سلامت نیوز: تجویز و مصرف استامینوفن به صورت یک داروی مسکن و تب بر در سالهای اخیر توسط پزشکان و دندانپزشکان و همچنین عامه‌ی مردم فزونی یافته و تبلیغات بعضی شرکت‌های دارویی تولید کننده‌ی آن بر رواج این دارو افزوده به طوری که در ایالات متحده اکثر مردم برای تسکین درد، قرص Tylenol را می‌شناسند بدون آنکه بدانند ماده‌ی مؤثر آن استامینوفن است و چون در قسمت داروهای بدون نسخه فروخته می‌شود (البته نوع بدون کدئین) در بیشتر منازل یافت می‌شود.

به گزارش سلامت نیوز این دارو در کانادا، ایالات متحده‌ی آمریکا، ژاپن، کره‌ی جنوبی، هنگ‌کنگ و ایران به نام استامینوفن و در بسیاری از کشورها مانند انگلستان و کشورهای مشترک‌المنافع به نام Paracetamol،Panadol  نامیده می‌شود (به طور مثال در دبی کمتر داروسازیست که دارو را با نام پانادول یا پاراستامول نشناسد) بعضی نامهای تجارتی دیگر آن AnacinQ-PAP,Tempra, Feverral Atasol. Acephen و در کشور فیلیپین به نام Biogesic که سالی بیش از یک میلیارد قرص تولید می‌شود و در هندوستان به نام Crocin توزیع می‌شود. استامینوفن همراه با کدئین دارای 10، 15، 30، 60 میلی‌گرم کدئین است. در آمریکا استامینوفن با کدئین علاوه بر تایلنول با نامهای دیگری نظیر ,Percocet, Vicodin Darvocet تولید می‌شود که چون حاوی مواد مخدر است فقط با نسخه‌ تحویل بیمار می‌گردد.

استامینوفن با کافئین به نام Migralan همراه با آنتی‌هیستامین Nyguil و نامهای دیگری در بازار جهانی وجود دارد. فرمول شیمیایی آن C8H9NO2 و نام اولیه آن Para Acetyl Aminophenol و از آنالوگهای فناستین است که به صورت گردی سفید بدون بو و یا طعم کمی تلخ می‌باشد. حلالیت آن در آب جوش 20/1 و در اتانول 10/1 می‌باشد. استامینوفن اثر تسکین دهنده‌ی درد و کاهش دهنده‌ی تب را مانند آسپیرین دارد ولی دارای اثر ضدالتهابی آسپیرین نیست و برای دردهای معمولی و مسکن بعد از جراحی دندان مناسب است و مانند آسپیرین و داروهای NSAID روی انعقاد خون اثری ندارد. قدرت سمی استامینوفن از آسپیرین کمتراست و درصورتی که درد عضلانی اسکلتی نباشد به عنوان مسکن ملایم بر آسپیرین ترجیح دارد.

همینطور در صورتی که بیمار سابقه‌ی زخم معده داشته باشد یا به آسپیرین حساس و مصرف آسپیرین سبب اسپاسم برونش شود و یا در کودکان در مورد سندرم REYE تجویز استامینوفن مناسب‌تر است. اولین بار توسط Charles Gerhardt در سال 1825 معرفی(Ibuprofen در سال 1961 توسط دکتر Stewart Adams تهیه شده و دو نام تجارتی آن به نامهای Advil, Motrin به علت تبلیغات زیاد نزد مردم نامهای آشنایی هستند) مقدار مصرف استامینوفن معمولاً قرصهای 500 و 325 میلی‌گرم و حداکثر یک هزار میلی‌گرم در یکبار مصرف و حداکثر مصرف 24 ساعت چهار هزار میلی‌گرم می‌باشد به صورت فعلی استامینوفن را در سال 1951 FDA تأیید و از سال 1995 میلادی این دارو وارد بازار داروی جهان شد. معمولاً یازده دقیقه بعد از جویدن استامینوفن اثر آن شروع و بسته به وضعیت بیمار یک تا چهار ساعت ادامه دارد.

مکانیسم اثر استامینوفن مانند آسپیرین سبب مهار Cylooxygenase است و در کبد متابولیزه می‌شود.
عوارض مهم و متداول آن در مصرف طولانی بیماری کبدی است که به خصوص در افرادی که مشروبات الکلی مصرف می‌کنند ضایعه‌ با وسعت بیشتری خواهد بود. در گزارش‌های محدودی آمده که مصرف بیش از دو گرم خونروی گوارشی داده و در گزارشی در اکتبر سال 2010 آمده در مصرف زیاد سبب ناباروری شده همینطور گفته شده مصرف درازمدت با دوز بالا ممکن است موجب سرطان خون گردد و به همین دلیل FDA اصرار دارد قرصهای استامینوفن بیش از 325 میلی‌گرم نباشد.

