سلامت نیوز: اگر نگاهی‌گذرا به تاریخچه طرح‌های ارایه‌شده جهت كاهش تصادفات در ایران داشته باشیم، می‌بینیم كه طرح‌های بی‌شماری در ایران پیاده شده اگرچه در این مجال قصد بررسی آنها را نداریم ولی حتی در برخی موارد مانند امسال دو بار طرح اجرا شده و هنوز چند ماهی از جریمه‌های قبلی نگذشته بود كه فایل جدید جریمه‌ها روی سایت police.ir قرار گرفت. اما نكته مهمی كه در مدتی كوتاهی كه پس از اجرای ایده‌ها مشاهده شد این بود كه پس از گذشت چند هفته از طرح از سوی مسوولان اعلام شده كه پروژه بسیار موفق بوده و از تصادفات در ایران كاسته شده و حال سوال این است كه چرا همان پروژه‌ای كه به مدت چند هفته توانسته كشتار تصادفات در ایران را كاهش دهد كه بدون شك با مجازات‌های پولی به این زودی‌ها حل نخواهد شد ادامه ندادند؟ خیلی به گذشته برنگردیم و طرح‌ها را بررسی نكنیم.

طرح بهار امسال را به یاد بیاوریم كه با سر و صدای زیادی در صدا و سیما و كلیه رسانه‌ها تبلیغ شد. پس از گذشت یك ماه آمارهای پلیس حاكی از كاهش تصادفات در تمامی زمینه‌ها بود؛ كاهش تخلفاتی كه رضایت پلیس را می‌رساند. باید پرسید اگر واقعا این آمارها حقیقت دارند چرا دوباره دست به دامن جریمه‌های نجومی شدند كه به راستی وضع این مجازات و ارتكاب تخلفات مدنی هیچ‌گونه سنخیتی با یكدیگر ندارند. پلیس پیاده اجرا شد (پروژه‌ای كه قرار بود طبق قول مسوولان 20درصد از تصادفات ایران را كاهش دهد) تا شاید مردم به آنچه كه رانندگی خوب است عادت كنند. مراحل گرفتن گواهینامه را سخت‌تر كردند تا شاید تاثیر‌گذار باشد و طرح‌های به اصطلاح پایه‌ای مانند كودكان پلیس رانندگان شدند و طرح‌های بی‌شمار دیگری كه با رویكرد پولی و غیرپولی انجام شد.

در واقع سوال این است كه چرا بعد از این همه اقدام در زمینه فرهنگی و پولی دوباره مجازات مالی را تنها راه‌حل كاهش تصادفات ایران انتخاب كردیم؟ ... آفتاب آمد دلیل آفتاب... وضع چنین قوانین جدیدی نشان از شكست همه طرح‌های قبلی دارد وگرنه اصلا منطقی نیست كه هنوز چند ماهی از اجرای پروژه نگذشته است كه یك شبه تا سقف 500 درصدی جرایم افزایش پیدا كنند. این مساله چه پیامدهایی در اذهان عمومی دارد غیراز اینكه اولین مساله‌ای كه به ذهن مردم خطور می‌كند، این است كه این اقدام باعث درآمد‌زایی برای پلیس است؟ در واقع این اقدام پلیس یك نوع مقاومتی در مردم ایجاد می‌كند و نباید به‌طور ناگهانی و ناسنجیده و بدون توجه به درآمد، زیرساخت‌ها و دیگر عوامل مرتبط با تصادفات چنین اقداماتی انجام و بی‌اعتمادی بین پلیس و مردم ایجاد شود. از آنجا كه هر تصادفی دلیل خاص خودش را دارد، اگر پارك دوبله انجام می‌شود، اگر سبقت ممنوع انجام می‌شود، اگر كمربند بسته نمی‌شود و اگر... همگی به دلیل تخلفات آگاهانه رانندگان نیست كه چنین برخوردی امروز با رانندگان انجام می‌شود، چنین نگرشی با اجرای قوانینی از این دست بیانگر آن است كه همه زیرساخت‌های فیزیكی و فرهنگی آماده شدند و مردم خلاف رانندگی می‌كنند و قانونمند نیستند، درحالی‌كه جریمه‌ها در بسیاری از مواقع جفا به رانندگان است. اگر پارك دوبله به دلیل عدم برنامه‌ریزی‌های صحیح شهری در زمینه ترافیك، كاربری اراضی و طراحی شهری انجام می‌شود، نباید رانندگان را واقعا مقصر دانست.

 اگر تصادفات به دلیل نداشتن ترمز‌های استاندارد ماشین‌ها رخ می‌دهد نباید رانندگان را مقصر دانست.كسی مخالف اجرای جریمه‌های مالی نیست ولی واقعا با چه معیاری این جریمه‌ها افزایش پیدا می‌كنند و واقعا معقولانه است كه با دو تا عبور از چراغ قرمز باید راننده حقوق یك ماه و طبق قوانین جدید به خزانه دولت پرداخت كند؟ در بسیاری از زمینه‌ها ما باید جوابگوی مردم باشیم و به كم و كاستی در این زمینه اعتراف كنیم، در حالی‌كه با چنین اقداماتی نشان می‌دهیم كه تمامی معیارهای رانندگی از وسیله نقلیه گرفته تا تمامی بسترها برای رانندگی آماده هستند و مردم رعایت نمی‌كنند، حال پروژه جدید پلیس كدام‌یك از عوامل تصادفات یعنی عدم تجهیزات، طراحی جاده‌ها، نگهداری جاده‌های نامناسب و رفتار رانندگان را هدف قرار داده است؟ بدون شك مورد آخری هدف پلیس است و بیانگر آن است كه در تمامی سه زمینه قبلی به استانداردهای لازم رسیده‌ایم، در حالی‌كه فقط رفتار رانندگان ما مشكل دارد. اما آنچه در طرح‌های اجرا شده در ایران در زمینه كاهش تصادفات دیده می‌شود، آن‌ است كه هیچ یك از طرح‌ها مورد ارزیابی قرار نگرفتند تا بتوان با برطرف كردن نقاط ضعف آن در اجرای طولانی‌مدت آن تلاش كرد و هیچ یك از طرح‌ها مبنای طرح آینده نبودند و دوباره از نو طرح جدیدی شروع شده است.

شاید یكی از دلایل عدم ارزیابی چنین پروژه‌هایی پیشگیری از تخلفات رانندگی آن است كه چون بدون مطالعه و مبنای علمی اجرا می‌شوند در نتیجه نمی‌توان با معیارهای علمی هم آنها را ارزیابی كرد و سنجید پس باید به بایگانی‌ها و تاریخ سپرد. از طرفی دلیل وجود چنین آشفتگی این است كه مبنای تئوریك و فلسفی قوی پشت‌سر اجرای چنین پروژه‌هایی وجود ندارند و باز با دید مجرم‌انگارانه به رانندگان نگریسته می‌شود. مگر در زمینه كیفری رویكرد قهریه جوابگو بوده تا بخواهیم در زمینه تصادفات جواب بگیریم؟ نمی‌توان عنوان استراتژی را به طرح اخیر اطلاق كرد. حال سوالی كه باید از پلیس پرسید، این است اگر با این اقدام جدید نیز از میزان تصادفات در ایران كاسته نشود آیا جریمه‌ها بیشتر می‌شوند یا امیدی هست كه شوكی در تمامی بسترهای مرتبط با كاهش تصادفات به نهادهای مرتبط به ویژه پلیس وارد شود؟ و اینكه طرح بعدی كی اجرا خواهد شد؟

منبع: روزنامه شرق