یکشنبه ۲۵ دی ۱۳۹۰ - ۱۳:۳۴
کد خبر: 40558
سلامت نیوز: چه خوب بود اگر می‌توانستیم با قطعیت تمام و به دور از هرگونه لغزش و خطا، میزان و نوع تاثیرات مثبت حاصل از عمل به توصیه‌های عمومی دانش روز تغذیه و نتایج پیروی از دستورات موجود در جدیدترین هرم غذایی را برای همگان یكسان فرض كنیم. كما اینكه به عینه این قضیه توسط بسیاری از كارشناسان و دست‏اندركاران حوزه سلامت در جوامع امروزی از جمله ایران، امری بدیهی دانسته می‌شود و اكثر دانش‏آموختگان سطوح مختلف پزشكی و پیراپزشكی، با توجه به آموخته‌های آكادمیك خود گمان می‏برند كه با ارایه توصیه‌های كپی‏شده از آخرین منابع علمی دنیا درباره چگونگی تامین مقدار مورد نیاز روزانه انسان به فلان ویتامین یا ماده معدنی، می‌توانند از طریق پیشنهاد صرف وعده‌های مشخصی از میوه و سبزی یا لبنیات برای هر كسی كه از سلامتی نسبی برخوردار است، مطمئن شوند كه نیازهای مذكور تامین خواهند شد و فبهاالمراد. لیكن این‌طور نیست. متاسفانه در تمامی متون مرجع، از جایی كه سختی كار برای متعلم و مخاطب توصیه‌های ما نمود پیدا می‌كند، یعنی هنگامی كه فرد اقدام به اجرای این دستورات می‌كند، مرحله مهم و اساسی پایش موفقیت مجری به دست فراموشی سپرده می‌شود و مشكلات احتمالی عمل به این دستورات كلی و همه‏شمول كه بستگی تام و تمام به شرایط فردی و موقعیت خاص هر شخص دارد، تقریبا نادیده گرفته می‌شوند.

نخست اجازه دهید چند جمله‏ای را عینا از صفحات 64، 66 و 115 كتاب «ادب‏الطبیب» اثر «اسحق‏‏ابن علی‏الرهاوی» كه یك قرن قبل از نگارش قانون «ابن‏سینا» به رشته تحریر درآمده و امسال ترجمه منقحی از آن به همت انتشارات طب سنتی ایران به چاپ رسیده، در اینجا نقل كنیم: «بی‏گمان كسی كه نه از مزاج بدن خویش وقوفی پیدا كرده است و نه از طبیعت انواع خوراكی‏ها و نوشیدنی‏ها شناختی دارد و نه از مقدار و حد طبع هر غذا بر بدن خویش آگاه است، نمی‌تواند تندرستی خود را با خوراك و نوشیدنی حفظ كند یا ارزیابی و سنجش درستی از چیزهای سازگار با خود یا دیگران داشته باشد... البته مبادا كه آنچه از مزاج‏ها می‏بینی تو را به غلط اندازد. مثلا مزاج‏های گرم با چیزهای سرد و مزاج سرد با چیزهای گرم به صلاح می‏آیند... و هر یك از اشخاص مزاج‏های مختلفی دارند و تندرستی هر كدام از آنها مختص به مزاج خودشان خواهد بود و علامات و نشانه‌هایی دارد كه ویژه خود اوست...

عادات نیز در حفظ صحت تندرستان و در درمان بیماران نیرویی شگرف دارند چرا كه ممكن است گروهی عادت داشته باشند چیزهایی را در زمان‏ها یا حالات خاصی به كار ببرند كه این امر به خوی آنها تبدیل شده و با آن تندرست هستند و اگر عادت آنها دستخوش تغییر شد، بدن‏هایشان بیمار می‌شود...» ملاحظه فرمودید؟ در حداقل جملات و عبارات، مفهوم رعایت تغذیه اختصاصی برای هر فرد را با توجه به خصوصیات انحصاری كه دارد، الزامی دانسته و نقش عادات تغذیه‏ای را هم كه هر فرد به مرور زمان با آن اخت پیدا كرده یا به تجربه از آن منفعت دیده در این قضیه دخیل می‌داند. حال برای یافتن ردی از این موضوع حیاتی كمی در متون علمی نوین جست‏وجو می‌كنیم. معادل واژه مزاج در متون انگلیسی، كلمه «Temperament» است كه در كتب مرجع پزشكی امروزی با معنای یادشده اثری از آن یافت نمی‌شود. اما ممكن است در پیشینه تاریخی مبحث شناسایی تیپ‏های شخصیتی و روانی یا در شاخه انسان‏شناسی عملی از دیدگاه روانشناسی، در سال‌های اولیه دسته‏بندی تیپ‏های شخصیتی در علوم روانشناسی به این اصطلاح برخورد كنیم.

مثلا عبارت «Phlegmatic temperament» عینا معادل «بلغمی‏مزاج» بوده و به طور خلاصه برای اشخاصی به كار می‌رود كه از نظر شخصیتی و خلقیات رفتاری با مشخصات افرادی كه از دید طب بقراطی دارای طبع سرد و ‌تر هستند، همخوانی دارد. اما شاید بتوان نزدیك‏ترین اصطلاح در ترمینولوژی پزشكی امروز را كه تا حدی بیانگر مقصود ما از نظر كاربرد لفظ «مزاج» در علم تغذیه است، كلمه «Idiosyncrasy» دانست. در توضیح ذیل این مدخل در فرهنگ پزشكی دورلند آمده: حالت، رفتار یا عكس‏العملی جسمانی به صورت اختصاصی و ویژه از سوی یك فرد خاص در برابر عامل خارجی است كه می‌تواند دارو، غذا یا هر چیز دیگری باشد. در كتاب «تغذیه انسان» تالیف «آر.اف.موترام» از انتشارات جهاد دانشگاهی به ترجمه دكتر «مهشید لطفی» در صفحه 245 از این لغت برای نسبی بودن توصیه‌های تغذیه‏ای در هنگام تجویز آنها به افراد گوناگون استفاده شده است. به این معنی كه ممكن است توصیه یك ماده غذایی خاص برای فردی با مشخصات جسمانی خاص مطلوب باشد، در حالی‌كه برای فردی دیگر با مشخصات جسمانی متفاوت، نامناسب باشد. در ابتدای بحث هم این جملات آمده كه عینا نقل می‌كنیم «مساله‏ای كه ممكن است كارشناس دانش تغذیه را نگران كند، این است كه كاربرد دانسته‌های این علم در تنظیم رژیم‌های غذایی مانند فیزیك یا شیمی دقیق نیست و باید این مساله را درك كرد كه در عمل، هیچ قانون صددرصدی وجود ندارد كه به كار بردن آن كاملا برای همه مشكل‏گشا باشد.» اما در ادامه بحث هیچ‌گونه راهكاری جهت برخورد كارشناس بلاتكلیف تغذیه برای برخورد با این معضل ارایه نداده است! ادامه این بحث را در ارتباط با تغذیه فردی از دیدگاه علم نوین پزشكی و تغذیه، هفته آینده پی خواهیم گرفت.

منبع: روزنامه شرق

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha