سلامت نیوز: یك دكتر دارو ساز می گوید: در اذهان عامه جامعه این موضوع وجود دارد كه مردم حوصله رفتن به سمت دیدگاه های تخصصی را ندارند انگار بیشتر به این موضوع تمایل دارند كه اطلاعات را از دوست و یا همسایه دریافت كنند تا از یك متخصص امر.
به گفته ی دكتر فریبرز فرساد عضو هیات مدیره انجمن علمی داروسازان ایران، جامعه هنگامی كه به روزمره گی می افتد به سمت قشری پسندی و عامه پسندی گرایش پیدا می كند و در نتیجه به سمت بحث های عمقی پیش نمی رود.
وی می افزاید: به عنوان مثال جامعه به سمت مسایل ساده ای از جمله اینكه چه چیزی افراد را جوان می كند، چگونه چروك زیرچشم از بین می رود و یا چگونه می توان چند سانتی متر به قد خود افزود؟ می رود.
این در حالی است كه این موضوع ها از مسایل سطحی علم پزشكی است و شما به عنوان مثال هیچ فرآورده تخصصی آنتی بیوتیك نسل سه را نمی بینید كه از این شبكه های ماهواره ای تبلیغ شود و یا برای رفع نیاز های روزمره و عامه پسند، مطرح شود .
به منظور بررسی تبلیغات داروهای ماهواره ای و پیامدهای آن و نیز پاسخ به سووال های زیادی كه در این ارتباط وجود دارد از آقایان دكتر محمد رضا شانه ساز مدیر كل دارو سازمان غذا و دارو، دكتر فریبرز فرساد عضو هیات مدیره انجمن علمی داروسازان ایران، دكتر فریبرز صادقی رییس بخش واحد تحقیقات بالینی داروسازی ابوریحان و دكتر محمد هاشمی دبیر انجمن پیشگیری از چاقی برای حضور در نشستی در ایرنا ، دعوت بعمل آورد.
مشروح مطالب مطرح شده در این میزگرد به این شرح است:
آقای دكتر شانه ساز زمزمه های تبلیغات دارو از شبكه های ماهواره ای از چه زمانی آغاز شد؟
** شانه ساز: هر چند در دهه 60 به لحاظ شرایطی كه در كشور وجود داشت ورود دارو و كالاهای خارجی به صورت بسته و بسیار محدود صورت می گرفت، از دهه 70 به بعد شرایط كشور تغییر یافت و مردم با این محصولات آشنایی بیشتری یافتند.
با باز شدن دروازه های كشور به روی كالاهای خارجی از جمله داروها متاسفانه محصولاتی كه تهدید كننده سلامت بودند نیز وارد كشور شدند به نحوی كه سال 85 ، بخش عمده ای از بازار كشور را داروهای قاچاق و تقلبی تشكیل دادند . داروهایی كه بی اصالت و فاقد شناسنامه بودند و از نظر وزارت بهداشت، درمان و آموزش، به عنوان یك ارگان نظارتی، هیچ كدام آنها قابل مصرف نبودند.
* حجم و تنوع این داروها چقدر بود؟
** طی سال های 75 تا 85 آنقدر داروی قاچاق و تقلبی گسترش یافته بود و به راحتی در كشور مصرف می شد كه حتی باندهای قاچاق دارو به داروخانه ها، مراكز پزشكی و مطب پزشكان مراجعه می كردند و فهرست دارویی خود را معرفی و بازاریابی می كردند. تا اینكه در ابتدای سال 85 بخشنامه 17 ماده ای در وزارت بهداشت تهیه شد و وزیر وقت وزارت بهداشت از دانشگاه های علوم پزشكی آنهم با محوریت معاونت های غذا و داروی این دانشگاه ها خواست تا با داروهای قاچاق و تقلبی برخورد كنند كه انصافا برخورد های خوبی طی این سال ها صورت گرفت به گونه ای كه ریسك توزیع تمام داروهای قاچاق و باندها ظرف مدت یكسال به شدت افزایش یافت و در نتیجه عرضه این محصولات به صورت علنی پایان یافت .