عوارض دیگری که ذکر شده کم خونی، بیماری کلیوی و عوارض کبدی همراه با یرقان و اغما، در پوست آنژیوادما و کهیر می‌باشد. پیتآمدهای خفیف مانند تهوع و بی‌اشتهایی، ادرار پررنگ و زردی پوست و شروع یرقان به علت نارسایی کبد نیز در مصرف طولانی وجود دارد. گلودرد و خیز حنجره نیز گزارش شده، در بانوان شیرده باید توجه داشته باشند استامینوفن وارد شیر می‌شود.

همینطور باید توجه داشت افزایش آنزیمهای جگر است که موجب نارسایی کبدی و یرقان می‌گردد و اگر 15گرم یا بیشتر در یک DOSE استامینوفن خورده شود موجب مرگ می‌گردد. مرگ فرد به علت مسمومیت کبدی و نارسایی کلیه‌ها خواهد بود. پادزهر استامینوفن دارویی به نام Acetyl Cysteine با نام تجارتی Mucomyst می‌باشد. در صورتی که 12 ساعت از مسمومیت نگذشته باشد با تجویز 140 میلی‌گرم در کیلو وزن بیمار (خوراکی-وریدی) مؤثر است. مصرف استامینوفن توام با سالیسیلاتها و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی امکان بروز عوارض کلیوی دارد. در این صورت با مشاهده و پیدایش شروع نارسایی کلیه‌ها باید مصرف دارو قطع گردد. قرصهای جوشان استامینوفن نباید به فاصله‌ی‌ نزدیک با تتراسیکلین مصرف شود زیرا اثر آنتی‌بیوتیک را کاهش می‌دهد همین‌طور مصرف این قرص‌ها برای کهنسالان و مبتلایان به فشارخون وبیماریهای کلیوی مناسب نیست. داروهایی مانندCholestramine , Rifampin, Isoniazid  (Tegretol) Carbamazepine  اثر آن راکم می‌کنند و نباید همزمان داده شوند استامینوفن اثر Warfarin را زیادتر می‌کند وهمانطور که قبلاً اشاره شد همراه الکل نباید مصرف گردد.
تجویز استامینوفن به صورت قرص معمولی وجوشان گرانول،قطره، شربت،شیاف، کپسول، تزریق وریدی وعضلانی است حداکثر اثر آن بعد از مصرف 30 تا 60 دقیقه می‌باشد. قسمت زیادی ازاستامینوفن توسط کبد متابولیزه شده و حدود 5 درصد یاکمتر به همان صورت که وارد شده دفع می‌گردد.
میانگین طول مدت اثر استامینوفن 2تا3 ساعت است ودربعضی افراد ممکن است بیشتر باشد معمولاً قرصها 325 میلی‌گرمی است ولی قرصهای 500 تا 600 میلی‌گرمی هم وجود دارد. دریک فرد با وزن متوسط مصرف نباید ازیک هزار وپانصد میلی‌گرم در 24ساعت تجاوز کند وکسانی‌که به عللی مجبور به مصرف مقادیر بالای استامینوفن هستند باید توجه داشته باشند قبل از آزمایش قند خون ویا اسیداوریک استامینوفن مصرف نکرده باشند زیرا روی نتیجه‌ی‌ دقیق اثر می‌گذارد. استامینوفن در گربه مسمومیت شدید ایجاد می‌کند ومصرف نمی‌شود ولی درسگها استامینوفن روی دردهای اسکلتی عضلانی مانند آسپیرین مؤثر بوده به طوری که درانگلستان داروی مخصوص درد از استامینوفن برای سگها تهیه شده که نام تجارتی Pardake-V وبا نسخه‌ی دامپزشک تهیه می‌شود. در سگها علت مرگ به علت Over-Dose مانند انسان کبد است در صورتی که درگربه علت خونی وکمبود اکسیژن وخفگی است. درمارها استامینوفن کشنده است و درگوام برای ازبین بردن مارها استفاده میشود.
خلاصه‌ی مطالب فوق این است که استامینوفن به عنوان داروی کاهش دهنده‌ی تب و مسکن، داروی مفیدی است که مصرف جهانی دارد ولی نباید بیش از یک تا یک گرم و نیم‌ در24 ساعت دریک فرد بزرگسال مصرف گردد. درصورتی که دردهای عضلانی اسکلتی درکارنباشد مصرف آن با آسپیرین و ایبوپروفن برابر و یا دراین موارد ترجیح دارد. دربیمارانی که سابقه‌ی یکی ازانواع هپاتیت‌ها دارند یا دچار نارسایی کبد وکلیه هستند وازمشروبات الکلی استفاده می‌کنند نباید تجویز شود. در شیر مادر وارد می‌شود ومانند هرداروی دیگری باید ازمقدار درمانی آن استفاده شده وبه اصطلاح Over Dose نشود.
در صورت بروز زردی پوست یا زردی چشم، بی‌اشتهایی وحالت تهوع، اسهال، درد درناحیه‌ی شکم، ادرار پررنگ وکدر باید استامینوفن قطع گردد