سلامت نیوز: این روزها کمتر کسی را می توان مشاهده کرد که خواب کافی و راحت داشته باشد. طبق آمارها ۳۰تا۴۰ درصد افراد بزرگسال اختلال خواب دارند. در این میان بی خوابی و کم خوابی، شایع ترین نوع اختلال خواب است.

دکتر حمیدرضا بیاتی روان پزشک با بیان این مطلب به ایسنا می گوید: بی خوابی و کم خوابی علل متعددی دارد از جمله دلایل طبی و جسمی که عمده ترین آن دردهای مختلف بدنی، وقفه تنفسی خواب،رژیم غذایی نامناسب، ترک ناگهانی الکل، اختلالات متابولیک، بیماری های غدد داخلی و عفونی است.

همچنین اضطراب، افسردگی، شیزوفرنی، اختلالات ریتمی شبانه روزی و اختلالات خلقی از جمله علل روانی بی خوابی است.وی با بیان این که اضطراب به طور معمول با بی خوابی اولیه همراه است و در به خواب رفتن فرد اشکال ایجاد می کند، می گوید: افسردگی به طور شایع با بی خوابی همراه است، فرد بدون تاخیر به خواب می رود اما از خواب می پرد و دیگر نمی تواند بخوابد.درباره اختلالات خواب و علل بروز آن با مهدی آزاد کارشناس ارشد روان شناسی بالینی گفت وگو کرده ایم که در پی می آید.

انواع اختلالات خواب

خواب حالتی منظم، تکرار شونده و برگشت پذیر ارگانیسم بدن انسان است که با بی حرکتی نسبی و بالارفتن قابل توجه آستانه واکنش به محرک های خارجی در مقایسه با حالت بیداری مشخص می شود. مهدی آزاد کارشناس ارشد روان شناسی بالینی با بیان این مطلب به خراسان می گوید: نیاز افراد مختلف به خواب متفاوت است.بسیاری از مردم روزانه به ۸تا۹ ساعت خواب شبانه نیاز دارند اما عده ای به خواب کمتری نیاز دارند و در طول روز هم دارای عملکرد خوبی هستند.اختلالات خواب به طور کلی به ۴دسته تقسیم می شود: بی خوابی، پرخوابی، ناهنجاری خواب و آشفتگی برنامه خواب و بیداری. نکته این جاست که هر نوع بی خوابی یا پرخوابی را اختلال خواب نمی دانیم بلکه این مشکلات فقط زمانی تحت این عنوان ذکر می شود که کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد و به مدت حداقل ۶ماه ادامه داشته باشد.بی خوابی شامل اشکال در شروع یا تداوم خواب است که طی آن فرد به شدت تحت تاثیر قرار می گیرد و به بی قراری و ناآرامی دچار می شود.از سوی دیگر پرخوابی حالتی است که فرد دوست دارد زیاد بخوابد و میلی به بیدار شدن ندارد و می خواهد به مدت طولانی در رختخواب بماند و از هر فرصتی برای خوابیدن استفاده می کند. در عارضه ناهنجاری های خواب فرد در هنگام خواب دچار هراس شبانه، خوابگردی، حرف زدن در خواب، لرزش های عصبی دست و پا، فلج خواب، دیدن کابوس، دندان سایی، بی اختیاری ادرار و قطع ناگهانی تنفس یا آپنه می شود. همچنین ناتوانی در به خواب رفتن در زمان دلخواه، یکی دیگر از اختلالات خواب است که طی آن فرد طی ساعات روز می تواند بخوابد اما شب که قصد خوابیدن دارد، خوابش نمی برد.

