی که روی این بسته های ترک اعتیاد صورت گرفته ۶۰ تا ۷۰ درصد ترکیبات این بسته ها حاوی موادمخدر است.همچنین محمود خدادوست، رئیس مرکز تحقیقات پزشکی قانونی اظهار داشت: در راستای تحقیقات انجام شده از جمله غربالگری از طریق پوست و عرق، آزمایش ها برای تست سوءمصرف موادمخدر در حال بررسی است که در زمانی که امکان گرفتن تست خون و ادرار نیست، از این طریق تست اعتیاد انجام گیرد.