سلامت نیوز: همه پدر و مادرها دوست دارند فرزندشان خوب درس بخواند اما خیلی از آنها با نزدیك شدن به فصل امتحانات با روش درس خواندن كودك‌شان با مشكل مواجه می‌شوند چون فكر می‌كنند كه فرزندشان روی درس تمركز كافی ندارد و بیشتر از آنكه به درس و تكالیفش اهمیت دهد به مسایل دیگری مثل تماشای تلویزیون، بازی و شیطنت مشغول است اما چطور می‌توان در كودكان انگیزه درس خواندن ایجاد كرد؟

نسیم رضوی كارشناس ارشد روان‌شناسی با معرفی راهكارهای مناسب به این سوال شما پاسخ می‌دهد.

فعالیت‌های كلاسی
قسمت بزرگی از ایجاد انگیزه در دانش‌آموزان برعهده معلم است و از جمله كارهایی كه معلم می‌تواند برای تشویق كودكان به درس‌خواندن انجام دهد، این است كه كارهای كلاسی را طوری پیش ببرد كه انجام آنها حالت خودپاداشی را در دانش‌آموزان به وجود بیاورد. مثلا كارهایی كه دانش‌آموزان می‌توانند به‌خوبی از عهده آن برآیند. ایجاد فضای رقابتی در كلاس از جمله كارهای دیگری است كه معلم می‌تواند برای تشویق دانش‌آموزان به درس خواندن انجام دهد البته این فضای رقابتی باید طوری باشد كه در دانش‌آموزان ایجاد استرس و اضطراب نكند. معلمان می‌توانند از كارهای عملی نیز به‌عنوان تجربیات جدید برای دانش‌آموزان استفاده كنند، البته انجام كارهای عملی باید به‌گونه‌ای باشد كه تمام دانش‌آموزان در آن شركت فعال داشته باشند و به نوعی حس همكاری و در نهایت یادگیری در آنها قوی‌تر ‌شود.

برای فرزندتان خرده هدف ایجاد كنید
والدین می‌توانند با انجام كارهایی به پیشرفت وضعیت درسی فرزندان‌شان كمك كنند. آنان باید انتظارات بالا ولی واقع‌بینانه از فرزندان‌شان داشته باشند و به آنها كمك كنند تا خرده هدف‌های قابل انجام برای خود به وجود بیاورند، در این مورد پدر و مادرها باید به فرزندان‌شان در رسیدن به این خرده هدف‌ها كمك كنند. سعی كنید تا حس انگیزه درونی را در فرزندتان قوی كنید به گونه‌ای كه به خود اعتماد كند و خودش به تنهایی به دنبال راه‌حل مسایل بگردد. از جمله كارهایی كه والدین و معلمان می‌توانند برای افزایش انگیزش درونی دانش‌آموزان انجام دهند كم رنگ كردن اهمیت نمره و پررنگ كردن اصل یادگیری است.

وعده‌های كوتاه‌مدت
به طور كلی برای ایجاد رفتارهای خاص باید این مساله را در نظر بگیریم كه رفتارهای مطلوب را تشویق كنیم و رفتارهای نامطلوب را نادیده بگیریم. این‌گونه رفتارها برای كشیدن كودكان به سوی درس خواندن می‌تواند به این صورت باشد كه هرگونه رفتاری كه به درس خواندن كودكان كمك می‌كند تشویق شود و در جواب، رفتارهای مطلوب كودكان نیاز به پاسخ مثبت و فوری دارد. برای مثال اگر به فرزندتان بگویید: «اگر امسال شاگرد اول شوی آن چیزی كه دوست‌داری را برایت می‌خرم» قولی طولانی مدت است و ایجاد انگیزه بالا نمی‌كند، بنابراین به خاطر داشته باشید كه برای ایجاد انگیزه در كودكان ابتدا باید خرده هدف ایجاد كنید مثلا «اگر امروز درست را خوب بخوانی این كار را برایت انجام می‌دهم.» این روش تشویقی در كلاس‌های درس هم می‌تواند انجام شود از این رو والدین باید ارتباطی فعال با معلمان داشته باشند چون حركت هم سوی آنها تاثیر بیشتری روی دانش‌آموزان می‌گذارد. یكی از نكات مهمی كه والدین باید رعایت كنند این است كه هیچ موقع از درس خواندن به عنوان وسیله‌ای برای تهدید استفاده نكنند چون این پیام را به دنبال دارد كه درس خواندن ذاتا یك مساله منفی است و اگر كودك مرتب بخواهد درس خواندن را با كاری مثل كارتون تماشا كردن مقایسه كند درس خواندن به موضوعی بسیار انزجارآور تبدیل می‌شود. بدین‌ترتیب درس خواندن باید در بهترین شرایط انجام شود تا خود یادگیری درس باعث لذت بردن كودك شود و تنها به جهت رفع تكلیف انجام نشود.