استفاده از دارو

به گفته آزاد متاسفانه بسیاری از افراد به محض روبه روشدن با این مشکل به داروهای خواب آور پناه می برند غافل از این که وابستگی به این داروها باعث تشدید مشکل بی خوابی آن ها می شود. همچنین افرادی که دچار قطع ناگهانی تنفس یا آپنه هستند نباید داروهای خواب آور مصرف کنند زیرا این عارضه با بیدارشدن فرد از خواب برطرف می شود و اگر فردی به دلیل مصرف داروهای خواب آور بیدار نشود، در خطر سکته مغزی قرار می گیرد که عوارض بسیار شدیدی دارد.خوب است بدانید که داشتن خواب راحت و کافی یکی از نشانه های سلامت است و اختلالات خواب در برخی موارد مقدمه ابتلا به افسردگی یا اضطراب شدید است. در واقع افسردگی و اختلالات اضطرابی اثر متقابل روی اختلالات خواب دارد و می تواند یکدیگر را تشدید کند. به عبارت دیگر اختلالات خواب باعث افسردگی و اضطراب می شود و ابتلا به افسردگی و اضطراب زمینه بی خوابی را ایجاد می کند، بنابراین برای درمان این عارضه باید تمامی جوانب را در نظر گرفت. وی ادامه می دهد: در خواب رم که حرکات سریع چشم اتفاق می افتد، ممکن است فرد رویا ببیند و در خواب غیررم که طولانی تر است فرد به آرامش می رسد و به اصطلاح مغز فرد استراحت می کند. بیشترین شکایت مردم از کوتاه بودن دوره غیررم خواب است. گاهی افراد در هنگام یک مصاحبه شغلی یا فصل امتحانات یا گرفتن یک تصمیم مهم دچار بی خوابی می شوند و گاهی این بی خوابی ها با عوامل دیگری دست به دست هم می دهد تا به مدت طولانی فرد از خواب راحت و طولانی محروم شود. حتی گاهی اتاق خواب فرد اضطراب آور می شود و وی نمی تواند در آن اتاق احساس آرامش کند زیرا می داند باید ساعت ها در رختخواب غلت بزند. در چنین مواردی پیشنهاد می شود که اتاق خواب تغییرکند. آرام سازی و چند تمرین کششی آرام باعث کاهش اضطراب فرد قبل از خواب می شود. مهدی آزاد با اشاره به این که برای درمان اختلالات خواب اولین قدم کاهش اضطراب است، می گوید: در مورد اختلالات غیرشایع خواب فرد باید در مراجعه به متخصص روان پزشک درمان را دریافت کند اما در مورد شایع ترین انواع اختلالات خواب که همان کم خوابی است، پرهیز از دارودرمانی اصل بسیار مهمی است. زیرا در درازمدت یک اختلال ضعیف که احتمالا خود به خود قابل رفع بوده، به یک عارضه شدید تبدیل می شود.

هراس شبانه کودکان

اختلال هراس شبانه ممکن است باعث شود که کودک با فریاد و درحالی که به شدت عرق کرده است، از خواب بپرد.

کارشناسان موسسه پزشکی «نمورس» در آمریکا تاکید می کنند که اختلال هراس شبانه با کابوس دیدن تفاوت دارد. اولین تفاوت این است که کودکی که دچار هراس شبانه شده است کاملا بیدار نمی شود و تلاش برای بیدارکردن وی نیز به جایی نمی رسد. به علاوه هراس شبانه ممکن است برای بیمار خطرناک باشد و طی آن به خود یا اطرافیانش صدمه بزند.

در این حالت کودک درحالی که در خواب عمیق است از جای خود برمی خیزد، اما به طور کامل بیدار نمی شود و معمولا به یاد نمی آورد که چه چیزی موجب وحشت ناگهانی وی شده است.کارشناسان می گویند: اختلال هراس شبانه یک مشکل نادر است و فقط ۳ تا ۶ درصد از کودکان را مبتلا می کند. به گفته متخصصان مهم ترین عواملی که موجب بروز این اختلال در کودک می شود عبارت است از: ابتلای یکی از اعضای خانواده به این اختلال؛ رشد ناکافی سیستم اعصاب مرکزی کودک؛ خستگی مفرط یا استرس شدید؛ تغییر محیط خواب کودک؛ استفاده از یک داروی جدید.هراس شبانه از اختلالات خواب محسوب می شود و در حیطه دانش «روان شناسی خواب» مورد بررسی و مطالعه قرار می گیرد. شخص مبتلا به هراس شبانه با ترس شدید از خواب برمی خیزد درحالی که هنوز خواب است.این بیدارشدن معمولا با نفس نفس زدن، ناله و فریاد همراه است. اغلب زمانی که فردی دچار این حالت می شود، بیدارکردنش ناممکن است و شخص بدون این که بیدار شود، دوباره به خواب می رود. به علاوه هراس های شبانه به ندرت از طرف فرد مبتلا به یاد آورده می