«من تازه وارد 30 سالگی شدهام و تازه ازدواج كردهام. هنوز یك سال نشده خانوادهام اصرار دارند كه حامله شوم، اما ما هنوز شرایط مالی خوبی نداریم. میخواهم بدانم به تاخیر انداختن این امر تا كی امكانپذیر است؟ با توجه به 30سال سن میتوانم بیشتر صبر كنم یا نه؟»
به دلیل افزایش مشكلات اجتماعی و اقتصادی، ادامه تحصیل، بالا رفتن سطح توقع دختران و پسران و بسیاری دلایل دیگر، سن ازدواج بالا رفته. این یك واقعیت است. طبیعتا، سن بارداری هم بالا میرود و آن وقت است كه سوالهایی مثل این در ذهن زوجهای «نسبتاً» جوان شكل میگیرد.
البته این سوالات فقط مختص كبوترهای عاشق نیست! «از اخبار پزشکی شبکه خبر شنیدم که محققان متوجه شدهاند بعضی ناهنجاریهای مادرزادی، اگر اشتباه نكنم، ناهنجاریهایی مثل لب شکری با بالارفتن سن والدین بالا میرود. من و همسرم یك پسر داریم و حالا باز هم میخواهیم بچه دار شویم، ولی این جور خبرها دل آدم را میلرزاند...»
خیلی از پدرو مادرهای «نسبتاً» پا به سن گذاشته هم در مورد بچه دار شدن در دفعات دوم و سوم (و البته نه بیشتر!) همین مشكل را دارند. این مساله هنوز هم برای خیلی از زوجها حل نشده باقی مانده. واقعا بهترین زمان فاصلهگذاری بین فرزندان چقدر است؟
مدتی پیش خبری منتشر شد مبنی بر این كه متخصصان زنان و زایمان میگویند زنانی که از 35 سالگی به بالا بچهدار میشوند از دستور طبیعت سرپیچی کردهاند و ممکن است از کرده خود پشیمان شوند. متخصصان انگلیسی كه این ادعا را كرده بودند طی تحقیقاتشان متوجه شدند در این كشور طی 20 سال گذشته بارداری در زنان 35 ساله به بالا به طور چشمگیری افزایش یافته و سن متوسط زنانی که برای نخستین بار بچه دار میشوند از 26 به 29سال رسیده است.
آنها طی مقالهای در بریتیش مدیکال جورنال نوشتند: بهترین سن برای آبستن شدن از 20 تا 35سالگی است. همچنین آنها در مقاله خود اخطار دادند مشکلات آبستنی پس از 35سالگی افزایش مییابد و پس از 40سالگی درصد این خطرات به شدت بالا میرود.
نكتهای كه این گروه از متخصصان در نشریه پزشکی بریتانیا بر آن تاكید كردند این بود: ممکن است در حالی که زنان در انتظار یافتن شریک مناسبی برای زندگی خود هستند یا بر پیشرفت شغلی و رسیدن به امنیت مالی و یک زندگی راحت میکوشند، آسودگی خاطر از وجود شیوههای لقاح مصنوعی آنها را در خواب غفلت فرو ببرد و کار به ناباروری کشیده شود.
اما شیوههای لقاح مصنوعی به هیچ وجه تضمین شده نیست، درصد ناکامی این شیوه بالاست و در صورت موفقیت خطر حاملگیهای چندگانه را به همراه دارد، ضمن این كه زمانی که زنان در سنین بالاتر باردار میشوند، خطر سقط جنین، مشکلات جنینی و کروموزومی و بیماریهای مربوط به حاملگی افزایش مییابد.
آنها میافزایند: ماجرای این دسته از زنان یادآور یک بام و دو هواست، اما بیولوژی تغییری نکرده است؛ تاخیر در بارداری سرپیچی از کار طبیعت است.
اگرچه خبرهایی مثل باردار شدن یك زن رومانیایی در 68 سالگی و ساخت اسپرم از مغز استخوان، میتواند آدم را به این فكر بیندازد كه دیگر محدودیتی برای باروری در هیچ سن و سال و هیچ شرایطی وجود ندارد، اما محققان میگویند زنان در بین سنین 20 تا 24 سالگی بالاترین قابلیت باروری را دارند و با افزایش سن احتمال بچهدار شدن آنها كاهش مییابد و در واقع احتمال ناباروری آنان بیشتر میشود. تحقیقات نشان داده افزایش سن، قابلیت باروری را در زنان بیش از مردان تحت تاثیر قرار میدهد، طوری كه زنان سریعتر از مردان قدرت بچهدار شدن را از دست میدهند.
