سلامت نیوز: رییس اداره مواد و داروهای مخدر سازمان غذا و دارو درباره نحوه شناسایی و نظارت بر مراكز غیرمجاز ترك اعتیاد گفت: مركز غیرمجاز ترك اعتیاد نداریم اما گروهی از پزشكان به صورت غیرمجاز برای ترك اعتیاد تبلیغ می‌كنند.

دكتر مهدی سلیمانجاهی در گفت وگو با ایسنا، در تبیین وظایف سازمان غذا و دارو در حوزه اعتیاد عنوان كرد: اخیرا با تشكیل سازمان غذا و دارو برخی وظایف ما در این حوزه به دانشگاه‌ها و سایر نهادهای ذیربط تفویض اختیار شده است.

وی ادامه داد: استحصال داروهایی نظیر كدئین، مورفین و برخی دیگر از مسكن‌ها از مواد مخدر كشف شده مطابق توافق با سازمان ملل، از جمله وظایف و حقوق وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو است.

فعالیت سازمان غذا و دارو در این حیطه بیشتر به تولید داروهای مخدر، توزیع و نظارت بر آنها محدود می‌شود و وظیفه ذاتی ماست.

 80 درصد كشفیات تریاك در دنیا متعلق به ایران است

رییس اداره مواد و داروهای مخدر سازمان غذا و دارو، با بیان اینكه80 درصد كشفیات تریاك در دنیا متعلق به كشور ایران است، موادی نظیر هروئین بیشتر مورد مصرف كشورهای اروپایی قرار می‌گیرد و مصرف شیشه بیشتر در جنوب شرقی آسیا شایع است، گفت: البته در حال حاضر مصرف شیشه در بسیاری از كشورها از جمله ایران افزایش پیدا كرده است.

وی درباره تفاوت میان داروی مخدر و مواد مخدر گفت: شكل خام مواد مخدر كه همان تریاك و هروئین است در شركت‌های داروسازی به ماده اولیه مسكن‌هایی چون كدئین و مورفین تبدیل می‌شود كه به منظور كاهش درد افراد گرفتار دردهای مزمن چون دیسك كمر و بیماری‌های صعب العلاج چون سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

رییس اداره مواد و داروهای مخدر سازمان غذا و دارو، در پاسخ به این پرسش كه با این وجود آیا تمامی مسكن‌ها از جمله استامینوفن كدئین اعتیادآور هستند، اظهار كرد: استامینوفن و سایر مسكن‌ها تحت كنترل تجویز می‌شوند و اینگونه نیست كه تاثیری همانند تاثیر مواد مخدر بر بدن را بر جای بگذارند.

وی افزود: البته اكنون دوز كدئین در استامینوفن‌ها را پایین آورده‌اند، پیش از این دوز كدئین استامنیوفن 20 میلی بوده است ولی اكنون 8 میلی است. اما مورفین خطرناك است و آن را در اختیار هر شخصی قرار نمی‌دهند. این مسكن بیشتر برای كاهش درد بیماران صعب‌العلاج چون مبتلایان به سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تدابیر امنیتی در اجرای پروتكل درمانی «شربت تریاك» كاهش یافته است

وی در توضیح جزئیات دقیق اجرای پروتكل‌های درمانی موجود برای ترك اعتیاد گفت: پروتكل‌های درمانی باید به مراكز ترك اعتیاد ابلاغ شود. اكنون دو پروتكل شربت تریاك (اوپیوم) و شربت متادون در حال اجراست.

رییس اداره مواد و داروهای مخدر سازمان غذا و دارو، درباره جزئیات و دلیل اصلاح پروتكل شربت تریاك اظهار كرد: برای اجرای پروتكل تنتوراوپیوم الزامات امنیتی شدیدی در نظر گرفته بودند كه تجهیز مراكز به دوربین‌های مداربسته، در نظر گرفتن اتاق جداگانه برای مصرف شربت اوپیوم و به كارگیری نیروی انسانی مازاد نسبت به پروتكل متادون از این جمله بودند.

وی اضافه كرد: همچنین اجرای پروتكل به امكانات سخت افزاری و نرم‌افزاری ویژه‌ای نیاز داشت و شربت اوپیوم از قیمت بالاتری نسبت به شربت متادون برخوردار بود. اینها باعث می‌شد كه مراكز ترك اعتیاد تمایل زیادی برای اجرای این پروتكل نداشته باشند. صحیح است كه كمپ های ترك اعتیاد، مراكز درمانی هستند اما به مسایل اقتصادی آن‌ها نیز باید توجه كرد.

به گفته سلیمانجاهی، قیمت شربت اوپیوم بالاتر از شربت متادون است. البته مصرف در هر فرد بسته به پرونده و پروتكل مربوطه برای وی دارد.

رییس اداره مواد و داروهای مخدر سازمان غذا و دارو در ادامه افزود: هم اكنون این تدابیر امنیتی را در مراكز كاهش داده‌ و الزام كرده‌اند كه مراكز، شربت اوپیوم را نیز بیش از گذشته مورد استفاده قرار دهند. البته ما در این مورد هم وارد جزئیات نمی‌شویم و سخت گیری نمی كنیم.

سلیمانجاهی در پاسخ به این پرسش كه آیا بیمار مجاز است دارو را دریافت و به منزل ببرند، گفت: شربت اوپیوم باید روزانه دو یا سه مرتبه مصرف شود، در این حالت به اندازه مصرف سه یا چهار روز دارو را به فرد می‌دهند تا بتواند با رعایت الزاماتی با خود به منزل ببرد. نباید كاری كنیم كه این افراد پس از مدتی خسته شوند بلكه خودشان نیز باید برای ادامه درمان راغب باشند.

شانس درمان كامل وعدم بازگشت دوباره به سمت مصرف مواد، بالا نیست

رییس اداره مواد و داروهای مخدر سازمان غذا و دارو، درباره میزان موفقیت درمانی این پروتكل‌ها عنوان كرد: در هیچ كجای دنیا آمار دقیقی مبنی بر میزان موفقیت درمانی برای پروتكل‌های ترك اعتیاد وجود ندارد اما به عنوان مثال در آمریكا علیرغم حمایت‌های روانی و اجتماعی كه پس از ترك صورت می‌پذیرد، موفقیت و شانس درمان و عدم بازگشت دوباره به سمت مصرف مواد مخدر میزان بالایی نیست.

وی افزود: مسئله‌ای كه در پروسه درمان این افراد حائز اهمیت است این است كه این افراد در وهله اول شناسایی و كنترل شوند چرا كه رفتارهای پرخطر هم دارند همه جای دنیا همین‌گونه است. در اعتیاد تنها وابستگی جسمانی مطرح نیست وابستگی روحی، مشكلات اجتماعی نظیر عدم وجود فرصت های شغلی و تفریح سالم نیز وجود دارد.

تنها یك‌ دهم معتادان برای ترك اعتیاد به مراكز مربوطه مراجعه كرده‌اند

وی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر این كه آیا خلائی در اجرای پروتكل‌های درمانی ترك اعتیاد وجود دارد یا خیر عنوان كرد: پروتكل‌های درمانی ترك اعتیاد، حدود 15 سال است كه به صورت جدی در كشور به اجرا درآمده‌اند. شروع هر كاری سخت است. عدم استقبال معتادان، ترس و عدم اصلاح قوانین مشكل باعث می‌شود كار كند پیش برود اما امیدواریم اوضاع بهتر شود.

سلیمانجاهی ادامه داد: باید در نظر داشت ایران در محلی واقع است كه مواد مخدر ترانزیت می‌شود. مطابق آمار رسمی 2،5 میلیون نفر معتاد در كشور وجود دارد. بر همین اساس تنها یك دهم از جمعیت آماری رسمی معتادان ( حدود 250 هزار نفر) برای دریافت دارو‌های ترك اعتیاد به مراكز مربوطه مراجعه كرده‌اند.

مركز غیرمجاز ترك اعتیاد نداریم

تبلیغ پزشكان برای ترك اعتیاد مجاز نیست

رییس اداره مواد و داروهای مخدر سازمان غذا و دارو، درباره نحوه شناسایی و نظارت بر مراكز غیرمجاز ترك اعتیاد گفت: مركز غیرمجاز ترك اعتیاد نداریم اما گروهی از پزشكان به صورت غیرمجاز برای ترك اعتیاد تبلیغ می‌كنند.

وی اضافه كرد: برخی عطاری ها نیز در این زمینه فعالیت م‌ كنند. شاید بتوان عطاری‌ها را كنترل كرد، اما نمی‌توان بر روی شخصی كه در منزلش اقدام به درمان معتاد با داروهای گیاهی می‌نماید نظارتی داشت چرا كه نمی‌توانیم وارد زندگی خصوصی مردم شویم.

برخی معتادان هنوز هم می‌ترسند به مراكز قانونی و مجاز مراجعه كنند

وی درباره وجود متادون در بازار سیاه توضیح داد: شما نمی‌توانید جلوی ورود متادون به بازار آزاد را به صورت مطلق بگیرید. ممكن است نوع تقلبی آن با قیمت مناسب هم توزیع شود. شاید یك علت امر این است كه برخی معتادان هنوز هم می‌ترسند به مراكز قانونی و مجاز مراجعه كنند، مبادا برای خود و خانواده‌شان مشكلی ایجاد شود.

سلیمانجاهی افزود: به همین خاطر ترجیح می‌دهند متادون را بیرون تهیه و بر اساس چیزهایی كه شنیده‌اند، ‌خود درمانی كنند تا زمانی كه متقاضی وجود داشته باشد، بازارش نیز وجود خواهد داشت.

وی در پاسخ به این پرسش كه متادون غیرتقلبی چگونه و از چه منشایی به بازارهای آزاد راه می‌یابند، اظهار كرد: شربت‌های متادون و اوپیوم تنها در مراكز ترك اعتیاد توزیع می‌شوند و به هیچ وجه از طریق داروخانه‌ها قابل دریافت نیستند. سودجویان به طرق مختلفی می‌تـوانند به این داروها دست یابند از جمله مراكز ترك اعتیاد و یا از طریق خود بیماران. اما در نهایت نمی‌توان با اطمینان گفت این داروها از كجا به بازار آزاد راه یافته‌اند.

رییس اداره مواد و داروهای مخدر سازمان غذا و دارو، اضافه كرد: میزان شربت اوپیوم موجود در سال جاری، 300 هزار بطری بود كه تولید آن مربوط به سال 88 است. البته استقبالی صورت نپذیرفت و بیش از 2 هزار بطری مورد استفاده قرار نگرفت. اما اكنون مراكز ملزم شده‌اند كه به بیماران خود شربت اوپیوم هم بدهند.

پیش بینی امسال از میزان مصرف متادون 3،5 میلیون بطری 250 سی‌سی است

وی با بیان این مطلب كه میزان مصرف شربت متادون در كشور به 2 تا 3 میلیون بطری در سال می‌رسد، عنوان كرد: پیش بینی می‌كنیم میزان مصرف شربت متادون در سال جاری به 3،5 میلیون بطری هم برسد. تاكنون 2،5 میلیون بطری250 سی سی شربت متادون عرضه و به فروش رسیده است.

سلیمانجاهی با اشاره به این كه در خصوص تولید مشكلی وجود ندارد، گفت: هرگاه نیازی احساس شد در برنامه تولید قرار می‌گیرد. زیرا به هر حال این داروها هم تاریخ انقضا دارند و نمی‌توانیم مازاد بر نیاز تولید و در انبارها نگه داریم.

عملكرد سیستم نظارتی ضعیف است

سلیمانجاهی درباره چگونگی نظارت بر مراكز ترك اعتیاد توضیح داد: در مراكز ترك اعتیاد متخصص‌ و كارشناسان گوناگونی از جمله روانپزشك و مشاور حضور دارند. اما به آن میزان كه لازم است كارایی ندارند و وضعیت خوبی در این زمینه وجود ندارد و ایرادی كه هست هم بر ما و هم بر معاونت درمان وارد است. به عنوان مثال در برخی مراكز همان شخصی كه دارو ارائه می‌دهد خودش كار مشاوره هم انجام می‌دهد و در واقع مشاور حضور ندارد. تحویل دارو نیز به شمردن دارو و تحویل آن به بیمار محدود شده است در صورتی كه لازم است نظارت‌ها قوی‌تر شوند.

وی ضمن تاكید بر این مسئله كه مشكل اساسی عملكرد ضعیف سیستم نظارتی ماست، عنوان كرد: البته برخوردها تشدید شده و چند مركز را تعطیل كرده‌ایم.

رییس اداره مواد و داروهای مخدر سازمان غذا و دارو، درباره ضرورت تدوین پروتكل درمانی ترك مواد محرك صنعتی چون شیشه نیز گفت: بخشی از معتادان از طبقه مرفه هستند و بیشتر مصرف كننده مواد محرك صنعتی چون شیشه، حشیش و ماری‌ جوآنا بوده و عوالم دیگری دارند. با این وجود اكنون شیشه در میان كسانی كه درآمد بالایی ندارند نیز رواج یافته است كه یك علت آن هم پایین آمدن قیمت آن است.

وزارت بهداشت خط اول پیشگیری از اعتیاد نیست

وی در خصوص راهكارهای حل این بحران و تشریح وضعیت موجود اظهار كرد: وزارت بهداشت خط اول پیشگیری از اعتیاد نیست. اگر جوانان ما شاغل بوده و مشغله فكری نداشته باشند و از تفریحات سالم برخوردار شوند مسلم است به سمت مصرف مواد مخدر نمی‌روند.

سلیمانجاهی ادامه داد: مقوله پیشگیری و درمان اعتیاد به مثابه باری است كه بر دوش وزارت بهداشت می‌افتد. در حالی كه مرزهای ما به خوبی كنترل نمی‌شوند، بیكاری غوغا می‌كند و مسائل بسیار دیگری وجود دارد. نمی‌توان تك بعدی به این قضیه نگریست لازم است ریشه یابی و زیر سازی فرهنگی صورت پذیرد.

درصدد تحت پوشش قرار دادن داروهای ضددرد برای بیماران سرطانی هستیم

رییس اداره مواد و داروهای مخدر سازمان غذا و دارو، در تشریح فعالیت‌ها و اقدامات دیگر این اداره نیز گفت: به دنبال آن هستیم تا داروهای ضد درد برای بیماران سرطانی و مانند آن را تحت پوشش بیمه قرار دهیم. داروهای جدیدی كه برای بیماران درمان بیماران صعب العلاج و سرطانی هر سال وارد فهرست داروهای كشور می‌شوند، تحت عنوان داروهای تحت كنترل شناخته می شوند. البته یك رونوشت از داروهای جدید اضافه شده به فهرست برای نهادهای ذیربط به منظور زیر پوشش بیمه‌ قرار گرفتن این داروها ارسال می‌كنیم كه معمولا با همه آنها موافقت نمی‌شود چرا كه بر اساس منابع مالی خود تصمیم می‌گیرند كه این منابع مالی نیز محدود است.

وی ادامه داد: مواد مخدر، برخی داروهای شیمیایی و یا به عنوان مثال داروهایی كه در پرورش اندام مورد استفاده هستند در ردیف داروهای تحت كنترل قرار می‌گیرند. بر تولید و توزیع این موارد نظارت داریم و داروهایی نظیر متادون، كدئین، شیاف مورفین و آمپول مخدر از طریق معاونت‌های غذا و دارو توزیع می‌شود.