سلامت نیوز: تمامی اطلاعاتی را كه در اینجا به آن اشاره خواهیم كرد، یافته‌های كلیدی و تحقیقاتی در زمینه مغز و روانشناسی كودك است. داشتن یك كودك باهوش مزایای بی‌شماری دارد. آنها به راحتی دوران مدرسه را طی می‌كنند و موفق به دریافت بورس‌های تحصیلی می‌شوند و شما به‌عنوان یك پدر یا مادر می‌توانید به آنها افتخار كنید. آنها ممكن است به یك كار آفرین موفق و یا یك هنرمند تبدیل شوند و بتوانند مشكلات اساسی و جدی جهان را حل كنند. اگر چه ژن در میزان هوش كودك نقش مهمی دارد، اما عامل اصلی نیست و سرنوشت و تقدیر كودك نمی‌تواند فقط به ژن او مربوط شود. اگر باردار هستید و یا تصمیم به باردار شدن دارید، می‌توانید اطلاعات ویژه‌ای برای رشد مغز نوزاد در رحم مادر كسب كرده و با رعایت آنها، پرورش مغز و هوش نوزادتان را از زمانی كه در رحم شما است آغاز كنید. به‌طور خلاصه برای بالا بردن هوش كودك می‌توانید از راهكارهای زیر استفاده نمایید:
 

با كودك خود ارتباط برقرار كرده با او بازی كنید تا حس دوست داشتن در او ایجاد شود

دانشمندان دریافتند كودكانی كه كمتر بازی می‌كنند و مادرانشان آنها را كمتر در آغوش می‌گیرند و با والدین خود كمتر در تعامل هستند، مغز كوچك‌تری دارند و مغز آنها به خوبی رشد نمی‌كند. محبت میان شما و كودك‌تان، به او كمك می‌كند تا پایه و اساس مهارت فكر كردن را بیاموزد.
 

با كودك خود صحبت كنید

صحبت كردن با كودك، مهارت‌های گفتاری او را تقویت می‌كند. وقتی كه كودك شما صحبت می‌كند، به حرف‌های او گوش دهید. این كار، برقراری ارتباط را تقویت می‌كند و توانایی‌های كودك را افزایش می‌دهد.
 

برای كودك خود كتاب بخوانید

از زمانی كه حتی كودك شما متوجه لغات نمی‌شود، برای او كتاب بخوانید. این كار ضمن تقویت مهارت‌های گفتاری هوش او را افزایش می‌دهد و همچنین علاقه او را به خواندن كتاب و مطالعه بیشتر می‌كند.
 

اجازه دهید كودك‌ بازی كند

وقتی كودك بازی می‌كند، مهارت‌های اجتماعی، جسمی و روحی او پرورش می‌یابد و هنگام بازی با كودكان دیگر، با برداشت‌ها، احساسات و نظرات و تجارب آنها آشنا می‌شود.
 

موسیقی را به بخشی از زندگی كودك خود تبدیل كنید

مطالعات نشان داده‌اند گوش دادن به موسیقی حافظه را تقویت می‌كند، توجه، انگیزه و یادگیری كودك را افزایش و همچنین استرس را كه برای مغز كودك بسیار مخرب است، كاهش می‌دهد. نواختن یك آلت موسیقی، تفكر و استدلال كودك را بالا برده و این كودكان نسبت به سایر كودكان در رشته ریاضی موفق‌تر خواهند بود.
 

كودك خود را به ورزش كردن تشویق كنید

ورزش نه تنها او را قوی، بلكه با هوش نیز می‌كند و باعث افزایش جریان خون در مغز و ساخته شدن سلول‌های مغزی جدید می‌شود. همچنین در میزان هوش بزرگسالان تأثیر مثبت می‌گذارد؛ ولی از آنجا كه مغز كودك هنوز به‌طور كامل شكل نگرفته است. تأثیر آن روی مغز او بسیار بیشتر است.
 

اجازه دهید، كودك‌تان كارهای متفاوت انجام دهد

كودكان از رفتار بزرگسالان الگوبرداری می‌كنند. اگر او شما را در حین مطالعه، نوشتن، ساختن و یا انجام كارهای خلاق ببیند، از شما تقلید كرده و به انجام این كارها علاقه‌مند می‌شود.