* اینكه این داروها سر از تبلیغات ماهواره ای در آورد چگونه اتفاق افتاد؟
** به دنبال برخورد های صورت گرفته از آنجا كه تجارت این اقلام برای كسانی كه در كار پول سیاه هستند، بسیار سودمند و پرمنفعت است و این افراد نیز نمی توانستند از این تجارت چشم پوشی كنند، به تبلیغات شبكه های غیر قانونی ماهواره ای و جدیدا اینترنتی روی آوردند.
نحوه معرفی كالاها در شبكه های ماهواره ای نیز معلوم است در این شیوه معرفی محل عرضه دارو مخفی است و فقط یك شماره تلفن و یا موبایل برای دسترسی مشتری ها اعلام می شود .
همچنین از آنجاییكه این شبكه های ماهواره ای قانونی نیستند آنچه كه می خواهد در باره آن صحبت شود نیازی به مصوبه و تاییدیه ندارد و بنابراین كالاها با هر كیفیتی هم كه باشد در این شبكه ها تبلیغ می شوند .
* چند درصد این داروها كه از طریق شبكه های ماهواره ای تبلغ می شوند مجوز دارند؟
** دكتر شانه ساز : همان طور كه قبلا خانم دكتر 'وحید دستجردی' وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشكی اظهار داشتند 99 درصد این دارو ها فاقد مجوز هستند و به نظر من صد درصد این محصولات مجوز ندارند . علت آن هم این است كه نه تنها در ایران بلكه در تمام دنیا نیز هیچ دارویی مجوز تبلیغ ندارد.
* آیا این موضوع شامل داروهای مكمل هم می شود؟
** قانون مكمل ها دقیقا عین دارو است براساس تبصره 3 ماده 3 قانون مصوب 1334 و اصلاحیه های بعدی آن برخورد با مكمل غیر مجاز دقیقا عین دارو است .
* پس با این اوصاف برای هیچ دارویی نمی توان تبلیغ كرد.
** بله همین طور است. علت این است كه شما وقتی یك نوع غذا یا هر كالای دیگری را به جز دارو تبلیغ می كنید اختیار خرید و استفاده آن با خریدار است اما اختیار خرید و مصرف دارو و مكمل های آن با بیمار نیست. به عبارت دیگر اگر دارو به نسخه نیاز دارد باید پزشك حتما آن را تجویز كند.
اگر دارویی بدون نیاز به نسخه قابل فروش باشد، داروساز مسوول داروخانه كه یك فهرست محدود و مشخصی از این داروها را دارد، بر حسب نیاز بیمار به او دارو را تحویل می دهد و به دلیل همین است كه اطلاع رسانی به مردم در زمینه دارو فایده ای ندارد. زیرا مردم نمی توانند خودشان دارو را انتخاب كنند.
* معمولا در تبلیغات ماهواره ای شماره تلفنی برای تماس مشتری ها اعلام می شود سوال اینجا است كه چگونه محصول به دست مشتری می رسد؟
** دكتر شانه ساز : بر اساس پیگیری هایی كه صورت گرفته است در بسیاری از موارد یك پیك موتوری دارو را به دست متقاضیان می رساند وقتی هم كه پیگیری شده معلوم شده است كه بسته های یاد شده، به محل پیك تحویل و از آنجا برای متقاضیان فرستاده می شود. بنابراین جا و مكان این داروها هم مشخص نیست.
برای پیگرد صاحبان شماره تلفن هایی كه از طریق این شبكه ها اعلام می شود چه اقدام هایی صورت گرفته است؟
** از ابتدای سال 89 طی هماهنگی های بعمل آمده با قوه قضاییه، وزارت ارتباطات ، وزارت ارشاد، وزارت اطلاعات و نیروی انتظامی جلساتی برگزار و قرار شد با اعلام این شماره تلفن ها توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی مواردی كه به دارو ، لوازم بهداشتی، خدمات پزشكی و به طور كلی، سلامت مربوط می شود به مراجع قضایی اعلام شود و مرجع قضایی هم بلافاصله مجوز لازم را برای قطع شدن آن سیم كارت ها و یا شماره تلفن های ثابت صادر كند.
