سلامت نیوز : دردهای ناحیۀ کمر و پاها ، یکی از مشکلات عمدۀ افراد به ویژه در سنین بالاتر از 40 سالگی است و در بیشتر موارد سبب ناتوانی شغلی و ناراحتی  روحی و جسمی می شود.

دیسک عبارت است از بالشتکهایی غضروفی که پر از مایع بوده و دارای خاصیت ضربه گیری و ممانعت از کشش زیاد روی مهره ها است و در بین استخوانهای ستون مهره ای قرار داشته و همچنین دارای حالت انعطاف پذیری هستند.

هر دیسک دارای هسته ای مایع و ژله ای است که پوشش حلقه ای و تعدادی رشته ، آن را محاصره کرده است و این حلقه در ناحیۀ پشت و اطراف دیسک ضعیف تر است و در اثر ضربه و فشار زیاد دچار بروز فتق دیسک و برآمدگی و فشار بر روی اعصاب ستون مهره ها می شود.

دیسک حالت کمک فنر را در اتومبیل دارد و سبب می شود تا مهره ها با هم اصطکاک پیدا نکنند و ساییده نشوند.

سیاتیک عبارت است از : به هم پیوستن تعدادی از رشته های عصبی که طرفین مهره های پشت و کمر و لگن به هم می پیوندند و از ناحیۀ پشت ران به طرف ساق پا آمده و به دو شاخه تبدیل می شود و به طرف کف پا می آید. پس در حقیقت تمام افراد دارای سیاتیک و دیسک هستند.

علل بروز بیماریهای دیسک کمر و سیاتیک
چاقی ، برداشتن اشیاء سنگین از زمین ، نشستن نامناسب روی زمین و صندلی ، نامناسب نشستن روی صندلی اتومبیل هنگام رانندگی ، ایستادن در حالت نامناسب، جای خواب نامناسب، ورزش نکردن و ضعف ستون اسکلتی ، خم شدن و کش آمدن ناصحیح ، تصادفات و سقوط ، فعالیت جسمانی زیاد وناجور، بروز پارگی و رگ به رگ شدن و یا دررفتگی و برمدگی دیسک بین مهره ها و یا رباط و اعصاب و عضلات ، ناهنجاریهای مادرزادی ، حاملگی ، عفونتها ، سرطانها ، فشارهای روحی و عصبی، اختلالات مغزی و طناب نخاعی .

از آن جا که دیسکهای بین مهره ها (7 مهرۀ گردن، 12 مهرۀ پشت ، 5 مهرۀ کمر و استخوان خارجی و دنبالچه ) به میزان 25 درصد از ستون فقرات را تشکیل می دهند و تنها در صورتی حرکات ما بین مهره ها امکان پذیر است که دیسک ها سالم و قوی باشند، در نتیجه باید کاری کرد که در طول زندگی به مرور زمان دیسکها در معرض تخریب و برآمدگی قرار نگیرند، و اگر دیسک آزرده تحت درمان قرار نگیرد حادثه ساز باشد.

زیرا ریشه های عصبی در طرفین مهره ها و کانال نخاعی در وسط ستون مهره ها ( از مغز تا دومین مهرۀ کمر ) ادامه داشته و پیامهای درد را از کمر به ستون مهره ای و پاها منتقل می کند.

پیشگیری و درمان
برای پیشگیری از بروز اختلالات استخوانی و دیسک مهره ها ،ضروری است که از انجام کارهای شدید جسمانی و بلند کردن اشیاء سنگین پرهیز شود و برای جابه جا کردن و یا برداشتن لوازم از سطح زمین بهتر است زانوها را نیز خم کرد و از حالت نشسته اشیاء را برداشت.

 ورزشهای مداوم و منظم از قبیل پیاده روی ، نرمش ، دویدن ، کوهنوردی ، و شنا در دوران جوانی سبب تقویت عضلات و استخوانها و اعصاب و دیسک کمر می شوند.سیگار نکشیدن نیز یکی از عوامل بسیاری از بیماریها ، و به ویژه بیماری دیسک کمر و سیاتیک است ، زیرا سیگار کشیدن شریانها را تنگ می کند و این باعث می شود میزان اکسیژنی که باید به  پاها و سایر نواحی بدن می رسد، کمتر شود.

افرادی که شغل پشت میز نشینی دارند و یا کدبانوهای خانه دار حتی با بلند کردن یک عدد کپسول گاز پر و یا جعبۀ نوشابه و دیگر اشیاء ممکن است فشار ناگهانی از طریق ستون فقرات به مهره های کمر و دیسک بین مهره ها وارد شود و سبب ایجاد نوعی فتق در دیسک بین مهره ها ( به ویژه مهره ها L5  وL4) شود ودر نتیجه درد شدید ناحیۀ کمر و پشت ران و طرفین ساق پا به وجود آید که همانا فشار بر عصب سیاتیک است ، و از آن جا که عصب سیاتیک از اعصاب مجاور مهره های کمر شروع می شود و از پشت ران به طرف ساق پا و کف پا حرکت می کند و از قطر آن کاسته می شود، از همین مسیر است که دردهای سیاتیکی می توانند منشأ فشار مهره ها و دیسک و اعصاب کمری داشته باشند.

 در افراد چاق، شیوع و شدت دردهای کمری بیشتر است زیرا بزرگی شکم و تجمع چربی در اطراف و سطح مهره ها و عضلات سبب فشار روی اعصاب و دیسک مهره ای می شود و فاصلۀ مهره ها را کوتاه تر می کند. افزون بر این آرتروز کمر و زانوها و شانه ها در افراد چاق به دلیل عدم تحمل اعضای اسکلتی بدن ، به ویژه رباطها، از فشار و سنگینی وزن در افراد چاق و کسانی که روشن نشستن بر روی صندلی و خم شدن و دراز کشیدن را به خوبی انجام نمی دهند بیشتر است.

نشستن روی صندلی باید به گونه ای عمود باشد که زاویه ای در ناحیۀ کمر تا شانه نسبت به بدن و صندلی ایجاد نشود و به حالت شل و خمیده روی صندلی ننشینید.

در صورتی که بادکردگی و فتق دیسک در ناحیۀ جلو یا عقب مهره ها و نخاع شوکی در حد خفیف باشد می توان با استراحت مطلق و سپس نسبی و عدم انجام کارهای سنگین و استفاده از داروهای مسکن و ضد التهاب و فیزیوتراپی و کشش و کمربند بیماری را بهبود بخشید و یا درمان کرد اما در صورت شدید بودن نیاز به جراحی یا بیهوشی برای برداشتن و یا ترمیم دیسک آسیب دیده است.