تماشای تلویزیون را محدود كنید

كودك شما نباید قبل از دو سالگی تلویزیون تماشا كند؛ زیرا فرصت بازی، ایجاد روابط اجتماعی، خواندن و آموزش را از دست خواهد داد و نمی‌تواند فعالیت‌های مهم‌تری را كه موجب رشد مغز او می‌شود، انجام دهد. كودك خود را تشویق كنید بازی‌های رایانه‌ای فكری انجام دهد. یادگیری و تفریح توام، بهترین روش برای آموزش كودكان است. این بازی‌ها علاوه بر اینكه هماهنگی دست و چشم كودك را افزایش می‌دهند، او را با تكنولوژی آشنا می‌كنند و دانش موسیقی، صدا، ریاضی و... كودك نیز تقویت می‌شود.

از رژیم غذایی سالم استفاده كنید

تغذیه سالم كودك در میزان هوش او نقش عمده‌ای دارد. تغذیه صحیح كودك از زمانی كه در رحم مادر است، باید آغاز شود. یك رژیم غذایی سرشار از پروتئین (تخم‌مرغ، ماهی، گوشت) توجه، هوشیاری و تفكر كودك را افزایش می‌دهد. كربوهیدرات‌ها، سوخت مغز را تأمین می‌كنند و بهترین آنها در میوه‌ها و غلات وجود دارند. ویتامین‌ها و مواد معدنی را نیز فراموش نكنید.
 
تحرك مغز كودك با بازی
اولین روز زندگی، مغز كودك شروع به شكل‌گیری می‌كند. مغز او متشكل از صد میلیارد سلول به نام نورون است كه مانند یك جاده و یا پل به یكدیگر متصل هستند. هر چقدر ارتباط و اتصال میان نورون‌ها قوی‌تر باشد، او باهوش‌تر خواهد بود. این اتصالات زمانی كه كودك در معرض محیط، رنگ‌ها، صداها، بوها، حركات و یا حتی آغوش مادر قرار گیرد، شكل می‌گیرند. كارهای ساده‌ای همچون صحبت كردن با كودك، استفاده از لباس‌های رنگارنگ و یا لمس انگشتان، مغز كودك را تقویت و این اتصالات را قوی‌تر می‌كند. به عبارت دیگر، قرار دادن كودك در محیط غنی و سالم موجب تحریك و رشد مغز او می‌شود. همچنین بازی‌های ساده، فعالیت‌های فكری و فیزیكی كودك را تقویت می‌كند. مطالعات نشان می‌دهند نوزادانی كه مغز آنها تحریك می‌شود، زودتر از سایر كودكان مستقل می‌شوند و از خود تصور بهتری دارند و كودكانی كه به آنها رسیدگی و مغز آنها برای رشد تحریك نمی‌شود، در سال‌های ابتدایی مدرسه با مشكل روبه‌رو خواهند شد و این مشكل ممكن است تا سال‌ها همراه او باشد. همچنین پژوهشگران دریافتند كودكانی كه دارای پس زمینه‌های ژنتیكی یكسان هستند و یا حتی در یك خانواده به دنیا آمده‌اند، اگر در محیط‌های مختلف رشد كنند، مقدار هوش و توانایی‌های آنها از یكدیگر متفاوت خواهد شد. نوزادانی كه در یك محیط هوشمند پرورش داده می‌شوند، شخصیت بهتری خواهند داشت و هوش آنها بیشتر خواهد بود. تحریك نوزاد و بازی با او، هم برای شما و هم برای نوزادتان سرگرم كننده خواهد بود و نه تنها كودك بهتر رشد می‌كند، بلكه شما نیز به شناخت بهتری از كودك‌تان دست خواهید یافت و اولین معلم تأثیرگذار در زندگی‌اش خواهید بود. در زیر به برخی از بازی‌های متناسب با سن كودك اشاره شده است كه با انجام این بازی‌ها می‌توانید مغز كودك را برای رشد بهتر تحریك كنید (استفاده از محیط و اسباب‌بازی‌ها در حركات بی‌خطر در بازی فراموش نشود).
 

شش ماهگی/اطراف كودكتان سر و صدا كنید

دست بزنید و یا محكم و ناگهانی به در بكوبید و در موقعیت‌های مختلف در اطراف كودك صداهای غیر معمول ایجاد كنید و یا برای او یك موسیقی آرام و دلنشین بگذارید. برای كودك لالایی‌های كودكانه و ساده بخوانید.
 

