سلامت نیوز: هرگاه تصمیم می گیریم تربیت کنیم و آن را با امر و نهی و تشویق و تنبیه ... شکل می دهیم، خودمان را در بیراهه ای قرار می دهیم که دورترین فاصله را با تربیت واقعی و درونی دارد. به قول دکتر کریمی برای تربیت کردن بهترین کار این است که تربیت نکنیم.
بهتر است بگذاریم کودک بر اساس فطرت پاکش رشد یابد و ما تنها خطر ها را از او دور کنیم. البته کودک ما همانطوری خواهد شد که خود ما هستیم .روانشناسان عرصه ی تربیت می گویند کودکت را به من بنما تا بگویم تو کیستی ! چرا که تربیت، اساسا همان رفتار ، اخلاق و عادات ماست که در کودک بازتاب پیدا می کند .باقی أدا و اطوارهای ما که به اسم تربیت، سر کودک بی زبان پیاده می شود، بیشتر از آنکه جنبه تربیتی داشته باشد،جنبه ی آموزش همان ادا و اطوار ها را دارند. اگر این مطلب را قبول ندارید نحوه رفتار دخترتان را با عروسکش زیر نظر بگیرید.
امر و نهی ،نصیحت ،تنبیه ،تشویق ،تهدید و اصرار... همه از موارد نمادین تربیت هستند که در اکثر موارد نتیجه ی ضد تربیتی دارند. در حالیکه در مقابل آن ،ابزار تربیت نامرئی قرار دارد که معمولا موجب درونی شدن تربیت می شود. ابزاری که زود ما را به نتیجه نمی رساند اما نتیجه ی خوب و پایداری دارد.
اگر کودک را در شرایط یا فضایی قرار بدهید که خودش به نتیجه دلخواه شما برسد؛ اگر کودک را بدون آنکه بفهمد محدود کنید تا از انجام کار بدی بازداشته شود ؛ اگر با رفتارتان چیزی را به کودک آموزش دهید بدون اینکه کلامی ما بین شما و کودک بیان شود؛ اگر با کمک رسانه ها تاثیر مثبتی در کودک ایجاد کنید ؛ ... در همه ی این موارد با ابزار نامرئی وارد عرصه ی تربیت شده اید .با کمک این ابزار، امید رسیدن به نتیجه مطلوب بیشتر خواهد بود. در ادامه ی بحث برای تبیین بیشتر تربیت نامرئی و تفاوت آن از تربیت مرئی و مستقیم، مسئله مسواک زدن کودک را مد نظر قرار می دهیم و ترغیب کودک به مسواک زدن را از این دو راه بررسی و مقایسه می کنیم.
وقتی می خواهید کودک را به انجام کاری مثل مسواک زدن عادت دهید
ممکن است به او امر کنید که باید هر شب مسواک بزنی .کودک شما از این حرف شما چند چیز را می فهمد .1- مسواک زدن کار جالبی نیست چون اجباریه. در این صورت علاقه و اشتیاق کودک به این کار از بین می رود . 2- موجب اضطراب می شود زیرا وجود یک مشکل را اعلام می کند و به کودک می فهماند که اگر نزند ،چه خواهد شد... 3- کودک دنبال راههای درو می گردد. مثلا ممکن است از شما بپرسد اگه خسته بودم نزنم ؟! اگه یادم رفت و خوابم برد چی ؟ وقتی با این سوالها مواجه شدید بدانید کار شما اثر ضد تربیتی داشته .فعلا در پاسخ به این سوالها ترس کودک را از بین ببرید و پاسخهای دلخواه او را بدهید تا اثر منفی را کم کنید.به هر حال اگر اصلا نمی گفتید بهتر بود.
تشویق نیز علی رغم تصور عامه ،ابزار خوبی برای تربیت نیست مگر در برخی موارد محدود و خاص .اگر کودک را برای مسواک زدن تشویق کنید هدف اصلی را از مسواک زدن تحت الشعاع چیز دیگری قرار می دهید .
اگر کودک را به خاطر ترک مسواک، تنبیه کنید ،او به هر چیزی مثل انتقام گرفتن ،ترحم طلبیدن ،لج کردن و ... فکر می کند به جز دلیل اصلی که موجب تنبیه او شده است
کودک باید با فهم اینکه مسواک موجب سلامتی دندانهاست ،به مسواک روی بیاورد و توقعی از شما در مقابل این کار نداشته باشد.
اگر کودک را به خاطر ترک مسواک، تنبیه کنید ،او به هر چیزی مثل انتقام گرفتن ،ترحم طلبیدن ،لج کردن و ... فکر می کند به جز دلیل اصلی که موجب تنبیه او شده است.
وقتی مدام به کودک اصرار می کنید مسواک بزن،کودک را به لجبازی سوق می دهید .اصرار و لحن بخصوص آن ،لج آور است .
وقتی از تهدید استفاده می کنید کودک را به امتحان تشویق می کنید. آیا واقعا مامان این کار را خواهد کرد؟بلکه مطمئنم نمی کند. تهدید بسیاری از اوقات نیز تحقیر کننده است و موجب لجبازی می شود.بنابراین این ابزارها اثر منفی بیشتری در تربیت دارند تا مثبت.
البته دستمان کاملا بسته نیست و می توانیم از ابزار تاثیر گذار غیر مستقیم استفاده کنیم.
مثلا:
کودک بی توجه به مسواک را ، به یک دندانپزشکی ببرید تا تعمیر دندان یک فرد دیگر را ببیند البته منظورتان به هیچ وجه ترساندن کودک نباشد. بلکه تنها بگذارید ببیند دندان فاسد شده چه درد سرهایی دارد .در این مورد کاملا عادی رفتار کنید و نتیجه گیری و قضاوت دلخواهتان را مدام به کودک گوشزد نکنید اصلا کودک نباید بداند منظور شما از این کار چه بوده است .
خودتان به مسواک اهمیت بدهید یک مسواک، با سلیقه ی کودکتان برای او بخرید و موقع مسواک زدن خودتان کودک را هم به مسواک زدن دعوت کنید.
قصه هایی برایش تعریف کنید که محتوای آموزنده ی خوبی درباره ی مسواک و فواید آن داشته باشند.
اگر به مسافرت رفتید و مسواکتان را منزل جا گذاشته بودید ،قبل از تهیه جا و غذا ،دنبال تهیه مسواک باشید .شعار، لازم نیست همین کار، تدریس اهمیت مسواک زدن است.
این راهکارها، راههای عملی اما نامرئی در تربیت هستند که تاثیر بیشتری خواهند داشت.
منبع: تبیان
هرگاه تصمیم می گیریم تربیت کنیم و آن را با امر و نهی و تشویق و تنبیه ... شکل می دهیم، خودمان را در بیراهه ای قرار می دهیم که دورترین فاصله را با تربیت واقعی و درونی دارد.
نظر شما