سه‌شنبه ۲۰ دی ۱۳۹۰ - ۲۲:۱۳
کد خبر: 40325

كمردرد می تواند نشانه ای از آسیب مفاصل، رباط ها یا دیسك غضروف بین مهره ای هم باشد كه در بسیاری از موارد به خاطر اتفاقاتی مثل بلند كردن اجسام سنگین رخ می دهد.

سلامت نیوز: می گویند ۹۷ درصد افراد در طول زندگی حداقل یك بار كمردرد را تجربه می كنند. بسیاری از این دردها معمولاً بدون مراجعه به پزشك بهبود می یابند. اما بعضی دردها هم هستند كه صاحبانشان را تا مدت ها آزار می دهند. كمردرد معمولاً به خاطر قرار گرفتن بدن در وضعیت نامناسب ایجاد می شود.

 با این وجود كمردرد می تواند نشانه ای از آسیب مفاصل، رباط ها یا دیسك غضروف بین مهره ای هم باشد كه در بسیاری از موارد به خاطر اتفاقاتی مثل بلند كردن اجسام سنگین رخ می دهد.
امروزه بر حسب نوع كمردرد افراد روش های خاصی برای درمان آنها وجود دارد.

 از جمله این روش ها می توان به اقدامات توان بخشی از جمله فیزیوتراپی اشاره كرد. فیزیوتراپی به مجموع اقداماتی گفته می شود كه به صورت فیزیكی و نه به صورت جراحی و شیمیایی اختلالات ایجاد شده را تعدیل، پیشگیری و درمان می كند. آنچه امروزه در درمان های فیزیوتراپی به آن توجه می شود بحث حركت درمانی و ورزش درمانی است. فیزیوتراپی در واقع به اصلاح حركات زندگی روزمره می پردازد و اینكه ما حركاتمان را چگونه تنظیم كنیم تا مثلاً فشار كمتری به ستون فقراتمان وارد شود.

●آیا اصلاً كمردرد به خودی خود یك بیماری است یا باید آن را علامت یك بیماری دیگر به حساب آورد؟
▪ كمردرد به تنهایی یك بیماری نیست. یك سری از اختلالات و بیماری ها می توانند علایمی را ایجاد كنند كه كمردرد نیز می تواند یكی از آنها باشد. كمردرد یك نشانه است یعنی مجموعه ای از عوامل سبب ایجاد آن می شوند. عوامل متعددی باعث كمردرد می شوند مثل عوامل مادرزادی، عوامل عفونی، عوامل روماتیسمی، عوامل روحی و روانی. هر كدام از اینها در سنین خاصی خودشان را نشان می دهند.

مثلاً اسپینابیفیدا كه یك نقص مادرزادی در ستون مهره هاست، ممكن است، در دهه سوم زندگی خودش را نشان بدهد. در این حالت فرد ممكن است با یك كمردرد به ما مراجعه كند و با یك عكس رادیولوژی وجود نقص در مهره مشخص شود.

● یعنی عوامل مادرزادی بیشتر در سنین بالا خودشان را نشان می دهند؟
▪نه، همیشه این طور نیست. اما بعضی اختلالات این طورند. مثلاً انحراف ستون فقرات كه به نوعی زمینه مادرزادی دارد، علائمش در سنین نوجوانی به صورت خفیف بروز می كند. ولی فقط عوامل مادرزادی نیستند. عوامل عفونی مثل سل نیز می توانند سبب تغییر مهره شوند حتی آبسه های عفونی در منطقه ستون فقرات ایجاد درد می كند. گاهی تومورهای ستون فقرات نیز در سنین بالا یا پایین دیده می شوند. ولی به هر حال آنچه از تمامی این عوامل شایع تر است و مردم بیشتر درگیر آن هستند، كمردردهای ناشی از عوامل فیزیكی است.

گاهی مشكل مربوط به عضلات است، گاهی به مهره مربوط می شود، گاهی نیز در ارتباط با مفاصل ناحیه مهره و دیسك است كه تشخیص تمام اینها با پزشك است. گاهی هم هیچ كدام از این عوامل وجود ندارد اما در سیستم كلی عضلانی و یا مفصلی در ستون فقرات بالانس وجود ندارد و این خودش می تواند عامل درد در ناحیه كمر باشد.