ایجاد اعتماد

او را در آغوش بگیرید و با او صحبت كنید و لبخند بزنید و به او یاد دهید كه می‌تواند به شما و دیگران اعتماد كند همچنین اجازه دهید حالات چهره شما را ببیند. به صورت او زل بزنید و حالت ابرو و چشم خود را تغییر دهید و یا بلندبلند بخندید و زبان درازی كنید.
 

با كودك خود برقصید

با یك موسیقی آرام و ملایم، همان طور كه كودك‌تان را در آغوش گرفته‌اید، در سراسر اتاق با او آرام برقصید.

ترانه‌های دوره مهد كودك خودتان را برای او بخوانید

او را روی زانوی خود بخوابانید و با آهنگ و ریتم‌ برای او شعر بخوانید و هر گاه خواستید روی یك كلمه خاص تاكید كنید، كودك‌تان را حركت دهید تا با حركت شما به اهمیت آن پی‌ ببرد.

نوزاد خود را ماساژ دهید

ماساژ شما زبان نوزاد می‌شود و برخی از پژوهشگران اعتقاد دارند كه سیستم ایمنی بدن و رشد ماهیچه‌ها را بهبود می‌بخشد و ترشح هورمون رشد افزایش می‌یابد. پاهای كودك را همانند حركت پای دوچرخه تكان دهید و او را تشویق كنید تا خودش به تنهایی این كار را انجام دهد.

درباره اسباب بازی ها
اسباب‌بازی‌ها را هر چند روز یكبار  تعویض كنید. با یك اسباب‌بازی‌ صدادار توجه كودك را به خود معطوف و با تكان دادن آن به سمت پایین و بالا و چپ و راست، چشمان و توجه او را به خود جلب كنید. شما می‌توانید با اسباب‌بازی گونه نوزاد خود را لمس كنید. سر كودك خود را بچرخانید و او را تشویق كنید تا اشیای زیبا را ببیند. به كودك خود آموزش دهید كه اشیا را نگه‌دارد، یك اسباب‌بازی كوچك را به دست او نزدیك كنید تا انگشتان دستش را باز كند و سعی كند آن را بگیرد. با یك نخ محكم رنگی، جغجغه و یا تصاویر و اسباب‌بازی‌های رنگی كوچك را به تخت او بیاویزید و اطمینان حاصل كنید كه می‌تواند آنها را ببیند. سپس به آرامی اسباب‌بازی‌ها را حركت دهید و در مورد هر یك با كودك خود صحبت كنید. هرگاه كودك خسته شد و سر خود را چرخاند و توجه خود را از آنها برداشت، این كار را متوقف كنید.

حركت دادن

نوزاد را روی پاهایتان و یا درون گهواره قرار داده تكان دهید و برای او آواز بخوانید.