اهمیت زمان را به كودك‌تان بیاموزید
سعی كنید تا به كودك‌تان مدیریت زمان را بیاموزید تا از طولانی شدن انجام تكالیف جلوگیری كند و زمان‌هایی را نیز در بین درس خواندن استراحت كند تا خسته نشود. والدین می‌توانند زمان‌هایی در بین درس خواندن كودك و موقع استراحت به او انرژی دهند، برای مثال 10 دقیقه استراحت ما بین درس خواندن از ایجاد خستگی و انزجار كودك جلوگیری می‌كند.

انگیزه درونی و بیرونی
شما باید بسته به انگیزه درونی فرزندتان او را تشویق كنید، اگر كودكی به صورت خودكار و خودجوش علاقه وافری به درس خواندن دارد تشویق زیاد والدین انگیزه درونی فرزندشان را كم می‌كند و او را وابسته به چنین تشویق‌هایی می‌سازد ولی اگر كودك انگیزه درونی كمی دارد باید در او انگیزه بیرونی بیشتری ایجاد كنید كه همان تشویق‌ها و پاداش‌ها هستند. زمانی كه كودك در مسیر درست درس خواندن. قرار گرفت سعی كنید تا انگیزه درونی را افزایش دهید تا كودك خود از درس خواندن و یادگیری لذت ببرد بنابراین تشویق و پاداش برای همه كودكان به یك شكل و اندازه نیست.

برای فرزندتان برنامه‌ریزی كنید
درگیر بودن والدین در فرآیند آموزش كودكان مساله‌ای پیوسته است و باید همیشه برقرار باشد. با توجه به نیاز ذاتی كودكان به نظم، مساله درس خواندن نیز باید با برنامه خاصی انجام شود. محیط آرام و بدون سرو صدا اولین گام برای فراهم آوردن فضایی سالم برای درس خواندن فرزندان است كه باید از هرگونه تنش و مسایل كه تمركز كودك را به هم می‌زند و حواسش را پرت می‌كند به دور باشد. دومین قدم ایجاد یك برنامه روزانه مطالعه و دیگر فعالیت‌هاست. درس خواندن، تماشای تلویزیون، ورزش كردن و دیگر فعالیت‌ها باید دارای نظم و روال خاص و البته ساعت مشخص باشند. به فرزندتان اجازه دهید تا در انتخاب خواندن درس‌ها كنترل داشته باشد و از او بخواهید تا به عنوان معلم درس را به شما آموزش دهد.

