سلامت نیوز :یكی از مهم‌ترین اتفاقات در زندگی هر زن و مردی، بچه‌دار شدن است؛ تصمیمی كه مسوولیت سنگینی برای پدر و مادر به همراه دارد؛ مسوولیتی مادام‌العمر. طبیعی است كه چنین تصمیمی باید با آگاهی كامل گرفته شود و علاوه بر آن لازم است.

 كه والدین از سلامت جسم و روان برخوردار باشند. دیابت، هپاتیت، بیماری‌های قلبی – عروقی و... هر كدام ممكن است بارداری پرخطری را برای زنان به دنبال داشته باشد اما سلامت روان مادر چقدر اهمیت دارد؟ دكتر مهرانگیز نادری‌نبی، روان‌پزشك و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی اراك، به این سؤال پاسخ می‌دهد.

 خانم دكتر! آیا خانم‌هایی كه درگیر بیماری‌های روانی (استرس، اضطراب، افسردگی و...) هستند، می‌توانند بچه‌دار شوند یا نه؟
پاسخ به این سوال با توجه به شرایط بیمار می‌تواند متفاوت باشد. به عنوان نمونه اینكه بیماری فرد در چه حدی است؟ چه داروهایی مصرف می‌كند؟ تا چه حد تحت حمایت‌های بعد از بچه‌دارشدن قرار دارد و... اما در مجموع می‌توان گفت كه بارداری در اغلب اوقات، علایم بیماری روانی را تشدید می‌كند و برای همه زنان همراه با استرس است. بنابراین بهتر است اگر بیمار تصمیم به
بچه‌دار شدن دارد آن را تا بعد از اتمام دوره درمان خود به تاخیر بیندازد و بعد از بهبود علایم بالینی بیماری خود، باردار شود.

 یعنی خانم‌ها به هیچ‌وجه در دوره درمان بیماری خود نباید باردار نشوند؟
خب، البته بهتر است كه باردار نشوند چون بسیاری از بیماران برای بهبود خود دارو مصرف می‌كنند كه این داروها ممكن است برای جنین خطرناك باشد و عوارضی داشته باشد. معمولا دوره درمان محدود است. به‌عنوان نمونه درمان افسردگی حدود 6 ماه است و بیماران باید این مدت را صبر كنند و بعد از آن باردار شوند.

 اگر خانمی طی دوره درمان به‌طور اتفاقی باردار شود باید چه‌كار كند؟
در این صورت معمولا كاری كه انجام می‌شود این است كه داروی فرد را تغییر می‌دهیم و آن را تبدیل به یك داروی كم‌خطر و با دوز كمتر می‌كنیم. بعضی از داروها ایمن هستند و خطری برای جنین ایجاد نمی‌كنند. البته قطعا این كار باید با مشورت پزشك انجام بگیرد و افراد خودسرانه تصمیم به تغییر یا كم‌كردن دوز دارو نگیرند. علاوه بر آن نیاز به درمان‌های حمایتی و مشاوره هم هست. در این صورت خطر برای خانم باردار و جنین‌اش كمتر خواهد شد.

 الكتروشوكی كه در درمان افسردگی استفاده می‌شود، خطری برای خانم باردار ندارد؟
نه! الكتروشوك ضرری برای مادر یا جنین ندارد. این كار معمولا در بیمارستان انجام می‌شود اما در بعضی موارد در مطب هم قابل انجام است.
 پس نباید از مصرف داروها در دوران بارداری بترسیم؟
طبیعتا بهتر است در دوره بارداری دارو مصرف نشود اما گاهی، شرایط ایجاب می‌كند كه مادر باردار بعضی از داروها را مصرف كند. بعضی داروها در طول بارداری، صددرصد منع مصرف دارند و سبب ایجاد ناهنجاری‌ در جنین می‌شوند. اما بعضی داروها بی‌خطر هستند و به‌خصوص در 3 ماهه دوم بارداری استفاده از آنها امكان‌پذیر است. در مجموع 3 ماهه اول بارداری، ماه‌های پرخطری هستند و بهتر است هیچ دارویی در این مدت مصرف نشود.

 آیا خانمی كه به بیماری روانی مبتلاست، وقتی كه باردار می‌شود، علایم بیماری‌اش تشدید نمی‌شود؟
صددرصد. بارداری به خودی خود برای همه زنان استرس و اضطراب به همراه دارد. پس در خانمی كه سابقه ابتلا به افسردگی یا اضطراب را دارد، احتمال تشدید بیماری بیشتر می‌شود. اما بسته به شرایط خود فرد و خانواده احتمال بروز علایم متفاوت خواهد بود. اینكه بارداری خواسته بوده یا ناخواسته؟ بچه چندم اوست؟ آیا خانم باردار شاغل است یا نه؟ رابطه وی با همسرش چطور است؟ همسرش حمایت لازم را از او می‌كند؟

 آیا این افسردگی در تولد نوزاد اول بیشتر است یا خیر؟
بله، مادرانی كه برای بار اول بچه‌دار می‌شوند بیشتر احتمال بروز علایم افسردگی را دارند. اما احتمال بروز آن در بارداری‌های بعدی هم وجود دارد. طبیعتا اگر سابقه افسردگی در شخص وجود داشته باشد احتمال بروز آن بعد از زایمان بیشتر است.

 چه كمكی می‌توان به این افراد كرد؟
از هر مساله‌ای مهم‌تر حمایت همسر است. اطرافیان (به‌خصوص همسر) نقش بسیار مهمی در این رابطه دارند. كمك به انجام كارهای نوزاد همراه همسر، صحبت كردن با مادران دیگر، اختصاص دادن وقتی برای ورزش و معاشرت با دوستان، می‌تواند به تازه مادر كمك كند. بسیاری از افراد علایم افسردگی خود را پنهان می‌كنند و همین امر سبب حادترشدن شرایط می‌شود. در این موارد صحبت كردن با مشاور یا روان‌پزشك كمك زیادی می‌كند. این نكته به معنی ضعف نیست بلكه نشان‌دهنده این است كه فرد به سلامت خود و نوزادش اهمیت می‌دهد.

 آیا افسردگی بعد از زایمان مختص مادران است؟
نه! در بسیاری از موارد پدران هم دچار افسردگی بعد از تولد نوزاد می‌شوند. البته احتمال بروز آن در پدران كمتر است اما آنها هم با اضافه شدن فرد جدید به خانواده،‌ احساس مسوولیت زیادی می‌كنند. اگر مشكلات مالی هم وجود داشته باشد احتمال بروز افسردگی در پدران بیشتر می‌شود.
منبع :هفته نامه سلامت /دكتر آیدا روشن‌ضمیر/ عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی اراك