* تا امروز چه تعداد سیم كارت قطع شده است؟
** از شهریور سال 89 تاكنون 295 شماره از این موبایل ها و تلفن ها قطع شده است كه خوشبختانه فرایند مسدود شدن این شماره ها خیلی سریع اتفاق می افتد.
* صاحبان این شماره تلفن ها چه كسانی هستند؟
** مدارك و اسناد این شماره تلفن ها در اغلب مواقع جعلی بوده و افرادی كه صاحبان این شماره ها هستند كسانی هستند كه متاسفانه از نام آنان سوء استفاده شده است. به عنوان مثال دارنده یكی از این شماره تلفن ها پیرزنی 90 ساله بود كه مشاعر درستی هم نداشت و به همین دلیل از نام وی سوء استفاده كرده بودند.
* آقای دكتر آیا در ارتباط با برخورد با این جرایم، قوانینی وجود دارد؟
** شانه ساز: هر چند هماهنگی ها و همكاری های خوبی در ارتباط با برخورد با این گونه جرایم یعنی برخورد با تبلیغات داروها از طریق شبكه های ماهواره ای و توزیع آنها صورت می گیرد اما در این ارتباط قانونی نداریم كه در این راستا كمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی از وزارت بهداشت نظر كارشناسی خواسته است و این وزارتخانه نیز پیش نویسی تهیه كرده و به این كمیسیون ارایه داده است.
سرنوشت مقابله با تبلیغات ماهواره ای در دستان مخاطبان
با توجه به تمهیدات صورت گرفته از نظر شما چه مسوولیتی متوجه مخاطبان تبلیغات ماهواره ای است ؟
** همانطور كه قبلا اشاره شد در بحث پیگیری و برخورد دستگاه ها و نهادهایی همچون وزارت بهداشت، وزارت اطلاعات، وزارت ارتباطات، ارشاد و همچنین ناجا و قوه قضاییه به سرعت ورود كردند اما موضوعی كه مهم است این است كه ما به مرحله ای رسیده ایم كه باید مردم برخورد های لازم را با این موضوع داشته باشند. به عبارت دیگر مردم باید به این بلوغ برسند كه كالای تبلیغ شده در شبكه های ماهواره ای از آنجا كه این كالاها فاقد اصالت بوده و حتی محل عرضه آنها نیز نامشخص است، نباید سلامت خود را با خرید و استفاده آنها به خطر بیاندازد.
بنابراین سرنوشت مقابله با تبلیغات ماهواره ای در دستان مردم قرار دارد. اگر تاكید ما بر این است كه دارو فقط از داروخانه ها خریداری شود برای این است كه تمهیدات لازم برای این دارو در نظر گرفته شده و فردی تحت عنوان داروساز در داروخانه حضور دارد كه در صورت وجود مشكل می تواند آن را پیگیری كند.
*چرا به رغم وجود ریسك زیادی كه برای تبلیغات دارو وجود دارد باز هم شاهد تبلیغ آن هستیم ؟
** شانه ساز : علت، این است كه تقاضای زیادی وجود داد و تنها با اطلاع رسانی به خریدار و مصرف كننده است كه می توان میزان این تقاضا را پایین آورد .
آقای دكتر صادقی شما در بخش داروسازی بالینی فعالیت می كنید و داروهایی هم در بخش شما آزمایش می شود تا به مرحله تولید برسد. آیا مشابهی برای این داروهای تبلیغاتی در بخش تولید داخلی وجود دارد؟
** صادقی: اینكه این ادعا را داشته باشیم داروی مشابهی مثل داروهایی كه در ماهواره در حال تبلیغ است، در كشور تولید می شود باید اذعان داشت، خیر. به عبارت دیگر هیچ داروی مشابه آن داروهایی كه در ماهواره تبلیغ می شود را نداریم. ما موظف هستیم دارویی را تولید و به اطلاع پزشكان و داروسازان برسانیم كه حتما از وزارت بهداشت مجوز داشته باشند.
شاید برخی از داروهای كاهش اشتها به سرعت به فرد مصرف كننده جواب دهند و باعث خوشحالی فرد هم بشود اما مردم باید اطلاع داشته باشند كه ممكن است برخی از این داروهای ماهواره ای به سرعت وزن آنان را كاهش دهد اما به علت اینكه تركیبات آنها مشابه آمفتامین است حتما روی مغز تاثیری مخرب داشته و ضایعات جبران ناپذیر قلبی و عروقی هم برای فرد به همراه خواهد داشت.
به عنوان مثال دارویی تحت عنوان 'سیبو ترامین' كه داروی كاهش اشتها است در سالجاری از فهرست داروی دنیا حذف شد و حتی در ایران نیز برخی تولید كنندگان كه آمادگی تولید آن را داشتند با شنیدن این خبر از ادامه زمینه سازی برای تولید این دارو منصرف شدند.
این دارو كه سبب كاهش اشتها می شود روی مغز نه تنها تاثیر مخرب دارد بلكه متاسفانه ضایعات قلبی و عروقی و مرگ های ناگهانی ناشی از مصرف آن نیزگزارش شده است و به همین علت شركت های داروسازی معتبر دنیا نیز آن را از فهرست دارویی جمع آوری كردند.
شما از سازندگان داروی 'ونوستات' (درمان چاقی) در كشور هستید تفاوت این دارو با دارویی كه در ماهواره برای درمان چاقی تبلیغ می شود در چیست؟
** صادقی: قبل از هر چیز مردم باید بدانند همانطور كه به تدریج چاق شده اند باید به تدریج و به آرامی لاغر شوند و این تصور كه چیزی وجود دارد كه به طور معجزه آسا آنان را لاغر می كند اصلا وجود خارجی ندارد .
داروی ونوستات كه مشابه یك داروی خارجی است و در زمان حاضر دركشور تولید می شود، برای كمك به لاغر شدن است این در حالی است كه درمان اصلی چاقی با رژیم غذایی و تحرك فیزیكی مناسب ایجاد می شود. این دارو كه مانع از جذب چربی می شود، برای آن دسته از كسانی كه از سطح DMI بالایی بر خوردار هستند، تجویز می شود .
اثر بخشی فقط یكی از ویژگی های داروها است
* سوال : یك دارو چه ویژگی هایی دارد ؟
اثر بخشی دارو فقط یكی از ویژگی های دارو است و شاخص دیگر آن سلامت دارو است كه ممكن است از دید بسیاری از مصرف كنندگان دور بماند و فرد مصرف كننده فقط به بعد اثربخشی دارو توجه كند. مثلا یك نفر برای رفع كمر درد قرص استامینوفن مصرف می كند اما ممكن است كمر درد وی بهبود نیابد حال، اگر سوال كند كه آیا دردش با مصرف مواد مخدر خوب می شود یا خیر ؟جواب مثبت است البته كه دردش با یك مخدر بهتر می شود اما سوال اینجا است ایا باید این كار را انجام دهد؟ یعنی مواد مخدر كه اثر بخشی زیادی هم دارد را برای كاهش درد مصرف كند؟ البته كه جواب منفی است .
بنابراین اثر بخشی خوب یك دارو لزوما دلیل بر خوبی آن دارو نیست.
داروهای ماهواره ای هم همینطور هستند به عنوان مثال داروهای لاغری كه در این شبكه ها تبلیغ می شود، حاوی مواد آمفتامینی هستند كه اثر بخشی آنها بسیار خوب است و اشتهای فرد كاهش و به سرعت و زنش كم می شود و یا داروهای چربی سوز هم همینطور ولی باید به مردم این آگاهی را رساند كه آنچه اثر بخشی خوبی دارد لزوما ماده مناسب و سالمی نیست .