راهكارهای وی‍ژه برای كودكان خاص
اگر كودك‌تان با مشكل یادگیری روبه‌رو است از برخورد عاطفی و هیجانی پرهیز كنید و با متخصص و معلمش مشورت كنید. والدین كودكانی كه دچار اختلال یادگیری یا پیش‌فعالی هستند باید با مراجعه به مراكز این مشكلات را رفع كنند. روان‌شناسان برای كودكان راهكار‌ها و اصلاحات رفتاری را آموزش می‌دهند تا این كودكان بتوانند در كنار دیگر دانش‌آموزان به تحصیل ادامه دهند. این راهكارها بعد از آموزش توسط والدین نیز قابل اجرا است. از جمله روش‌هایی كه به كودكان پیش فعال آموزش داده می‌شود روش خودسخنوری است به این صورت كه كودكان با صدای بلند همراه با متخصص نحوه انجام كارها را تمرین می‌كنند و بعد این راهكار را خودشان به تنهایی اجرا می‌كنند. روش خودسخنوری به صورت گام به گام انجام می‌شود و كودكان این راهكار را می‌آموزند.

همه كودكان مثل هم نیستند
مساله تنظیم فعالیت كودك از جمله مسایل مورد اهمیت دیگر است، تمام كودكان به یك زمان مشخص برای درس خواندن نیاز ندارند ولی همه كودكان به بازی، خواب، استراحت كافی و فعالیت‌های مفرح نیاز دارند. تعیین زمان كلیه فعالیت‌های كودكان موضوعی است كه به دقت كافی نیاز دارد. كودكان در سنین مختلف به زمان خواب متفاوت احتیاج دارند ولی معمولا در یك محدوده سنی بعضی از كودكان به خواب بیشتر یا كمتر احتیاج دارند. علاوه بر نیاز خواب كه در همه كودكان به یك اندازه نیست مدت زمان درس خواندن هم در همه كودكان یكسان نیست. هر كودكی با توجه به خلقیات، شخصیت، هوش و دیگر فاكتورها زمان خاصی برای درس خواندن لازم دارد كه باید در نظر گرفته شود. اگر كودكی به اندازه خاص زمان درس خواندن دارای عملكرد خوبی است، این زمان نیاز به اصلاح ندارد ولی اگر عملكرد خوبی ندارد این زمان باید تغییر كند.
فعالیت بدنی را فراموش نكنید

والدین می‌توانند فعالیت‌های دیگر را بسته به علاقه كودك تنظیم كنند ولی باید به این نكته توجه كنند كه زمان كافی از فعالیت‌های بدنی در برنامه كودك در نظر گرفته شود. تمامی وقت استراحت نباید به تماشای تلویزیون اختصاص داده شود چون كودكان فعالیت بدنی كافی نخواهند داشت بنابراین در رشد بدنی دچار مشكل خواهند شد. از جمله اصلاحات رفتاری كودكان كه توسط والدین قابل اجرا است اصلاح تغذیه كودك است. هرگونه اصلاح رفتاری از تشویق و پاداش مجزا نیست، در مورد تغذیه چون والدین آن را تهیه می‌كنند باید این مساله را در نظر بگیرند كه كودكان از چیزهایی تغذیه می‌كنند كه در دسترس‌شان وجود دارد به همین دلیل توصیه می‌كنیم تا از خرید خوراكی‌هایی كه ارزش غذایی ندارند و باعث بروز چاقی در كودكان می‌شود جلوگیری كنند. نحوه تغذیه یك عادت است كه از ابتدای تولد باید به آن توجه داشت، اگر كودكان را عادت دهید كه تغذیه سالم و درست داشته باشند آنها این عادت را درونی می‌كنند و احتیاجی به اصلاح تغذیه و رژیم‌های غذایی پیدا نمی‌كنند. الگوبرداری كودكان از نحوه تغذیه والدین اهمیت بسیاری دارد. در مورد مضرات تنقلات غیرسالم با فرزندان‌تان صحبت كنید و عواقب تغذیه ناسالم را برایشان توضیح دهید. رفتارهای فرزندتان را كه مورد نظر شما نیست نادیده بگیرید و در مواقعی كه لازم است با محرومیت فرزندتان از انجام فعالیت مورد علاقه‌اش در مدت زمانی خاص او را تنبیه كنید.

منبع: روزنامه شرق