سلامت نیوز: قائم مقام سازمان نظام پزشكی با تاكید بر آن كه هر مداخله‌ای در نظام سلامت باید با تایید وزارت بهداشت باشد، درباره طرح پزشك امین سازمان بیمه تامین اجتماعی گفت: لازم است تا زمان رفع ابهامات حقوقی اجرای طرح پزشك امین متوقف شود.

دكتر علیرضا زالی در گفت‌وگو با خبرنگار بهداشت و درمان ایسنا، با اشاره به تاكید برنامه توسعه پنجم بر ایجاد تمركز در تولیت و سیاستگذاری حوزه سلامت، گفت: در قانون برنامه پنجم توسعه بر نقش وزارت بهداشت به عنوان عامل اصلی در سیاستگذاری و ابعاد حاكمیتی حوزه سلامت مورد تصریح واقع شده است. بر این اساس در قانون توسعه پنجم، طراحی نظام درمانی كشور و طراحی سامانه جامع خدمات همگانی سلامت با اولویت نظام ارجاع و پزشك خانواده جزو وظایف وزارت بهداشت برشمرده شده تا نقش حاكمیتی وزارت بهداشت در ابعاد سیاستگذاری سلامت عملیاتی شود.

هر مداخله‌ای در نظام سلامت باید با تایید وزارت بهداشت باشد

وی ادامه داد: بحث خرید راهبردی خدمات توسط دستگاه‌های ذینفع حوزه سلامت نیز از دیگر مواردی است كه قانونگذار در جهت طراحی فضای رقابتی و افزایش كیفیت ارایه خدمات در برنامه پنجم توسعه مد نظر قرار داده است. بر این اساس هر گونه مداخله در نظام بهداشتی - درمانی كشور علی‌القاعده باید با هماهنگی، تایید و تاكید وزارت بهداشت صورت گیرد.

طرح پزشك امین، موازی‌ كاری با فرایندهای فعلی حوزه سلامت است

قائم مقام سازمان نظام پزشكی در ادامه به طرح «پزشك امین» كه چندی است اجرای آن از سوی سازمان تامین اجتماعی عنوان شده، اشاره كرد و گفت: حتی اگر خدشه به طرح پزشك خانواده و نظام ارجاع مورد نظر طراحان اصلی طرح پزشك امین نباشد اما از آنجا كه مباحثی همچون مبانی نظری، قطع ارتباط مالی میان پزشك و بیمار، افزایش قدرت انتخاب بیمه شدگان، افزایش كیفیت ارایه خدمات و هدفمندی سازی نظام بهره‌وری در خدمات درمانی مورد نظر طراحان این طرح در تامین اجتماعی بوده است، این آسیب بالقوه جهت اختلال در طرح ملی پزشك خانواده و نظام ارجاع وجود خواهد داشت. بر این اساس به نظر می‌رسد طرح پزشك امین تامین اجتماعی ماهیتا حتی اگر قالب مشابه پزشك خانواده را نیز به خود نگیرد، به دلیل برخی وجوه اشتراكی، مشابهات و همپوشانی با طرح پزشك خانواده و نظام ارجاع به نوعی امكان بروز موازی كاری در فرایندهای فعلی حوزه سلامت را فراهم خواهد ساخت.

وی در این باره ادامه داد: البته ماهیت طرح پزشك امین سازمان تامین اجتماعی كه ظاهرا بر اساس برخی از سیاستگذاری‌های درون حوزه تامین اجتماعی صورت پذیرفته بر مبنای ارایه خدمات مطلوب‌تر به بیمه شدگان تامین اجتماعی است اما از آنجا كه امكان تفكیك واقعی آن در صحنه ارایه خدمات بهداشتی - درمانی كشور بسیار مشكل خواهد بود، عملا منجر به بروز مداخلاتی در سایر ساختارهای متداول ارایه خدمات فعلی خواهد شد.

 جذابیت‌های مالی طرح پزشك امین برای پزشكان عمومی، عملا تحقق ناپذیر است

به گفته دكتر زالی، اگرچه در قالب طرح پزشك امین تامین اجتماعی نكات مثبتی از قبیل آزادی انتخاب پزشك توسط بیمار و بهره‌وری از ظرفیت‌های بخش خصوصی وجود دارد، اما در عمل مشخص شده كه جذابیت‌های مالی این طرح برای پزشكان عمومی به صورت واقعی تحقق ناپذیر خواهد بود و عملا میزان تخلیص شده وجوه دریافتی پزشك در این طرح به مراتب كمتر از موارد مورد نظر، تخمین زده می‌شود.

قائم مقام سازمان نظام پزشكی در ادامه به نقش سازمان بیمه تامین اجتماعی در اجرای برنامه ملی پزشك خانواده و نظام ارجاع اشاره كرد و گفت: از آنجا كه سازمان تامین اجتماعی در كنار سایر سازما‌ن‌های بیمه‌گر در طراحی و مشاركت طرح پزشك خانواده و نظام ارجاع از بازیگران اصلی تلقی می‌شود، منطقا به نظر می‌رسد منابع و انرژی‌های موجود در كنار اعتبارات سازمان تامین اجتماعی اگر در اختیار طرح ملی پزشك خانواده قرار گیرد، بر كارایی و سرعت شكل گیری برنامه پزشك خانواده كمك افزون‌تری خواهد كرد. بنابراین این نگرانی وجود دارد با اجرای طرح پزشك امین در درون ساختار تامین اجتماعی، بخش عمده‌ای از منابع در كانال و مداری غیر از برنامه پزشك خانواده و نظام ارجاع مصروف شود.

