سلامت نیوز :معضل اعتیاد جزء چهار بحران مهم جهانی است. در عین حال بسیاری از كشورهای قدرتمند جهان به خاطر سود سرشار از آن حمایت می كنند. سازندگان محرك ها یا موادمخدر صنعتی مانند شیشه، قرص های روانگردان و... با تبلیغات شادی آوری، انرژی زا بودن و نظایر آن هر روزه بسیاری از افراد خصوصاً جوانان را در این گرداب گرفتار می كنند. متأسفانه در چند سال اخیر گرایش به این مواد در كشور ما بسیار زیاد شده است.

در بین گروه های مختلف مصرف كننده، آقایانی را می بینیم كه به رغم داشتن زندگی مشترك موفق و همسر ایده آل به سراغ چنین موادی می روند. سرخوشی كاذبی كه تنها ثمره آن سست شدن بنیان خانواده و در نهایت جامعه است. افزایش تمایل این افراد ما را بر آن داشت تا به بررسی علل آن بپردازیم.

تأثیر موادمخدر
تمامی داروهای مخدر و روانگردان، مغز و نواحی مختلف بدن را تحت تأثیر قرار می دهند و تعادل شیمیایی بدن را برهم می زنند. احساساتی كه در پی این گونه مواد در بدن ایجاد می گردند به عوامل زیر بستگی دارد:

سن: موادمخدر در جوانان تأثیر سوء بیشتری دارد به خاطر آنكه مغزشان در حال رشد و تكامل است، زمان استعمال، خلوص مواد، میزان مصرف، چگونگی مصرف (تزریق، خوراكی، دود كردن، استنشاق)، خلق و خو، سطح سلامتی و شرایط محیطی فرد.

مواد روانگردان به چهار دسته كلی محرك ها، سركوبگرها، توهم زاها و خدركننده ها تقسیم می شوند. محركها مانند كوكائین و كافئین باعث افزایش انرژی، هوشیاری ذهنی و فعالیت جسمانی، افزایش ضربان قلب و فشار خون و كاهش خستگی و سركوب گرسنگی می شوند. سركوبگرها از جمله الكل، مرفین و هروئین كاهش انرژی، هوشیاری ذهنی، ضربان قلب، فعالیت جسمانی و سرعت تنفس، كاهش سرعت عكس العمل، خواب آور و القاء حالت رویا را در پی خواهند داشت.

ماری جوآنا و ال اس دی كه جزء مواد توهم زا هستند سبب تغییر و اختلال در خلق و خو، ادراك و حواس بینایی، شنوایی و احساسات و القاء حالت رویا می شوند.
خدركننده ها نیز القاء بی حسی، كرختی، رخوت و خواب شدید را به همراه می آورند.

مهم ترین علل گرایش
1- شخصیت های تنوع طلب: علی رغم اینكه همه چیز زندگی آنها روبراه است اما خیلی زود دچار یكنواختی و دلزدگی می شوند. این افراد برای ایجاد تنوع معمولا راههای مختلفی از جمله مصرف موادمخدر صنعتی را امتحان می كنند. پس از اولین استفاده چنان سرخوشی و شادی به فرد دست می دهد كه او را تشویق به مصرف دوباره می كند اما طولی نمی كشد كه این شادی جای خود را به وابستگی و اجبار به مصرف می دهد.

2- پایین بودن آستانه درك خطر: گروه دوم افرادی هستند كه با وجود اینكه می بینند و می دانند كه معتادین به موادمخدر چه عاقبت ناگواری دارند اما بازهم به سراغ آن می روند. معمولا هم خود را توجیه می كنند كه با چندبار مصرف معتاد نمی شوم، آن قدر اراده دارم كه آن را كنار بگذارم. اما غافل از این هستند كه پس از اولین استفاده فرد دیگر آدم سابق نیست كه بتواند با اراده خود تصمیم بگیرد.

3- لذت جویی: بد نیست بدانید كه همه مصرف كنندگان موادمخدر ناآگاه نیستند. برخی افراد همیشه حاضرند شادی را به هر قیمتی به دست آورند. آنها عوارض مصرف را به خوبی می شناسند اما برای اینكه مدت زمان بیشتری را شاد باشند این مشكلات را به جان می خرند. عموماً در زندگی خانوادگی خود مشكل و ناراحتی ندارند كه برای فرار از آن به سراغ مواد بروند بلكه تمایل به لذت جویی بیشتر تنها عامل تشویق كننده آنهاست.

4- مشكلات جنسی: بعضی از آقایان و حتی خانم ها به خاطر مشكلات جنسی به مواردی نظیر شیشه روی می آورند. زیرا این مواد تمایلات فرد را بیشتر و انرژی او را افزایش می دهد. به این افراد توصیه می شود به جای اینكه خود را از چاله به چاه بیندازند به روانشناس و روانپزشك مراجعه كنند تا درمان شوند.