تقریبا 90 درصد زوجها در صورتی كه از وسایل پیشگیری از بارداری استفاده نكنند و بهطور منظم در روزهای معینی از چرخه قاعدگی زن، روابط جنسی داشته باشند، تا 2سال بعد از ازدواج باردار میشوند. روابط جنسی در روزهای معینی از یك چرخه كه معمولاً در روزهای قبل از تخمكگذاری است، شانس باروری را افزایش میدهد و تقریباً 10درصد زوجین، بعد از 2 سال اول بارداری بچه دار نمیشوند.
اما در صورتی كه زنی بالای 35سال ازدواج كند و یك سال دیگر هم از بارداری جلوگیری كند، تحقیقات نشان داده كه شانس بچهدار شدن او كاهش مییابد. اما چرا قدرت باروری به سرعت كاهش مییابد؟
اولین عامل، اختلال در تخمكگذاری است. عملكرد فولیكولها در تخمدانها دچار مشكل میشود. با افزایش سن، تعداد تخمكهای تازه و با قابلیت باروری كم میشود و تخمكها بسیار سریعتر از قبل رها میشوند. همچنین با افزایش سن و نزدیكترشدن به سن یائسگی، نظم چرخه قاعدگی به هم میخورد و قاعدگی نامنظمتر میشود.
با افزایش سن، بافت رحم هم كه آندومتر نامیده میشود، ممكن است نازكتر شده و توانایی كمتری برای نگهداری تخم لقاح یافته داشته باشد. نكته دیگر این كه ترشحات واژن هم كمتر و غلظت آن بیشتر میشود و از حالت مایع رقیق در میآید به طوری كه اسپرم قدرت حركت و شنا در این مایع را ندارد.
و همه اینها گذشته از بیماریهایی است كه روی باروری تاثیر میگذارند: با افزایش سن، گاهی بعضی بیماریها بدتر میشود و بعضی بیماریها نیز كه بهصورت مناسب درمان نمیشوند، باروری را تحت تاثیر قرار میدهند. بیماریهایی مانند تخمدان پلی كیستیك، كلامیدیا و یا بیماری آندومتریوز یا بیماریهای مزمن و سایر عوامل خطر میتوانند روی باروری اثر بگذارند.
19 سالگی ایدهآل
دكتر حسین ملك افضلی، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت كه به تازگی برنده جایزه جمعیت سازمان ملل شده است، در این باره میگوید: 19 سالگی سن ایدهآل برای شروع بارداری زنان است و با فاصله هر 4سال یكبار تا 35 سالگی زنان، هر خانواده میتواند 3 فرزند داشته باشد.
البته این الگو فقط از نظر پزشكی و فیزیولوژیكی است و مسائل مهمتر دیگری هم وجود دارند مانند اشتغال، درآمد و مسائل فرهنگی كه با توجه به آنها ممكن است یك خانواده به علت نداشتن درآمد كافی نتواند از چنین الگویی پیروی كند، اما اگر این الگو در كشور پیاده شود نه با رشد منفی جمعیت و پیر شدن جامعه و نه با افزایش ناگهانی و گستردگی جمعیت مواجه میشویم.
دكتر ملكافضلی اضافه میكند: در كنار مسائل فیزیولوژیكی جمعیت مسائل اجتماعی به عنوان آیتمهای بسیار مهمتر نیز وجود دارند، زیرا یك زوج برای تشكیل زندگی و داشتن خانواده سالم هر چقدر هم كه ازدواج سادهای داشته باشد، بعد از ازدواج نیازمند درآمد مناسب، غذا و پوشاك مناسب و سرپناه است و متاسفانه گاهی داشتن حداقلهای این نیازها نیز سخت است.
چالش فاصلهگذاری بین فرزندان جدیدترین مطالعات نشان دادهاند فاصله خیلی كم و یا خیلی زیاد بین بچهها باعث بروز مشكلاتی در دومین كودك شده و احتمال این خطرها بسیار زیاد میشود.
مطالعهای كه چندی پیش در مجله انجمن پزشكی آمریكا به چاپ رسیده و توسط محققان دانشگاه كلمبیا انجام شده است، نشان میدهد، اگر فاصله بین بچهها كمتر از 18 ماه و یا بیشتر از 59 ماه باشد، امكان بروز مشكلات متعدد برای فرزند دوم افزایش پیدا میكند. در این مطالعه سن مادر و حتی وضعیت اجتماعی- اقتصادی او هم در نظر گرفته شده است.
