ازدواج موقت؛ مردم چه می گویند
جوانان و معضل ازدواج
كشور نیازمند مراكز انتخاب همسر برای جوانان است
احکام ازدواج موقت از نگاه آیت الله سیستانی-قسمت دوم
احکام ازدواج موقت از نگاه آیت الله سیستانی -قسمت اول
مبانی فقهی ازدواج موقت
خبرگزاری فارس روز پنجشنبه گذشته خبر داد مصطفی پورمحمدی وزیر کشور در همایش هم اندیشی حجاب در قم گفته است: ازدواج موقت باید با جسارت در کشور ترویج شود.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از هم میهن، «مینا» 41ساله در یكی از سایتهای مربوط به ازدواج موقت مطلبی با این مضمون نوشته است: «شوهرم فوت شده و یك پسر مومن 18ساله دارم، حاضر به صیغه هستم. اطلاعات و میزان مهریه و مدت را برایم ایمیل كنید.»
محسن 20 ساله دوست دارد كه ازدواج موقت را تجربه كند، او كه شماره تلفناش را روی سایت مربوط به صیغه گذاشته است، میگوید: «ماهانه یك سكه بهار آزادی به عنوان مهریه پرداخت میكنم و میخواهم كه همسر موقتم مقید به اصول دینی باشد.» محسن با صدای دورگهای كه هنوز انگار سالهای بلوغ را طی نكرده است، میگوید: «تا هروقت كه بخواهید مدت را تمدید میكنم. منتها پیش از آن باید در یك مكان عمومی همدیگر را ملاقات كنیم و اگر شما موافق بودید برای عقد موقت به محضر برویم.» محسنها و میناها در شرایطی به جستوجوی زوجی مناسب برای صیغه هستند كه وزیر كشور پنجشنبه گذشته (10 خرداد) در همایش هماندیشی حجاب در قم اعلام كرد كه «ازدواج موقت باید با جسارت در كشور ترویج شود.»«مصطفی پورمحمدی» گفت: «بالا رفتن سن ازدواج در كشور باعث به وجود آمدن معضلات فراوانی میشود. ازدواج موقت تنها برای كامجویی مردان متاهل نیست كه بروند و برای بار چندم ازدواج كنند، مگر امكان دارد كه اسلام نسبت به جوانان 15 سالهای كه خداوند شهوت را در وجود آنها قرار داده بیتفاوت باشد.»
وزیر كشور همچنین اعلام كرد: «در شرایط فعلی امكان ازدواج به دلایل مختلف اجتماعی وجود ندارد و ما نیز نمیتوانیم نسبت به خصوصیات سنی قشر جوان جامعه بیتفاوت باشیم. برای ارضای میل جنسی جوانانی كه امكان ازدواج ندارند بایستی فكری شود.» وزیر كشور در این همایش راهحل خود را نیز ارائه داد: «اكنون وقت آن رسیده كه حوزههای علمیه به این امر اهتمام ورزند و به بررسی برخی حواشی كه از اجرای این حكم خدا در جامعه ممكن است به وجود بیاید، بپردازند.» پیش از این هم آقای هاشمی رفسنجانی در سالهای پس از جنگ در نماز جمعه یك بار به منظور صیانت جامعه از آلودگیهای اخلاقی و تاكید روی راهكارهایی كه شرع اسلام به آنها اشاره كرده است روی ازدواج موقت بحثی را باز كرده بود كه در آن زمان با واكنشهای مثبت و منفی در مسوولان و زنان و مردان جامعه روبهرو شد. این روزها بحث ازدواج موقت و صیغه میان مسوولان و جامعه مذهبی در كش و قوس است، گروهی مخالف و گروهی موافق هستند. «آیتالله جناتی» یكی از موافقان طرح صیغه است، تا آنجاكه در رساله خود، برای ازدواج موقت دختر اجازه پدر را ضروری نمیداند. او به هممیهن میگوید: «به این مساله در رسالهام به صورت كامل پرداختهام، به نظرم میان ازدواج موقت و دائم تفاوت چندانی وجود ندارد، وقتی در ازدواج موقت هر دو طرف متدین و مقید باشند هیچ فرقی با نوع دائم ندارد تنها به اقتضای شرایط باید یكی از این دو گزینه را انتخاب كرد.»
جناتی ازدواج موقت را صواب دانسته و میگوید: «اگر هر دوطرف تحت تاثیر عواطف و احساسات نباشند و به یك تصمیم منطقی برسند حتی درصورت مخالفت پدر دوشیزه هم عقد موقت آنها جاری و حلال است. ازدواج موقت فیالنفسه هیچ مفسدهای به بار نمیآورد.» اما «حجتالاسلام یوسفی اشكوری» یكی از منتقدان ترویج ازدواج موقت است .
او میگوید: «از منظر فقهی و شرعی باید این مساله مورد بررسی و تحقیق قرار بگیرد، اینكه ما در اسلام ازدواج موقت داریم یا نداریم، در اهل سنت ازدواج موقت ممنوع است، ولی فقه شیعه آن را صواب میداند.» یوسفی اشكوری میگوید: «اما از منظر اجتماعی هم این طرح ابعاد مختلفی دارد، اول اینكه با طرح ازدواج موقت چه مشكلی را میخواهند حل كنند؟ به نظر میرسد مساله مشكل جنسی قشر جوان است كه روزبهروز میانگین سن ازدواج درآن بالاتر میرود، سوال دیگری كه مطرح میشود این است كه دختر یا پسر، مشكل كدام مدنظر است؟ و احتمالا پاسخ از این قرار است كه دختر و پسر ندارد مشكل جوانان جامعه است. و درست در این نقطه است كه پای اعتقادات سنتی و فرهنگی به میان میآید، اینكه در ازدواج دائم مساله زن و دختر بودن به شدت مطرح است و اگر در ازدواج موقت رابطه جنسی وجود نداشته باشد، كاملا نقض غرض است، وقتی زوجی عقد شرعی میكنند داشتن ارتباط حق طبیعی آنهاست.
با این اوصاف باید منتظر بود كه اگر این طرح ترویج شود 8 تا 10 سال دیگر هزاران هزار از زنان بیهمسر و بیسرپرست در جامعه داشته باشیم؛ كه هیچ سرپرست مشخصی ندارند. به هر حال باید قبول كرد كه طبق شرع مرد كار خلافی انجام نداده است.» اشكوری این طرح را كاملا موافق حقوق مردان و ضد زنان میداند و سوالی را مطرح میكند كه میخواهد مروجان این طرح به آن پاسخ بدهند: «افرادی كه از این طرح حمایت میكنند، آیا حاضرند برای رفع نیازهای فرزندان دختر و پسرشان اجازه بدهند كه او یك هفته به عقد موقت كسی در بیاید؟» برخی از علما و صاحبنظران مذهبی معتقدند مسوولانی كه این طرح را دنبال میكنند در جستوجوی راهحلی برای خروج از بحرانهای اجتماعی هستند. «آیتالله حسین موسوی تبریزی» یكی از صاحبنظران مذهبی است. او میگوید: «معتقدم مساله ازدواج موقت بهخاطر مشكلات و ناهنجاریها مطرح میشود، آنها فكر میكنند به این ترتیب معضلات اجتماعی پایین میآید. ازدواج موقت از نظر شرعی مشكلی ندارد، اما باید دید كه برای حل چه معضلی در جامعه دست به دامن این طرح شدهایم و چرا میخواهیم ازدواج موقت را پررنگ كنیم.»
او میگوید: «برای ازدواج موقت هیچ مانعی در حال حاضر وجود ندارد همین حالا هم به راحتی در محضر این شیوه آشنایی و زندگی مشترك را ثبت میكنند. اما علنی كردن و ترویج این مساله بدون كار كارشناسی و در نظر گرفتن عواقباش میتواند معضلات پیچیدهتری را برای ما به بار بیاورد. قبل از هر چیز باید به كودكان بیسرپرست و سقط جنینهایی كه در پی میآید فكر كرد و اینكه ترویج ازدواج موقت تا چه حد میتواند سبب شكستن هنجارهای فرهنگی و ناپایداری خانوادهها شود.» برخی از حقوقدانان و جامعهشناسان هم معتقدند كه این طرح باعث ناپایداری كانون خانواده میشود و طبق قانون هم ازدواج موقت در موارد استثنایی دیده شده است. «بهمن كشاورز» حقوقدان میگوید: «اصل بر دائمی بودن نكاح است و نكاح منقطع اصولا برای موارد استثنایی تشریح و پیشبینی شده است. به همین دلیل نیز از نظر مالی راجع به نكاح این نوع عقد، تفاوت بینی با عقد دائم دارد.