5- پرتوقعی همسران: برخی موارد زیاده خواهی و چشم و هم چشمی خانم ها، شوهرانشان را به سمت مصرف مواد سوق می دهد. تعجب نكنید؛ ارتباط این دو موضوع به این خاطر است كه در این شرایط مرد مجبور است برای كسب درآمد بیشتر ساعات زیادی را بیرون از خانه كار كند. پس از مدتی از قدرت و توان او كاسته می شود. او برای اینكه كم نیاورد به سراغ انرژی های كاذب روی می آورد چرا كه موادمخدر صنعتی در ابتدای مصرف فرد را بسیار پرانرژی و خستگی ناپذیر می كند و باعث افزایش تمركز می شود اما پس از مدت كوتاهی نتیجه عكس خواهد داشت.

6- ترس های اجتماعی: بعضی افراد خجالتی هستند و از روبه رو شدن با دیگران هراسانند. آنها برای كسب اعتماد به نفس و برقراری ارتباط بهتر با دیگران به مصرف مواد روی می آورند. یكی از خصوصیات این مواد ایجاد اعتماد به نفس درمصرف كننده است كه از نظر روانشناسی به آن اعتماد به نفس ناشی از مصرف گفته می شود.

7- افسردگی: معمولا ما فكر می كنیم كه بروز برخی مشكلات و ناراحتی ها باعث افسردگی می شود. اما هستند عده ای كه به رغم موفقیت و نداشتن مشكل خاصی در زندگی ذاتا نشانه هایی از افسردگی را دارند. به همین علت برای كسب شادی و هیجان مواد مصرف می كنند.
نكته حائز اهمیت این كه مواد مخدر صنعتی به خودی خودشادی آور نیستند بلكه بعضی مواد شیمیایی ذخیره شده درمغز مثل سروتونین و دوپامین را كه عامل ایجاد شادی بوده و بسیار برای بدن ضروری هستند، یك باره آزاد می كند. درچندبار اول مصرف احساس بسیار خوبی به فرد دست می دهد. اما درواقع مقدار این مواد محدود بوده و از آنجا كه قرار است به مرور از مغز ترشح شود تا ایجاد شادی و سرزندگی كند، با ترشح یك باره تمام و درنتیجه پس از مدتی افسردگی شدید و طولانی مدت به سراغ مصرف كننده می آید.

8-نداشتن مهارت حل مسئله:حتما شما هم تا به حال كسانی را دیده اید كه با ایجاد كوچك ترین ناراحتی به هم می ریزنند، نمی توانند با مشكلات كنار بیایند، زود هیجانی می شوند و قادر به كنترل عصبانیت خود نیستند. آنها در واقع مهارت حل مسئله و كنترل خشم را ندارند. كنترل خشم به معنی خشمگین نشدن نیست؛ چرا كه همه انسانها درشرایط گوناگون خشمگین می شوند اما مهم این است كه خشم به پرخاشگری منجر نشود. پرخاشگری گاه به صورت كلامی یا فیزیكی ابراز می شود و یا انفعالی است كه فرد ناراحتی را در خود می ریزد كه مشكلات جسمانی مانند سر دردهای مكرر برایش پیش می آید. همچنین نداشتن مهارت حل مسأله استرس زیادی را درپی خواهد داشت. همه این عوامل دست به دست هم می دهند تا فرد به هر قیمتی از آن فرار كند و متاسفانه گرایش به مصرف مواد شادی آور! را راه حل مشكل می داند.

9-اضطراب های بی اهمیت: گروهی ازمردم دائما در ذهن خود اضطراب و نگرانی های بی پایه ای را پرورش می دهند. به عنوان مثال از صبح كه فرزندشان به مدرسه می رود تا وقتی كه برگردد مدام افكار ناراحت كننده دارند. هدف این افراد از مصرف این است كه به نوعی خود را بی خیال كنند.

10- وسواس: وسواس صرف نظر از اینكه فكری یا عملی باشد باعث بروز مشكلات بسیار زیادی برای فرد و خانواده او می شود. فكرهای مزاحم و تكراری، اجبار ذهنی برای انجام یك عمل، وارسی و چك كردن های مداوم و... از جمله نشانه های وسواس است كه بسیار آزاردهنده هستند. آنها به جای مراجعه به متخصص و درمان بیماری، برای رهایی از افكار آزاردهنده به سراغ مواد می روند.

11- اضطراب پس از سانحه: زمانی كه اتفاق ناگواری مانند جنگ و زلزله و... پیش می آید در ذهن بعضی افراد چنان تاثیر عمیقی می گذارد كه تا سالها بعداز آن تصاویر جلوی چشمانش است، شبها كابوس می بیند و حالت افسردگی و پرخاشگری دارند. احتمال گرایش به مواد مخدر در آسیب دیدگان این وقایع بسیار زیاد است. دراین زمینه توجه به بهداشت روان آنها بسیار اهمیت دارد تا از خطر استفاده از مواد دورباشند.