● از میان این عوامل فیزیكی، كدام از همه شایع تر است؟
▪اسپاسم عضلات از میان این عوامل شیوع بیشتری دارد. در این موارد به علت این كه عضلات بالانس نیستند و بر روی آنها فشار وارد می شود، این عضلات به صورت یك طرفه یا دو طرفه دچار گرفتگی شدید می شوند. گاهی اوقات هم ضعف عضلات وجود دارد یعنی عضلاتی كه باید ستون فقرات را دربرگیرند آنقدر قوی نیستند كه بتوانند مهره را محكم نگه دارند و برای همین ما در طی فعالیت های روزمره درد داریم.

● یكی از مسائلی كه مبتلایان به كمردرد، نگرانش هستند، دیسك كمر است. اختلالات دیسك، واقعاً خطرناكند؟
▪متأسفانه كمردردهای ناشی از اختلالات دیسك به علت افزایش زندگی شهرنشینی و كم تحركی رو به افزایش است. پشت میز نشینی و كم تحركی بیش از حد روی سیستم اسكلتی تأثیر می گذارد و آن را از حالت تعادل خارج می كند.
این مسأله در درازمدت می تواند موجب آرتروز و فرسودگی ستون فقرات و مهره ها شود. این دردها گاهی به صورت حاد و گاهی به صورت مزمن می توانند سالیان دراز به همراه فرد باشند.

اما دیسك بین مهره ای زمانی بیرون می زند كه فشار بیش از حدی به آن بیاید. فشارهای نرمال باعث بیرون زدگی دیسك نمی شوند. دیسك بین مهره ها مثل یك واشر عمل می كند و فشارها را جذب می كند تا به مهره ها فشار بیش از حد نیابد. اگر این فشار بیش از حد باشد دیسك بیرون می زند. در این حالت دیسك یا به سمت كانال نخاع می آید و یا به سمت ریشه های عصب. اگر به سمت كانال نخاع بیاید علایمی مثل گزگز، مورمور، خواب رفتگی، ضعف اندام و خستگی زودرس ایجاد كرده و فرد را در فعالیت های روزمره اش محدود می كند. اما اگر به طرف ریشه عصب بیاید علامت آن بیشتر درد است. فرد دیگر احساس بی حسی و كرختی نمی كند و به همراه درد التهاب را نیز تجدید می كند كه این دردها به صورت انتشاری تا ناحیه لگن، باسن و حتی نوك انگشتان نیز می آید.

● حالا برویم سراغ بحث اصلی، چطور می شود یك دیسك بیرون زده را به وسیله فیزیوتراپی درمان كرد؟
▪ در ابتدا باید فشار وارد شده به ستون فقرات را كاهش داد، یعنی فشاری كه از دو طرف به دیسك وارد شده و باعث بیرون زدگی آن شده است. اگر ما بتوانیم كاری بكنیم كه دیسك تا حدی به جای اولش برگردد كه فشار از كانال نخاع برداشته شود، علائم بیمار (گزگز، مورمور و...) كاملاً از بین می رود بنابراین با این روش ما می توانیم دیسك بیرون زده را به جای اولش هدایت كنیم.

●و این كار با چه مكانیسمی انجام می شود؟
▪ در واقع ما فضای بین دو مهره را افزایش می دهیم كه این كار توسط دستگاه مخصوصی انجام می شود. وقتی این فضا افزایش یافت، فشار در آن منطقه كم می شود. معمولاً این كار در كلینیك بین ۲۰ تا۳۰ جلسه طول می كشد، منتهی این قسمت اول درمان است ما باید ببینیم چرا چنین فشاری به دیسك آمده و باعث بیرون زدگی آن شده؟

علت اصلی این بیرون زدگی این است كه عضلاتی كه باید مسئولیت حمایت ستون فقرات را داشته باشند، درست عمل نكرده اند. بنابراین عضلات آن منطقه باید تقویت و بالانس شوند. این كار با حركت درمانی در راستای كار با دستگاه صورت می گیرد. یعنی به بیمار حركات خاصی آموزش داده می شود، البته این حركات برحسب بیمار متفاوتند. در حین ایجاد فضا برای دیسك، عضلات اطراف منطقه نیز تقویت می شوند.

