وعدههای اصلی و میانوعدههای كودكان و نوجوانان كه مرحله مهمی از رشد را سپری میكنند با ریسك فاكتورهای اساسی انتخاب و مورد مصرف قرار میگیرد. دكتر حسین دریانینژاد متخصص اطفال و فوقتخصص عفونی اطفال در این زمینه با ما به گفتوگو نشست.
اهمیت وعدههای غذایی برای دانشآموزان سه مقطع دبستان، راهنمایی و دبیرستان چگونه است؟
مصرف تمام وعدههای غذایی در میان كودكان و نوجوانان اهمیت بسزایی دارد اما در این میان وعده صبحانه بسیار حائز اهمیت است چرا كه مصرف صبحانه موجب افزایش یادگیری افراد خصوصاً كودكان و نوجوانان خواهد شد. تأكید بر این مهم در فصل مدارس جدیتر میشود، زیرا نیازهای مربوط به یادگیری در این دوره افزایش پیدا میكند بنابراین به جرأت میتوان گفت صبحانه مهمترین وعده غذایی دانشآموزان به حساب میآید.
میزان هر كدام از وعدههای غذایی باید چقدر باشد؟
وعده صبحانه باید آنقدر كافی و مناسب باشد كه دانشآموز تا ساعت 9 الی 10 صبح احساس گرسنگی نكند. در این صورت حدود20 تا 30 درصد انرژی روزانه او تأمین خواهد شد. علاوه بر این 20 تا 30 درصد انرژی روزانه در وعده ناهار و20 درصد آن در وعده شام كسب خواهد شد. فراموش نشود اگر موقعیت هر كدام از این وعدهها دچار اشكال شود وعده بعدی را نیز با مشكل روبهرو میسازد، بنابراین هر یك باید به طور كامل و بموقع مصرف شوند.
هر كدام از این وعدهها باید از چه موادی تشكیل شوند؟
سه گروه كربوهیدرات، پروتئین و سبزیجات از اصلیترین اجزای تشكیلدهنده وعدههای غذایی هستند، اما بهطور كلی نان، پنیر، گردو، تخممرغ، شیر و كره بادامزمینی از بهترین موادغذایی مصرفی در وعده صبحانه بهشمار میرود.
برنج، پروتئین بدون چربی یا گوشت بدون چربی، مرغ، ماهی، خورش حاوی سبزی و سالاد نیز مناسب وعده ناهار هستند.
غذاهای حاوی كربوهیدرات و پروتئین كم و در مقابل سبزیجات بیشتر، برای وعده شام مناسبتر است. زیرا استراحت بهتری را به ارمغان میآورد و منجر به چاقی هم نخواهد شد.
سهم نوشیدنی در این وعدهها به چه میزان است؟
نوشیدنیها از اهمیت بسزایی برخوردارند. در این میان آب بهترین اثر را بر جای خواهد گذاشت اما آبمیوههای خانگی و طبیعی كه هیچگونه افزودنی ندارند هم از نوشیدنیهای مناسب هستند. البته شیر كمچرب هم بیتأثیر نخواهد بود.
بعضی از دانشآموزان وعده ناهار را در مدرسه میل میكنند، این وعده باید چه ویژگیهایی داشته باشد؟
معمولاً اصول صحیح تغذیه در وعدههای غذایی مدارس كمتر رعایت میشود و از فرهنگ غذایی خانگی دور است اما حفظ سلامت دانشآموزان بسیار مهم و
حائز اهمیت خواهد بود و باید توازن لازم در این خصوص برقرار و دقت كافی در این زمینه انجام شود.
چه میزان از رشد گروه سنی كودكان و نوجوانان در وعده ناهار شكل میگیرد؟
نمیتوان وعدههای غذایی را اولویت بندی كرد و میان آنها افتراق قائل بود، چرا كه همه وعدهها برای رشد كودكان و نوجوانان ضروری است.
با توجه به میزان محدود میوهجات و لبنیاتی كه این گروه سنی در مدرسه دریافت میكنند، والدین باید تا چه میزان نسبت به میان وعدههای آنها حساسیت نشان دهند؟
میانوعدهها حدود 15 تا 20 درصد انرژی روزانه فرد را فراهم میكنند هر چه وعدههای اصلی كمتر یا در زمان نامناسب مصرف شوند، دانشآموز مایل است میانوعده بیشتری بخورد و در نتیجه وعده اصلی بعدی را كمتر میل میكند و در نهایت هم این چرخه معیوب ادامه خواهد داشت، تا جایی كه چاقی و یا لاغری بیش از حد به سراغ او میآید.
والدین باید روزانه حداقل یك لیوان شیر كمچرب در برنامه غذایی فرزندانشان بگنجانند. البته در بعضی مدارس هم شیر توزیع میشود كه به جبران این ماده مهم، كمك بسیار میكند. از سوی دیگر ماست و سسهایی كه همراه با سالاد در وعده ناهار و شام میل میشود تا حدی این نیاز را جبران خواهد كرد.
میوه نیز جزئی بسیار مهم و غیرقابل حذف از وعدههای غذایی است. به همراه داشتن میوههایی مثل سیب، موز و هرگونه میوه فصلی و همچنین میوههای خشك به عنوان خوراكی مدرسه بسیار مفید است، چرا كه بخشی از كربوهیدرات مورد نیاز بدن با كمك میوهها و سبزیجات تأمین خواهد شد.
باید گفت دانههای روغنی، شیر، ساندویچهای خانگی، میوهجات و سبزیجات میان وعدههای خوبی به حساب میآیند.
چه فاكتورهای تغذیهای باید رعایت شود تا رشد ذهنی و جسمی این گروه سنی با كمبود مواجه نشود؟
مشكلی به نام ADHD یا تمركز پائین وجود دارد كه متأسفانه در كشور ایران به این موضوع اهمیت زیادی داده نمیشود. كودكان و نوجوانانی كه به این مشكل مبتلا هستند معمولاً بیش فعال هم هستند اما والدینشان نسبت به پذیرش این اختلال مقاومت میكنند.
بعضی از موادغذایی مثل گردو، سویا، كره بادامزمینی، روغن زیتون و مكملهای روغن ماهی ضروری هستند كه تا حد زیادی مشكلات یادگیری را كاهش داده و از ابتلا به آلرژی جلوگیری خواهند كرد.
هر كدام از وعدههای غذایی چه تأثیری بر رشد و یادگیری كودكان و نوجوانان میگذارد؟
بهترین زمان برای یادگیری صبح است. زمانی كه صبحانهای كامل میل شود خستگی دیرتر به سراغ فرد میآید، علاوه بر این یادگیریاش دوچندان خواهد شد. بنابراین صبحانه یكی از مهمترین و تأثیرگذارترین وعدهها برای دانشآموزان است.
بعضی از والدین به اشتباه، برخی از موادغذایی را با یكدیگر تركیب میكنند و همین امر باعث میشود تا املاح و دریافتیهای لازم به فرزندانشان نرسد، نظرتان در این خصوص چیست؟
بعضی مواقع افراد، موادغذایی حاوی آهن یا مكملهای آهن را به همراه شیر مصرف میكنند. در صورتیكه مصرف همزمان چای، كافئین و لبنیات با این ماده معدنی و پیروی از این عادات غذایی نادرست مثل خوردن چای پس از وعدههای غذایی اصلی مانع از جذب صحیح آهن و دیگر املاح معدنی میشود. بنابراین رعایت شیوههای صحیح غذا خوردن از مهمترین اصول تغذیهای به حساب میآید.
نظر شما