به این معنا كه در آن به زوجه نفقه تعلق نمیگیرد و زوجین از یكدیگر ارث نمیبرند و عقد نكاح به محض اتمام مدت پیشبینی شده بذل مدت از جانب مرد منتفی میشود.» او میگوید: «بنابراین ملاحظه میشود كه قانونگذاران نظر به استثنایی بودن این پدیده داشتهاند و به همین لحاظ در ماده 645 قانون مجازات اسلامی بیان داشته به منظور حفظ كیان خانواده ثبت واقعه ازدواج دائم، طلاق و رجوع طبق مقررات الزامی است.»
رئیس پیشین كانون وكلا با اشاره به اینكه تبلیغات برای اینگونه ازدواج خلاف اصل و شاید خلاف نظر قانونگذار است، میگوید: «ترویج نكاح موقت به عنوان امری رسمی نمیتواند مورد قبول باشد و الزام به ثبت اینگونه نكاح و جرم شمردن عدم ثبت آن باعث ایجاد نوعی جرم جدید خواهد شد. از طرفی به لحاظ افزایش موارد و علنی شدن آن كیان خانواده بیش از زمان حاضر متزلزل خواهد شد.» نظر وزیر كشور برای گسترش ازدواج موقت در كشور نظرات موافقان و مخالفان در شرایطی مطرح میشود كه در حال حاضر ازدواج موقت در جامعه وجود دارد.
مدارك موردنیاز:
1- فتوكپی طلاقنامه یا فوتنامه شوهر قبلی زن
2- اگر زوجه دختر باشد رضایت كتبی پدر یا فوتنامه پدر در صورت فوت
3- مرد مسلمان میتواند با زنانی از بقیه ادیان الهی عقد ازدواج موقت بكند، اما زن مسلمان نمیتواند با مرد متدین ادیان دیگر عقد ازدواج موقت كند.
گزینههای بالا مدارك موردنیازی است كه دختران و پسران كه درصدد جاری شدن عقد موقت هستند باید به همراه داشته باشند. این روزها مراكزی به صورت مجازی و حضوری اقدام به فراهم كردن شرایط صیغه میكنند؛ و در این میان استقبال از مراكز مجازی و سایتهایی كه زوجین را به هم معرفی میكنند عینیتر از مكانهایی است كه افراد حضوری به آن مراجعه میكنند.
هر یك از سایتها در طول روز به طور میانگین بین هزار تا 1500 بازدیدكننده دارند. در این بین سایت «صیغه» و «موقت» بیشترین بازدیدكننده را دارند. «امیر» 27 ساله، چند ماه پیش با مراجعه به یكی از این مراكز اولین تجربه عقد موقت را پشت سر گذاشت. او میگوید: «ما برای مدت یك ماه 132 هزار تومان پول پرداخت كردم، 12 هزار تومان برای جاری شدن عقد و 120 هزار تومان به عنوان مهریه. در آن مركز بانوان جوانتر با مهریههای بالاتری نظیر 400 تا 500 هزار تومان به عقد موقت درمیآیند، اما بانویی كه بین من و ایشان عقد موقت جاری شد 40 سال سن داشت.» «امیر» میگوید: «رئیس مركز خانهای را در اختیار زوجین میگذارد كه با صیغهنامه خود میتوانند به آنجا مراجعه كنند و ماهانه مبلغی را به عنوان اجاره منزل پرداخت كنند.»
«امیر» حالا دو ماه است كه ازدواج كرده و مایل نیست همسرش در جریان ازدواج موقت پیشین او قرار بگیرد. مدتها پیش از اینكه وزیر كشور بحث ترویج صیغه را به میان آورد، بسیاری از هتلها و مهمانسراهای كشور اقدام به پذیرش مردان و زنانی میكردند كه با صیغهنامه به آنجا مراجعه كنند. مسئول پذیرش هتلی در شرق تهران میگوید: «اغلب مراجعان ما مردان جوان و زنان مسن هستند كه با عقدنامه معتبر محضری به این هتل مراجعه میكنند.» او میگوید كه در طول هفته به طور میانگین «بیش از 100» مورد با شرایط اینچنینی به هتل ما میآیند.