●در كنار این اقدامات اصلاح روش زندگی تا چه حد در درمان كمردرد تأثیر دارد؟
▪ مسلماً درمان بیرون زدگی دیسك به همین جا ختم نمی شود و فرد باید روش زندگی اش را نیز اصلاح كند. چه در محیط زندگی شخصی و چه در محیط شغلی تمام حركات روزمره باید اصلاح شوند. استفاده اضافه از كمر عضله را خسته می كند و این عضله خسته با یك حركت كوچك دیسك را مستعد پارگی می كند. پس اصلاح حركات روزمره كه شاید از نظر خیلی از ما عادی تلقی شوند اهمیت فراوانی دارد.

● در مورد آب درمانی و تأثیر آن بر درمان دردهای كمر هم توضیح می دهید؟
▪منظور از آب درمانی این است كه فرد تمرینات خاصی را در آب انجام می دهد كه در خشكی قادر به انجام آنها نیست. خاصیت آب این است كه وقتی جسمی را داخل آن می گذاریم آن جسم به اندازه حجم آب كم وزن می شود. مردی كه ۷۰ كیلوگرم وزن دارد وقتی داخل آب می رود وزنش ۳۰ تا۴۰كیلوگرم كم می شود. بنابراین فرد می تواند با این تعلیق ایجاد شده حركاتی را انجام دهد كه هیچگاه در خارج از آب نمی تواند آنها را اجرا كند.

همچنین ما در آب از خاصیت غوطه وری نیز استفاده می كنیم. یعنی هم در حالت افقی و هم عمودی حركاتی را به بیمار آموزش می دهیم به این صورت كه یك سری از حركات تخصصی برای كسانی كه دچار اسپاسم عضلات در ناحیه كمر و دیسك هستند وجود دارد.

در این حالت بیمار در حالت عمودی در آب غوطه ور شده و وزنه هایی بین ۲ تا ۴ كیلوگرم به پای بیمار آویزان می شود. این وزنه ها كششی را در ناحیه ستون فقرات ایجاد می كنند. در این حالت حركات دیگری به بیمار داده می شود و فشار از ناحیه دیسك به تدریج كاهش می یابد.

● عوامل روانی از قبیل استرس هم در ایجاد كمردرد مؤثرند؟
▪عضلات انسان متأثر از مغز و سیستم عصبی است، از غدد مختلف بدن از جمله غدد فوق كلیوی ماده ای به نام آدرنالین ترشح می شود. ترشح آدرنالین البته به عواملی روانی است و كار این ماده تحریك عصب سمپاتیك است. تحریك عصب سمپاتیك نیز به نوبه خود منجر به تنگی عروق و اسپاسم و انقباض عضلات شده و ایجاد كمردرد می كند.

● این انقباض فقط محدود به عضلات كمر می شود؟
▪خیر، معمولاً این انقباض در تمام عضلات بدن ایجاد می شود، ولی از آنجا كه در طول فعالیت های روزمره ما حركات ورزشی اختصاصی برای كمر نداریم، عضلات كمر نیز برای این اسپاسم ها مستعدتر هستند چون به تدریج ضعیف می شوند. خیلی از افراد در طول روز مرتب پیاده روی می كنند ولی عضلات كمرشان قوی نیست و پیاده روی نیز آنها را تقویت نمی كند.

به علاوه عضلات كمر در رابطه مستقیم با عضلات ناحیه شكم نیز هستند یعنی افرادی كه چاقند یا شكم بزرگ دارند، هر روز فشار مستمری را بر روی عضلات كمر وارد می آورند. بنابراین این افراد در حالت عصبی با احتمال بیشتری نسبت به دیگران دچار كمردرد می شوند چون كمر بار اضافی ناشی از بزرگی شكم را در طول روز به عهده می گیرد.

●به افرادی كه با مشكل دیسك یا اسپاسم عضلات تحت درمان فیزیوتراپی قرار گرفته اند چه توصیه هایی می كنید؟
▪این توصیه ها بسته به اینكه فرد دچار چه مشكلی بوده متفاوتند. ولی توصیه كلی این است كه هر كسی در هر شغلی با فیزیوتراپ خود راجع به فعالیت های روزمره اش صحبت كند و از او بپرسد روی چه صندلی بنشینیم، چطور بنشینیم، چقدر بنشینیم، برای خوابیدن، ایستادن، ورزش كردن و... نیز باید این سؤالات پرسیده شوند تا فرد دوباره دچار مشكل نشود چون جا انداختن دیسك بیرون زده و رفع اسپاسم عضلات به معنی عدم بازگشت مجدد آنها نیست.
دكتر مصطفی نجاتیان، فیزیكال تراپیست و فلوشیپ توان بخشی قلبی

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha