سلامت نیوز : یکی از مهمترین پیشرفتهای علم پزشکی در طول تاریخ، کشف واکسنهای گوناگون برای پیشگیری بسیاری از بیماریهای مرگ زا است. حتی تا دهه های پیش نیز تعداد زیادی از کودکان و بالغان بیمار، در اثر بیماریهایی که هم اینک به نظر می آید کشنده و فلج کننده نیستند جان می باختند، تا اینکه دانشمندان به مرور زمان واکسنهای مختلفی را کشف و سبب پیشگیری از بروز بیماریهای مختلف عفونی شدند. واکسیناسیون در واقع مهمترین اقدام در کاهش حساسیت میزبان ، نسبت به یک بیماری عفونی است که همانا نوعی ایمن سازی فعال بوده و دارای فواید شایانی است.

اگر درصد بالایی از جامعه مورد تلقیح واکسن قرار گیرند، میزان بروز بیماری در سطح جامعه کاهش خواهد یافت که این امر را مصونیت عمومی می نامند. ساز و کار عمل واکسن چنین است که با تزریق آن ، سیستم ایمنی بدن شروع به تولید آنتی بادی علیه ویروسهای ضعیف شده می کند که این آنتی بادیها در صورت حملۀ احتمالی ویروسهای قوی بیماری در آینده، آنها را از بین خواهند برد. ویروسهای ضعیف شدۀ موجود در واکسن اثرات کامل بیماری را در بدن ایجاد نمی کنند.

واکسنها از چه موادی تهیه می شوند؟
واکسنها را از میکروبها ( باکتری یا ویروس )، سم میکروبها و یا از اجساد آنها می سازند و طوری تغییر می دهند که در بدن ایجاد بیماری نمی کنند و شبیه به این است که فرد، این بیماری را گرفته و بدنش مقاوم شده و به بیماری مربوطه مبتلا نمی شود. مثلاً واکسنهای سرخک و فلج اطفال ( پولیو ) را از ویروسهای زندۀ ضعیف شده به دست می آورند اما واکسن های دیفتری و کزاز را از سم باکتری و سیاه سرفه را از لاشۀ باکتری تهیه می کنند و واکسن سل را از باسیل ضعیف شده استخراج می کنند.

واکسنها در چه سنینی تلقیح می شوند؟
معمولاً از بدو تولد تا آخر عمر می توان از واکسن استفاده کرد. برای آگاهی بیشتر مردم و اولیای کودکان ، بهتر است از جدول واکسیناسیون وزارت بهداشت، آگاهی داشته باشیم تا در امر واکسن ، وقفه ای ایجاد نشود.
1. در بدو تولد :  ب. ث.ژ، فلج اطفال ، هپاتیت ب.
2.در 2 ماهگی : سه گانه ، فلج اطفال ، هپاتیت ب.
3. در 4 ماهگی : سه گانه ، فلج اطفال.
4. در 6 ماهگی : سه گانه ، فلج اطفال ، هپاتیت ب.
5.در 12 ماهگی : ام آم آر ( یعنی واکسنهای سرخک ، سرخجه، اوریون).
6. در 18 ماهگی : سه گانه ، فلج اطفال.
7. در 6 ـ 4 سالگی : سه گانه ، فلج اطفال.
8. در 16 ـ 14 سالگی : دو گانه ویژۀ بزرگسالان تکرار آن در هر 10 سال یک مرتبه .

منظور از سه گانه : دیفتری ، کزاز، سیاه سرفه ( DPT) است.

نکات مهم در واکسیناسیون
ـ در زنان باردار فقط واکسن کزاز یا توأم ( کزاز و دیفتری ) تلقیح شود.
ـ عوارض شدید در واکسیناسیون نادر است.
ـ بروز تب و تشنج ، اسهال ، سرماخوردگی ، نارس بودن نوزاد ، دلیلی برای تلقیح نکردن واکسن به کودک نیست.

عوارض واکسیناسیون
 هر جسم یا مادۀ خارجی که وارد بدن شود دارای اثرات جانبی خواهد بود و واکسنها نیز از این قاعده مستثنی نیستند و عوارض آنها عبارتند از : تب ، التهاب و قرمزی در محل تزریق، تشنج و در موارد بسیار نادر به صورت آنسفالیت و کوما و مرگ بروز می کند.

ـ از آن جایی که در بیماریهایی چون سیاه سرفه و آبله مرغان ، مصونیت مادرزادی برای نوزاد ایجاد  نمی شود پس نوزاد باید از افراد مشکوک به این دو بیماری اجتناب و دوری کند.

در چه مواردی نباید واکسن زد ؟
1.هنگام حاملگی نباید واکسن های زنده مثل سرخک، پولیو، ب ث ژ تلقیح شود.
2.افراد مبتلا به سرطان و یا بیمارانی که مدت طولانی از کورتن استفاده می کنند.
3.در تب شدید بالای 40 درجه سانتی گراد.
4.در موارد اورژانس و CCU و ICU و یا افرادی که در سه ماه اخیر از فرآورده های خونی استفاده   کرده اند .
5. افرادی که سابقۀ تشنج و آنسفالیت ( ورم مغز ) و یا بیماری عصبی پیش رونده دارند ، حتماً باید طبق دستور پزشک تلقیح صورت گیرد.