اما هتلهای 4 و 5 ستاره شمال تهران اغلب با امتناع، پذیرای میهمانانی با این شرایط ویژه هستند، مسوول پذیرش یكی از این هتلها میگوید: «میهمانانی كه عقدنامه موقت دارند در اغلب موارد حاشیه و جنجال بههمراه میآورند. بارها و بارها شاهد حضور خانواده مردانی بودیم كه خانوادهشان در جریان عقد موقت آنها نبودند، برای دوری از این دردسرها این میهمانان را قبول نمیكنیم.» میتوان گفت بزرگترین مخالفان این طرح زنانی هستند كه معتقدند ازدواج موقت سبب بروز ناهنجاری اجتماعی و تحقیر شأن و منزلت زنان میشود. «الهام» 30ساله، سه سال است كه ازدواج كرده و فارغالتحصیل مترجمی زبان است و میگوید: «ازدواج موقت باعث تحقیر كرامت زنان و گسترش آن سبب ابتذال و بیبندوباری در جامعه میشود.
اگر شوهر من ازدواج موقت بكند، حتما بدون لحظهای درنگ طلاق میگیرم، چون او به من و یك زن دیگر نگاه غیرانسانی داشته و كرامت انسانی را زیر سوال برده است.» خیلی از مادران و خانوادههای ایرانی در شرایطی كه دستیابی به ازدواج موقت آسان است، سعی میكنند پسران، برادران و شوهرانشان را از این امر دور نگهدارند. لیلا كه برادری 16ساله دارد و نگران اوست، میگوید: «در مدرسه برادرم معلم دینی در مورد صیغه و شرایط آن برای دانشآموزان صحبت كرده و آنها را تشویق كرده تا بهجای اینكه بعد از تعطیلی جلوی مدارس دخترانه این پا و آن پا كنند، به زنانی كه همسرشان را از دست دادهاند كمك كنند و آنها را به عقد موقت خود درآورند.» او میگوید: «مادرم بهشدت نگران این ماجراست.»
«فاطمه صادقی» جامعهشناس و صاحبنظر در امور زنان خودش یك مادر است. صادقی معتقد است جدای از اظهارنظر روحانیون، بهتر است بهجای هر اظهارنظری نگاهی به آمارها بیندازیم و ببینیم چه طبقه اجتماعی از این مساله بیشترین آسیب را متحمل میشوند. او میگوید: «مخالفت و موافقت با این طرح كاملا بستگی به شرایط دارد.
از طرفی ممكن است ترویج و مطرح كردن ازدواج موقت بسیاری از اسطورهها و آموزههای سنتی را بالاخره ازبین ببرد، در غیر این صورت بحث ازدواج موقت با سنتهای حاكم بر جامعه با ازدواج دختران و مردان در تناقض است زیرا كه بحث دوشیزگی مطرح میشود.» صادقی میگوید: «به هر حال قبل از نفی و قبول باید شرایط اجتماعی حاكم بر جامعه را سنجید و دید كه هدف از این طرح چیست؟ از بین بردن سنتهای غلط یا اضافه كردن به تعداد زنانی كه از سر تبعیض طبقاتی به این شیوه تن میدهند. مهمترین سوال این است كه چرا اصلا این گفتار ترویج میشود.»
از سوی دیگر عمدهترین موافقان این طرح برخی مردان هستند.
احمد یكی از این مردان است. او تاكنون با چند دختر آشنا شده ولی هیچوقت دختری را صیغه نكرده است. میگوید: «در حال حاضر بسیاری از دختران و پسران به صورت پنهانی باهم رابطه دارند و همیشه نگران هستند كه دستگیر شوند ولی با گسترش صیغه دیگر پنهانكاریها و نگرانی و ترس از بین میرود.» او میگوید: «البته باید این طرح به درستی اجرا شود و نباید باعث شود كه بسیاری از مردان كه ازدواج كردهاند به سمت آن بروند بلكه باید بیشتر به فكر حل كردن مشكل پسران و دختران جوانی كه نمیتوانند باهم آزادانه رابطه داشته باشند، بود.»
نظر شما