 نگاه نگران پزشكان عمومی برای ورود به طرح پزشك امین تامین اجتماعی

وی با اشاره به نگرانی‌های پزشكان عمومی استان گیلان از اجرای طرح پزشك امین سازمان بیمه تامین اجتماعی در این استان، ادامه داد: با توجه به این كه مقرر شده است طرح پزشك امین از سوی سازمان بیمه تامین اجتماعی در استان گیلان به اجرای آزمایشی گذاشته شود، جلسه‌ای با حضور همكاران پزشكان عمومی در این استان به عمل آمد. در این زمینه نگرانی‌هایی میان پزشكان عمومی استان گیلان وجود دارد. بر این اساس مباحثی مانند وجاهت اصلی قانونی این طرح، همپوشانی طرح پزشك امین با سایر طرح‌های نظام سلامت، همراهی دانشگاه علوم پزشكی مربوطه، ضمانت اجرایی جهت تحقق پاسخگویی مربوطه در استان، امنیت شغلی جامعه پزشكی و بحث ثبوت و استمرار این طرح در آینده از دغدغه‌های نظام پزشكی استان گیلان و پزشكان عمومی این استان است كه مراتب به سازمان نظام پزشكی كل نیز منعكس شده است.

 اجرای طرح پزشك امین تا رفع ابهامات حقوقی متوقف شود

دكتر زالی ادامه داد: بر این اساس، به منظور فراهم سازی وجاهت‌های قانونی و رفع ابهامات مربوطه به ویژه با هماهنگی وزارت بهداشت، لازم است ستاد كشوری در این زمینه تصمیم مقتضی را اتخاذ كند. پیشنهاد سازمان نظام پزشكی بحث توقف فعلی طرح در استان مربوطه است تا مبانی مربوط به ابهامات كشوری آن از ابعاد حقوقی مرتفع شود و سپس در صورتی كه ضمانت‌های لازم در این زمینه تامین و هماهنگی و تایید وزارت بهداشت جلب شود، طرح به پزشكان عمومی عرضه شود.

وی ادامه داد: از آنجا كه به نظر می‌رسد ماهیت طرح پزشك امین نوعی حالت simulation مانند در بحث سطح بندی خدمات و ارایه خدمات درمانی به بیماران در قالب‌های مشابه نظام پزشك خانواده خواهد داشت، لازم است این طرح برای اجرا، به طور جدی توسط وزارت بهداشت مورد تایید و تاكید قرار گیرد.

 تجربه تلخ طرح «پزشك معین» تامین اجتماعی تكرار نشود

دكتر زالی به تجربه طرح پزشك معین كه چند سال گذشته از سوی سازمان تامین اجتماعی در استان‌های مختلف كشور به اجرا درآمد، به عنوان تجربه‌ای ناموفق اشاره كرد و گفت: این طرح نیز از همان ابتدا مخالفت سازمان‌های نظام پزشكی مربوطه و وزارت بهداشت را در بر داشت. هر اقدامی كه به نوعی مداخله در حوزه سلامت تلقی شود و با جنبه‌های مبتنی بر شواهد ملحوظ نباشد، می‌تواند به جای فرصت، آثار تهدیدآمیزی در نظام سلامت به دنبال داشته باشد. تجربه تلخی كه از بحث «پزشك معین» در پاره‌ای از استان‌ها موجود است و عملا منجر به تعطیلی این طرح در كشور شد، می‌تواند تجربه مناسبی باشد كه اگر برای اجرای مداخلات حوزه سلامت، مشاركت صاحبان فرایند جلب نشود، آن مداخله همراه با ناكامی خواهد بود.

قائم مقام سازمان نظام پزشكی افزود: پیشنهاد مشخص آن است كه برخی از جنبه‌های مثبت طرح پزشك امین كه در طرح ملی پزشك خانواده كمتر مورد توجه قرار گرفته، از قبیل قدرت انتخاب بیماران و مشاركت همه آحاد بخش خصوصی ارایه دهنده خدمات، توسط وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعی در الگوی مورد توافق با وزارت بهداشت (الگوی طرح پزشك خانواده و نظام ارجاع) مد نظر قرار گیرد و به جای اجرای طرح پزشك امین، جنبه‌های مربوطه به صورت نكات ترمیمی در طرح پزشك خانواده مورد استفاده قرار گیرد و اعتباراتی كه برای اجرای طرح پزشك امین طراحی شده در اجرای طرح بزرگ و ملی پزشك خانواده به كار گرفته شود.

وی ادامه داد: یكی از نگرانی‌ها آن است كه در صورت استقرار طرح پزشك امین و همچنین از آنجا كه ممكن است در هر استان به صورت همزمان طرح پزشك خانواده نیز اجرا شود، در آینده شاهد تداخل جدی در اجرای این طرح‌ها خواهیم بود؛ به این ترتیب علاوه بر ایجاد تفرق و پراكندگی اعتبارات، اختلال در فرایندهای جاری نظام سلامت نیز ایجاد خواهد شد. بر این اساس استقرار طرح پزشك امین، می‌تواند از ابعاد مدیریتی و اجرایی مشكلاتی را به صورت پراكندگی در هر استان به دنبال داشته باشد. بنابراین به نظر می‌رسد كه اگر سازمان تامین اجتماعی جهت تكریم بیمه شدگان خود، بنا دارد طرحی را انجام دهد و با توجه به این كه آثار مترتبه مداخلات در نظام سلامت معمولا فراگیرتر از یك حوزه در درون سازمان تامین اجتماعی است، جهت این كه این امر منجر به بروز اختلال در نظام ارایه خدمات بهداشتی - درمانی متداول نشود، لازم است در این زمینه هماهنگی‌های لازم را با وزارت بهداشت انجام دهد.

دكتر زالی ادامه داد: از آنجا كه مسوولان ارشد وزارت بهداشت و بخش‌های مدیریتی كه در حال حاضر درگیر طرح پزشك خانواده هستند، با كلیات اجرای طرح پزشك امین موافقت ندارند، بالطبع اجرای این طرح در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. همچنین پزشكانی كه قرار است در اجرای طرح پزشك امین شركت كنند به دلیل تردیدهای كه در ادامه و استمرار این طرح وجود دارد، با نگاه نگران برای ورود به این طرح به سر می‌برند و در حال حاضر یك نوع نگرانی در مجموعه پزشكان عمومی استان گیلان ایجاد شده است.

وی افزود: به همین دلیل سازمان نظام پزشكی ضمن تاكید بر اجرای مفاد قانون برنامه پنجم توسعه و پرهیز از هر گونه مداخلاتی كه می‌تواند ولو به صورت غیرتعمدی در امر سیاستگذاری وزارت بهداشت خدشه وارد كند، پیشنهاد می‌كند كه مبانی نظری، قانونی، حقوقی، عملیاتی و اعتباری طرح پزشك توسط مسوولان ارشد سازمان تامین اجتماعی به مشورت با وزارت بهداشت گذاشته شود و در صورتی كه تصمیمی مشترك حاصل شد، مراتب به استان پایلوت منتقل شود. در مجموع از آنجا كه در حال حاضر چنین شرایطی مهیا نیست، توقف طرح و استمهال آن در استان گیلان از سوی رییس شورای هماهنگی نظام پزشكی استان گیلان و فعالان صنفی پزشكی عمومی این استان مطرح شده و مراتب به سازمان نظام پزشكی نیز منعكس شده است. این امر در شورای عالی نظام پزشكی نیز مورد تبادل نظر قرار گرفت و اجماع اعضای شورا بر این بود كه اجرای فعلی این طرح به دلیل حجم بالای نگرانی‌های پزشكان عمومی استان مربوطه می‌تواند به بروز مشكلاتی در آینده منجر شود.

به نظرات پزشكان عمومی در طرح پزشك خانواده و دیگر طرح‌های مشابه توجه شود

دكتر زالی ادامه داد: به هر حال به نظر می‌رسد كه در اجرای هر طرحی در نظام سلامت اعم از طرح ملی پزشك خانواده و نظام ارجاع با سایر طرح‌های مشابه، در صورتی كه نظرات صاحبان فرایند به صورت مشاركت جویانه جلب نشود، همواره خطر عدم توفیق طرح را به همراه خواهد داشت. بنابراین لازم است نظرات همكاران پزشكان عمومی در سراسر كشور هم در ابعاد طرح پزشك خانواده و هم در مورد سایر طرح‌های مشابه مورد توجه واقع شود. همچنین همانطور كه در قانون برنامه پنجم توسعه نیز بحث كاهش تصدی‌گری دولت، استفاده از فضای رقابتی و بحث كلیدی خرید راهبردی خدمات مطرح است، لازم است از ظرفیت‌های بخش خصوصی كه در ارایه خدمات سرپایی به ویژه در شهرهای بزرگ و استان‌ها از جایگاه ویژه و بی‌بدیلی برخوردار هستند، حداكثر استفاده به عمل آید.

قائم مقام سازمان نظام پزشكی در پایان تاكید كرد: در استان‌هایی كه قرار است طرح پزشك خانواده تسری یابد چه در زمینه مشورت در حوزه سیاستگذاری و چه در ابعاد اجرایی، پایش و نظارت، لازم است نظرات سازمان نظام پزشكی مربوطه اخذ شود و نظام پزشكی‌های شهرستان‌ها از بازیگران اصلی این حوزه باشند؛ چرا كه به نظر می‌رسد نظام پزشكی‌ها تاثیر بسزایی در امكان افزایش كارایی و تحقق عملیاتی طرح‌های نظام سلامت خواهند داشت.