محققان بر این باورند كه اگر فاصله بارداریها كمتر از 18 ماه باشد، 40 درصد خطر تولد نوزاد نارس بیشتر شده، امكان كم بودن وزن نوزاد حین تولد 61 درصد افزایش پیدا كرده و سن تولد نوزاد هم در 26 درصد موارد كمتر از یك نوزاد طبیعی میشود. شاید جالب باشد كه به این نتایج بیشتر و دقیقتر توجه كنیم.
اگر فاصله بین بارداریها كمتر از 18 ماه باشد به ازای هر یك ماه كه این فاصله كوتاهتر میشود، باید منتظر این اتفاقات باشیم: خطر تولد نوزاد نارس تا 2 درصد و خطر تولد نوزاد با وزن كم تا 3/3 درصد بیشتر میشود. از طرف دیگر اگر فاصله بارداریها بیش از 59 ماه (یا 5 سال) باشد، خطر تولد نوزاد نارس تا 6/0 درصد و نوزاد با وزن كم تا 9/0 درصد بیشتر میشود.
در بررسیهای دیگری مشخص شده است وقتی فاصله بین كودكان كمتر از 2 سال باشد احتمال كاهش بهره هوشی IQ بیشتر از خانوادههایی است كه فاصله بین بچههایشان بیشتر از 2 سال است.
استدلال این است كه وقتی فاصله سنی بچهها از هم بسیار زیاد باشد امكان برقراری ارتباط و بازی با هم در آنها كم میشود. به همین دلایل است كه متخصصان زنان و زایمان معتقدند برای فاصلهگذاری بین بچهها باید عاقلانه تصمیم گرفت.
به هرحال، هنوز20 تا 30سال پرطرفدارترین سالها برای بچهدار شدن است و با وجود آنكه میانگین سن بارداری دارد بالا میرود، دهه دوم هنوز در نقطه اوج قرار دارد. در سالهای دهه 70 مادران آمریكایی معمولاً در سن 21 سالگی برای اولین بار، بچهدار میشدند، ولی در حال حاضر این روز بزرگ بهطور متوسط در 25 سالگی آنها فرا میرسد.
بنابر تحقیقات اخیر 80درصد زنان در دهه دوم، زایمان طبیعی دارند و این در حالی است كه در زنانی كه در دهه سوم زندگی هستند این آمار به 40 درصد و آنها كه در دهه چهارم هستند به 43درصد میرسد. از سوی دیگر، بنابر آمار مركز ملی بهداشت آمریكا، میزان بارداری زنان بین 35 تا 39 ساله طی سالهای 1978 تا 2000 دو برابر شده است.
محققان میگویند اگر در سالهای اولیه دهه سوم زندگیتان بچهدار میشوید لازم نیست خیلی نگران باشید، چراكه بارداری در این سنین خیلی شبیه بارداری در دهه دوم زندگی است؛ سلامت شما، انرژیتان، باروریتان، همه هنوز در سطح بالایی است، علاوه بر اینها تخمكها هنوز سالم هستند و خطر ناهنجاریهای ژنتیكی را تخفیف میدهند.
اما در سنین بین 35 تا 39سالگی بهدلیل افت كیفیت تخمكها خطر تولد ناقصالخلقه تا 20درصد افزایش پیدا میكند. یكی از دلایل این است كه خطر ناهنجاریهای هنگام تولد در 35 سالگی بالا میرود و احتمال اینكه فرزندی با نشانگان داون داشته باشید یك در 400 میشود.
بارداری در دهه پنجم زندگی اما علاوه بر خطرات جسمی، مشكلات روحی هم دارد. همچنین در 40 سالگی احتمال اینكه جنین نشانگان داون داشته باشد یك به صد میشود. خطر عدم تعادل كروموزومی یكی از دلایل سقط جنین است و به همین خاطر است كه با شروع 42سالگی این سقط جنینها 50درصد بیشتر میشود.
پژوهشی در دانشگاه كالیفرنیا نشان میدهد احتمال ابتلا به فشارخون بالا در مادران 40 ساله كه برای اولین بار بچهدار میشوند نسبت به دیگر مادران 60 درصد بیشتر است. این مادران همچنین 4 برابر بیشتر از مادران 20 ساله با خطر ابتلا به دیابت دوران بارداری مواجهند.
بنابر همین پژوهش این مادران 8 برابر مادران 20 ساله با مشكل جفت سرراهی مواجه میشوند. جفت سرراهی وضعیتی است كه جفت در قسمت پائین رحم و گاهی حتی در دهانه آن جا میگیرد و مانع خروج نوزاد میشود.
نظر شما