70 درصد تهرانی های بالای 20 سال، چاق یا دارای اضافه وزن هستند
*سوال: آقای دكتر هاشمی از چاقی و اینكه بخش زیادی از داروهای ماهواره ای هم به همین معضل مرتبط است سخن به میان آمد، آیا آماری از چاقی دارید؟ مفهوم پیشگیری از چاقی از نظر شما چیست ؟
** بر اساس مستندات پزشكی چاقی باعث بروز عوارضی مثل بیماری های غیر واگیر از جمله بیماری قلبی و عروقی می شود. شیوع این بیماری ها نیز در افراد چاق در رده بالاتری قرار دارد . اما باید در نظر داشت كه چاقی همچون یك شكل طبیعی بدن مثل بینی نیست كه برای اصلاح آن بیمار را تحت عمل جراحی قرار دهیم و كوچك یا بزرگش كنیم .
متاسفانه طی دو دهه گذشته در كشور ما روند رو به رشدی در شیوع چاقی داشته ایم بر اساس یك مطالعه در پژوهشكده غدد دانشگاه شهید بهشتی كه یكی از بزرگترین مطالعات آینده نگر در دنیا نیز به شمار می آید ، بیش از 70 درصد جمعیت بالای 20 سال در شهر تهران مبتلا به اضافه وزن و چاقی هستند .
این موضوع همچون سكه ای است كه دو رو دارد یك روی سكه این است كه چاقی هزینه های زیادی را به جامعه تحمیل می كند و فرد چاق همچون یك فرد با اندام مناسب در جامعه نمی تواند كارایی لازم را داشته باشد و روی دیگر سكه نیز ایجاد بازار گسترده برای درمان چاقی است كه زمینه ساز سوء استفاده گروه هایی همچون گردانندگان تبلیغات در شبكه های غیر قانونی ماهواره ای شده است.
این بازار گسترده برای لاغر شدن با توجه به آماری كه ارایه كردید وجود دارد و از سویی دیگر هم سوء استفاده كنندگان از این بازار نیز فعالیت دارند مردم باید به چه باوری برسند تا به دام این افراد نیافتند؟
** هاشمی: مردم باید به این باور برسند كه چاقی یك بیماری است و وقتی باور كردند كه چاقی بیماری است برای درمان آن به متخصص مراجعه می كنند در این صورت است كه به اجتهاد خود هیچ دارویی را خریداری و مصرف نخواهند كرد .
ضعف رسانه ها در اطلاع رسانی به مردم
یك روی دیگر مساله نیز ضعف رسانه ها در اطلاع رسانی به موقع به شهروندان در رابطه با این تبلیغات خطرناك از دارو یا دارو نما ها است به عنوان نمونه حداقل برای چند ثانیه هم كه باشد قبل از برنامه های پر بیننده از جمله اخبار از خطرات و مضرات این داروها برای مردم در صدا و سیما اطلاع رسانی شود و یا مطبوعات به این مسایل بیشتر بپردازند .
** شانه ساز: باید به سمت اعتدال باز گردیم كه در این راستا استفاده از نظرات متخصصانی همچون جامعه شناسان و روان شناسان بسیار مهم است البته این موضوع را نیز نباید از نظر دور داشت كه آموزه های دینی ما نیز در این راستا تاكیدات لازم را داشته و به آن اشاره كرده اند .
اینكه برخی افراد در جامعه از حالت اعتدال در حال خروج هستند می توان به عنوان مثال به بحث داروهای بدن سازی اشاره كرد كه از موارد تبلیغ در شبكه های ماهواره ای و اینترنتی است . در زمان حاضر یا برخی از جوانان به سمت مواد مخدر و الكل روی می آورند و یا یكسری هم به دلیل اینكه آلوده نشوند سراغ ورزش و فعالیت های بدنی می روند كه متاسفانه برخی از ورزشكاران به سمت داروهای مخرب به منظور بدنسازی گرایش می یابند كه عوارض بسیار شدیدی از این داروها گزارش شده است.
به عنوان مثال یك ایرانی قهرمان یكی از ورزش های رزمی كه اتفاقا در چین زندگی می كرد تحت تاثیر تبلیغ اینترنتی محصولی را خریداری و مصرف كرد و آنچنان دچار عارضه خونریزی از لثه و ناخن شد كه 25 روز تمام در یكی از بیمارستان های این كشور بستری بود .
اما بالاخره جامعه نیاز هایی دارد كه باید به آن پاسخ داده شود وقتی شما به این نیاز های پاسخ ندهید مردم نیز در ارتباط با دارو به منابعی از جمله ماهواره ها رجوع می كنند .
** شانه ساز: در این موارد ما باید از اطلاعات متخصصان استفاده كنیم یك فردی كه مبتلا به چاقی است و به دارو نیاز دارد تا لاغر شود و كسی هم كه فعالیتش بیش از حد معمول است مثلا ورزش های سنگین می كند هم نیازمند گرفتن داروهای مكمل است اگر برای این افراد در ارتباط با داروهای مورد نیازشان كتاب هم بنویسیم باز هم نمی توانیم نیاز های آنان را برطرف كنیم و باید به پزشك و داروساز مراجعه كنند .
در زمان حاضر نیز مركز اطلاع رسانی دارو و سموم را در دانشگاه های علوم پزشكی داریم و مردم می توانند برخی از اطلاعات خود را در زمینه دارو از طریق تماس با شماره تلفن هایی از جمله 09646 بدست آورند.
متاسفانه یك عادت نه چندان جالبی كه برخی از هموطنان با آن خو گرفته اند ، مصرف خودسرانه دارو است و این یكی از چالش های مهم نظام سلامت به شمار می آید. بدین ترتیب كه برخی افراد به داروخانه مراجعه كرده و بدون اینكه نسخه ای داشته باشند به متصدیان داروخانه اصرار می كنند تا فلان دارو را به آنان بدهند. این در حالی است كه مردم از وجود عارضه های داروهایی كه خودسرانه مصرف می كنند خبرندارند .
** صادقی رییس بخش واحد تحقیقات بالینی داروسازی ابوریحان:
گاهی اوقات نیاز ها پاسخ فوریی ندارند مثلا برخی از موارد از جمله چاقی پاسخ فوری ندارند و كاهش وزن باید به تدریج رخ دهد نه اینكه یك درمان معجزه آسایی وجود داشته باشد. این در حالی است كه برخی از هموطنان به دنبال راه حل های آنی برای رفع مشكلاتی از جمله چاقی خود هستند.
براساس تحقیقی كه روی داروی تولید كشور 'ونوستات' انجام دادیم شش ماه برای داوطلبان این پژوهش رژیم تغذیه دادیم و همچنین چگونه داروی تولید شده لاغری را مصرف كنند كه این موضوع برای آنان خیلی سخت بود به گونه ای كه از یكصد نفر داوطلب شركت در این طرح فقط 50 نفر موفق به ادامه طرح شدند.
** هاشمی دبیر انجمن پیشگیری از چاقی:برای رفع چاقی در كشور خودمان برندهای مختلفی در حال تولید است اما این دارو دارویی نیست كه مریض هر وقت دلش خواست آن را تهیه و به مصرف برساند. برای مثال بیمار به من می گوید هر وقت غذای چرب می خورم یك قرص هم می خورم كه من گفتم كه اگر این كار را انجام ندهی بهتر است.
دارو درمانی در چاقی شرایطی دارد و افراد باید بدانند در چه مواردی مجاز به مصرف دارو هستند اولین شرط آن تجویز پزشك است . پزشك برای كسانی این دارو را تجویز می كند كه نمایه توده بدنی آنان (حاصل كسر وزن تقسیم بر مجذور قد به متر ) بالای 30 باشد و یا كسانی كه نمایه توده بدنی آنان بین 25 تا 30 هستند اما دچار عوارض چاقی شده اند مثلا دچار فشار خون و دیابت شده اند و یا بیماری غیر واگیر مرتبط با چاقی را پیدا كرده اند و یا كسانی كه به رغم رعایت رژیم غذایی و ورزش ولی زیر یك كیلوگرم در ماه وزن كم می كنند اینها گروه هایی هستند كه مجاز به مصرف دارو هستند و اینكه ما خودسرانه دارو را مصرف كنیم و هر وقت دلمان خواست دارو را قطع كنیم رویه درستی نیست.
آقای دكتر شانه ساز آیا آماری از آسیب دیدگان ناشی از تبلیغات ماهواره ای دارید؟ یكی از كارشناسان شما اعلام كرده اند كه 90 درصد به ما اعلام نمی كنند و یا اینكه خجالت می كشند ؟
** آمار مشخصی كه قابل دستیابی باشد نداریم اما گزارش های متعددی در این زمینه عوارض ناشی از استفاده از این داروها داریم به عنوان نمونه خانمی كه یكی از این داروها را مصرف كرده بود به مدت سه هفته در بیمارستان بستری شد .
عوارض داروهای ماهواره ای به صورت مزمن خود را نشان می دهد
** شانه ساز: اما نكته اصلی این است كه عوارض مصرف این داروها اغلب حاد نیست و مزمن است مثل انواع و اقسام سرطان ها و تحت تاثیر قرار دادن فعالیت نرمال كبد كه فرد در آینده به آن دچار می شود . به عبارت دیگر فرد ممكن است این داروها را مصرف كند و فورا هم نتیجه بگیرد اما به دلیل تركیبات خطرناك از جمله آمفتامین مشكلات بعدی را بعد ها متوجه می شود و آن هم زمانی است كه در آینده آزمایش بدهد .
مساله دیگر كه به آن اشاره شد و آن هم برخی افراد مصرف كننده این داروها از دادن گزارش استفاده شرمگین هستند به علت مسایل فرهنگی است به عنوان نمونه پسری كه پدر و مادرش پزشك و استاد دانشگاه بودند دقیقا برای بدنسازی و لاغر شدن داروی تبلیغ شده از شبكه های ماهواره ای را خریداری و مصرف كرده بود اما پس از مدتی مرگ ناگهانی به سراغش آمد و در منزل فوت كرد به گونه ای كه حتی خانواده و اطرافیان فكر می كردند كه خودكشی كرده است این در حالی بود كه بدون اینكه به 'پدر و مادر پزشك' اش چیزی در ارتباط با داروی یاد شده بگوید ، آن را مصرف كرده بود .
* چه دستگاه ها و نهادهایی در خصوص تبلیغات ماهواره ای داروها مسوول هستند؟
**شانه ساز مدیر كل دارو سازان غذا و دارو : ما جز برخورد با تخلفات هر كس یك قسمتی از این كار را انجام می دهد مثلا بحث پزشكی قانونی ولی چون این مصرف خودسرانه است اگر پزشكی تجویز كرده باشد قطعا نظام پزشكی پیگیری می كند .
* داروها ی ماهواره ای ممكن است در داروخانه ها به فروش برسد چه نهادی باید این راپیگیری كند ؟
** شانه ساز: اگر دارو درداروخانه باشد ما قطعا برخورد می كنیم .
* چالش های شما در رابطه با بازرسین چگونه مدیریت می شود؟
** ما هم با كمبود نیرو در سازمان غذا و دارو ودر معاونت های غذا و داروی دانشگاه های علوم پزشكی كشور مواجه هستیم بر اساس قانون برنامه پنجم می توانیم از شركت های خصوصی در این راستا استفاده كنیم اما موضوع اینجا است كه ما شركت های تخصصی در این رابطه نداریم . اما سامانه اتوماسیون بازرسی به صورت پایلوت در حال انجام است كه براساس این سامانه ، بازرسین در مراجعه به داروخانه می توانند به صورت برخط (آنلاین ) ثبت و ضبط و ارزشیابی كنند .
* تخلفات داروخانه ها در رابطه با فروش داروهای ماهوارهی ای را باید به كجا اطلاع داد؟
** مرجع رسیدگی در خصوص عرضه داروهای تقلبی و قاچاق و همچنین ماهواره ای ، دادگاه های انقلاب هستند كه از طریق معاونت های غذا و داروی دانشگاه های علوم پزشكی ارایه می شود .
