سلامت نیوز : واژۀ « آرتروز » به معنی خط میان دو مفصل و درز مفصلی است. امروز این واژه برای بیشتر افرادی که با کارها و ابزارآلات سنگین سر و کار دارند و حتی افرادی که به کارهای به ظاهر آسان ( پشت میز نشینی) اشتغال دارند آشناست. در گذشته های نه چندان دور عقیدۀ بیشتر مردم بر آن بود که آرتروز یعنی پیری و هر فردی که مبتلا به بیماری آرتروز می شود حتماً حداقل 50 سال سن دارد. اکنون برای اینکه بدانیم این عقیدۀ رایج تا چه اندازه ریشۀ عملی دارد، به مطالعه و بررسی آن می پردازیم.

آرتروز یعنی چه و چگونه ایجاد می شود؟
آرتروز که در پزشکی به « استئوآتریت» معروف است شایعترین بیماری است که مفاصل بدن را دچار درد، تخریب و فرسودگی می کند و در هر سنی از زندگی می تواند خرابی غضروف رخ دهد ، چنانکه 40 میلیون نفر ( در گروههای مختلف سنی ) در آمریکا از آرتروز رنج می برند. ساختار مفاصل بدن ترکیبی از اصول زیبای زیست شناختی و قوانین استوار فیزیکی است. انتهای استخوانهایی که در مفصل ، کنار هم قرار می گیرند توسط یک لایۀ غضروف شفاف پوشیده می شوند.

در آرتروز مشکلی که خود باعث بروز مشکلات دیگری می شود، تخریب و از بین رفتن تدریجی و پیشروندۀ غضروف مفصلی و زیاد شدن نسج استخوانی مجاور آن دیده می شود. با از بین رفتن این غضروف استخوان زیر غضروف دچار آسیب می شود.

در انواع آرتروز، مفاصل بند اول و دوم انگشتان دست ، مفاصل ما بین مهره های گردن و کمر، مفصل لگن و زانو؛ احتمال درگیری بیشتری دارند.

خانم های چاق به ویژه پس از سن یائسگی در معرض مبتلا شدن به آرتروز هستند. مردانی که شغلهای پر استرس و کارهای سنگین دارند، به ویژه هنگام سالمندی بیشتر دچار آرتروز می شوند. بین 60 تا 90 درصد از افراد مسنتر از 65 سال حداقل در یکی از مفاصل خود به آرتروز دچار می شوند.

علل آرتروز
ارث، عوامل متابولیک ، علل عروقی، ضربه ، شکستگی ، استفادۀ زیاد و متناوب و به ویژه نادرست از یک مفصل ، ازدیاد سن ، بعضی اختلالات مادرزادی و تکاملی ، بیماریهای عصبی ، غدد درون ریز، بافت همبند و علت های نامشخص.

افرادی که سالهای متمادی باید به کارهای بدنی و فعالیت های جسمانی بپردازند و در به کارگیری ابزار کار، خم و راست شدن ، و حتی نشستن و برخاستن مراقبتهای لازم را به عمل نمی آورند، بیشتر در معرض بروز این بیماری قرار دارند.

کشاورزان به دلیل کارهای سنگین در کشتزارها و مراتع همواره در معرض هجوم این بیماری قرار دارند. کارگران ساختمانی که باید مصالح ساختمانی را جابه جا کنند، کارگران بندرگاهها به دلیل فعالیت های شدید جسمانی و حمل و نقل کالا، همچنین رانندگان به دلیل سالیان طولانی و ساعتهای متوالی نشستن پشت فرمان و خم شدن به جلو، و شغلهای مشابه از دیگر افراد مستعد بروز آرتروز هستند.

 خانمهایی که بیش از چهار زایمان و نگهداری بچه ها را متحمل شده اند و نیز افراد چاق که بیشتر بافتهای استخوانی و عضلانی و رباطهای بدنشان از فشار ها و صدمات ناشی از زیادی چربی تحت فشار هستند همه و همه زودتر و شدیدتر از افرادی که شغلهای سنگین نداشته و چاق نیستند و از تغذیه مناسب و  ورزشهای مرتب بهره می برند دچار آرتروز می شوند. حتی ورزشکارانی که بیش از حد به صورت ناصحیح ورزش می کنند و از شیوه ها و اصول ورزشی به صورت علمی آگاهی کامل ندارند و دچار آسیب های ورزشی می شوند نیز زودتر از ورزشکاران و افرادی که از ورزشهای متعادل و برنامه ریزی شده استفاده می کنند مبتلا به آرتروز می شوند.

پیشگیری
راههایی وجود دارند که از پیشرفت آرتروز و پی آمدهای رنج آور آن جلوگیری کرده و فردا را           آسوده تر می سازد که عبارتند از: انواع نرمشهای سبک ورزشی ، ماساژدادن و قرار دادن عضو مبتلا در آب ( آب درمانی ) ،دیاترمی و فیزتراپی اعضای مربوطه.

درمان
آرتروز در حقیقت درمان قطعی ندارد زیرا در سالیان دراز، تاندونها و استخوانها متحمل فشار و آسیب شده اند، و در محل اتصال تاندونها به استخوان و یا در سطوح زیرین عضلات و مفاصل ، زواید کلسیمی و سطوح نامنظم وجود دارند و فرد را می آزارند. رباطها از استحکام واقعی خود می افتند و عضلات زانوها، شانه ها وکمر به صورت شل و افتاده جلوه گر می شوند و نهایتاً فرد را عصبی و ناراحت می کنند. راههای درمان این بیماری عبارتند از : درمان طبی، محافظت از مفصل ، کاهش وزن در بیماران چاق، تقویت عضلات قدام ران برای آرتروز زانو و تقویت پنجۀ دست در استئوآرتریت مفاصل انگشتان دست با ورزشهای مناسبی که از سوی پزشک متخصص یا فیریوتراپیست آموزش داده می شود، ارتوپدی و جراحی در استئوآرتریت پیشرفته ، قرص گلوکزامین بهترین و جدیدترین داروی آرتروز است.

در صورت درد شدید می توان از داروهای مسکن و ضد التهاب و گاهی آمپولها و قرصهای کورتن دار استفاده کرد.

در خانمها تجویز استروژن مفید واقع می شود. تجویز ترکیبات ید و گوگردی و ویتامین ها و کلسیم و رادیوتراپی و هیدروتراپی ( آبهای معدنی) نیز بسته به نوع بیماری مفید واقع می شود.

درمان ارتوپدی نیز استفاده از دستگاهها و وسایل متعدد است که در دستور قرار می گیرد (مثلاً گردنبند طبی و... ) که هدفشان ایجاد حالت استراحت در عضو است. درمان جراحی نیز در برخی موارد ضرورت پیدا می کند که عضو آسیب دیده ترمیم و یا تعویض می شود.