6 تــا 12 ماهگی
 با قرار دادن یك بالش پشت كودك او را در حالت نشسته قرار دهید و آینه‌ای در مقابلش بگذارید. بینی‌اش را به او نشان دهید و كلمه بینی را تكرار كنید. سعی كنید به او آموزش دهید كه بینی خود را لمس كند. كودك را روبه‌روی یك آینه قرار دهید و صورت او را با یك پارچه نازك بپوشانید و نامش را صدا بزنید و بگویید كودك من (اسم بچه) كجاست و سپس پارچه را از روی صورت او بردارید و بگویید اینجاست. بعد از چند بار كه این كار را انجام دادید، كودك شما با شنیدن اسمش، خودش پارچه را از روی صورتش برخواهد داشت.
 یك كاغذ رنگی روی یك چراغ قوه نصب كنید تا نور آن رنگی شود و آن‌را روی اسباب‌بازی و سقف اتاق كودك روشن و خاموش كنید تا متوجه نور شود و آن‌را دنبال كند.
 برای كودكتان، كتاب‌های تصویری بخوانید.
 طوری كودك را در آغوش بگیرید كه بتواند صورت شما را ببیند و سپس هر صدایی كه از خود در می‌آورد (مثل دَ دَ یا لَ لَ و...) را مانند خودش با خوشحالی تكرار كنید تا دریابد كه شما از صحبت كردن او خوشحال هستید.
 اجازه دهید با اسباب‌بازی‌های صدادار، مثل عروسك‌های آواز خوان و یا ماشین‌های كنترلی بازی كند و چگونگی استفاده از آنها را به او بیاموزید.
 قطعه‌ای از اسباب‌بازی او را نشان دهید و با او بازی كنید؛ سپس آن‌را در جیب خود به گونه‌ای كه قسمتی از آن مشخص باشد، مخفی كنید و از او بپرسید كه اسباب‌بازی‌اش كجاست. وقتی كودك آن‌را یافت، مجدداً همان حركت را تكرار كنید.
 یك اسباب‌بازی شبیه زنگ را به كودك خود نشان دهید تا ببیند با تكان دادن آن به‌وسیله انگشتان از آن صدا بلند می‌شود. این بازی به كودك یاد می‌دهد كه چگونه از انگشتان خود استفاده كند.
 به كودك یاد دهید كه رفتارهای شما را تقلید كند؛ مثل دست زدن، بوسیدن و ... و هر بار موفق شد این كار را انجام دهد، او را در آغوش بگیرید و ببوسید.
 به كودك كمك كنید تا راه برود؛ مثلاً چند اسباب‌بازی را در فواصل كوتاه از یكدیگر قرار دهید و از او بخواهید آنها را بردارد.
 كودك خود را به غریبه‌ها معرفی كنید و او را در آغوش بگیرید و پس از چند دقیقه در آغوش شخص غریبه قرار دهید و از فرد غریبه بخواهید با یك اسباب‌بازی و یا یك چیز جالب كودك را تشویق كند تا در آغوش او بماند.
 دو طرف یك جعبه را سوراخ‌های ریز و درشت كنید و از كودك بخواهید اسباب‌بازی‌هایش را درون جعبه بریزید. او با این كار متوجه خواهد شد كه برای داخل كردن هر اسباب‌بازی به درون جعبه به چه فضایی نیازمند است.
 اولین پازلی كه برای كودك تهیه می‌كنید، باید به روش متناسب كردن و جور كردن وسایل با یكدیگر باشد.
 در نقاط مختلف اتاق بنشینید و كودك خود را صدا كنید و زمانی كه به شما نگاه كرد برای او یك اسباب‌بازی تكان دهید.
 اجازه دهید سلیقه كودك شما رشد كند و طعم و مزه‌های مختلف را یاد بگیرد و چیزهای جدید را مزه‌مزه كند.
 

تأثیر موسیقی بر حافظه كودك
مطالعات نشان می‌دهند كه یادگیری موسیقی هوش كودك را افزایش می‌دهد. هنگامی كه فرزند شما نواختن یك آلت موسیقی را می‌آموزد، قابلیت‌های دیگر او نیز تقویت می‌شود. دكتر جیمز كاترال در سال 1997 با توجه به 10 سال تحقیق كه بر روی 25000 دانش‌آموز انجام داد، دریافت افرادی كه از سن كودكی شروع به یادگیری موسیقی می‌كنند، مهارت‌های خواندن آنها نسبت به سایر كودكان بسیار بیشتر خواهد بود. دانش‌آموزان دبیرستان‌های موسیقی بیشتر مواقع در دروس ریاضی نمرات بالاتری كسب می‌كنند. هوش دانش‌آموزانی كه به مدت 9 ماه و هفته‌ای حداقل یك‌بار به یادگیری پیانو می‌پردازند، حداقل 3 امتیاز بیشتر از سایر افراد است. آنها مفاهیم علمی و ریاضیات را با سهولت بیشتری یاد می‌گیرند و 34 درصد بیش از سایر كودكان در دروس استدلالی، موفق هستند. مطالعه دیگری نشان می‌دهد كه دروس موسیقی ذهن كودك را فعال‌تر و بازتر می‌كند. هانا پلادی، متخصص مغز و اعصاب  معتقد است كه فعالیت‌های مربوطه به موسیقی در طول زندگی با پیری مغز مبارزه و آن‌را، با بالا رفتن سن منطبق می‌كند و از آنجا كه یادگیری یك آلت موسیقی نیاز به سال‌ها تمرین و ممارست دارد، فعالیت متناوب مغز، خطرات افزایش سن و مغز را كاهش می‌دهد. برای آموزش موسیقی لازم است نمادهای موسیقی به شكل ملودی به ذهن سپرده شوند. این امر به كودك كمك می‌كند تا بتواند اجسام را تجسم كرده و آنها را به خاطر بسپارد. علاوه بر این، نظم و انضباط او افزایش می‌یابد و با آن احساسات خود را به خوبی بروز می‌دهد.

منبع: کودک سالم