ورودی چمدانی داروهای ماهواره ای
بخشی از داروهای ماهواره ای در داخل كشور ساخته می شود وبرخی نیز از خارج كشور وارد می شود این داروها چگونه وارد كشور می شود؟
** شانه ساز: چمدانی وارد شدن این داروها بزرگترین مبادی ورودی داروهای یاد شده است. دارو به هر حال ارزش افزوده زیادی دارد به گونه ای كه ارزش یك چمدان دارو به چند ده میلیون تومان می رسد. كه در برخی موارد به عنوان مصرف شخصی آورده می شود .
آیا می توان یك چمدان دارو را مصرف یك شخص به حساب آورد؟
** شانه ساز: این تفسیری است كه گمركات دارد و یك نفر مصرف یك سال خود را با توجیه خاص خودش از خارج كشور می آورد. وزارت بهداشت بیش از یك سال است كه كارشناس مقیم با هماهنگی گمرك عمدتا در مبادی ورودی مستقر است كه برای این موارد اظهار نظر كند . البته خیلی از مواقع فرد برای مصرف خود دارو می آورد كه از این طریق صحیح هم عده ای هستند كه در حال سوء استفاده هستند .
به نظر می رسد این داروهای ماهواره ای در اكثر مواقع در داخل كشور تولید می شود ، پیگیری های شما چگونه است آیا با بر عهده پلیس آگاهی است یا بر عهده سازمان غذا و دارو؟
** شانه ساز : این پیگیری ها به صورت مشترك انجام می شود . اما گاهی اوقات كارشناسان ما به سرنخ هایی می رسد و گاهی هم نیروی انتظامی این كار را انجام می دهد كه از آنجا كه بحث یك بحث تخصصی است نیروی انتظامی از ما كارشناس می خواهد و در نتیجه در قالب یك كار مشترك این امر امكان پذیر می شود.
هر چند قوه قضاییه طی چند سال اخیر همكاری های بسیار خوبی با وزارت بهداشت داشته است اما از یكسری از قضات به نظرات كارشناسی ما توجه كافی نمی دهند و به استناد به یكسری قوانین بیشتر ، به دنبال تبرئه كردن هستند . این موضوع باعث می شود كه گاهی مواقع حكمی كه می دهند اصلا تناسب با جرم نداشته باشد . این در حالی است كه دست قاضی باز است كه مجازات سنگین تری را در نظر بگیرد تا سایر افراد از ترس مجازات این خلاف ها را نكنند .
*سوال: حداكثر مجازات برای تهیه كنندگان داروهای تقلبی چیست؟
** در قانون داروهای تقلبی، اعدام هم داریم . و مجازات می تواند سنگین باشد بنابراین استدعای ما از برخی از قضات البته نه از دستگاه قضا این است كه توجه بیشتری به توضیحات كارشناسی مبذول كرده تا حكمی كه واقعا اثر بازدارندگی داشته باشد را صادر كنند .
** هاشمی: بیشتر داروهای ماهواره ای در عطاری ها عرضه می شود و مردم هم به این ها اعتنا می كنند .
** شانه ساز : ما این مورد را در ستاد مبارزه با قاچاق كالا و ارز را مطرح كرده ایم بیشتر عرضه دارو و مكمل تقلبی و قاچاق در عطاری ها و مراكزی تحت عنوان فروشگاه گیاهان دارویی انجام می شود .كه عطاری ها زیر مجموعه وزارت بهداشت نیستند و یك صنف دیگری به شمار می آیند .
اینها می توانند اندام های گیاهی را از جمله برگ و ریشه را بفروشند ولی طبابت نمی توانند بكنند. مشكل ما با عطاری ها این است كه این ها در درمان دخالت می كنند و دیگر اینكه فروشگاه هایی تحت عنوان فروشگاه های داروهای گیاهی دایر شده اند كه بسیاری از اقلام غیر مجاز را عرضه می كنند كه در جلسه اخیر ستاد مبارزه با قاچاق كالا مطرح شد و قرار شد طرح مشتركی با همكاری سازمان غذا و دارو و وزارت بازرگانی ، قوه قضاییه و ناجا اجرا شود .
چمدانی وارد شدن داروهای ماهواره ای بزرگترین مبادی ورودی داروهای یاد شده است.
نظر شما