فرشاد جابری در گفتوگو با فارس اظهار داشت: مشاوره، فرایندی مبتنی بر یک رابطه یاورانه حضوری و تخصصی است که طی آن مشاور کارآمد با استفاده از دانش و مهارتهای ویژه خود، امکان رشد، حل مشکلات و تغییر مُراجع یا مُراجعان خود را فراهم میکند.
وی ادامه داد: شاید اگر این امکان وجود داشت که تاریخ خدمات مشاوره و بهداشت روانی در ایران را به قبل از شکلگیری سازمان نظام روانشناسی و مشاوره جمهوری اسلامی ایران بازگردانیم، با این نکته مواجه میشدیم که آرزوی هر روانشناس بالینی و مشاور در ایران، راهاندازی این سازمان بود، آرزویی که خیلی زود با شکلگیری سازمان در ایران تغییر کرد.
وی با بیان اینکه سازمان ایجاد شد اما در کنار پیشرفتهای قابل توجه و خدمات ویژهاش، روانشناسان بالینی، مشاوران و متخصصان کودکان استثنایی را با مسائل خاصی مواجه ساخت، ادامه داد: سازمان نظام روانشناسی و مشاوره به تقاضای هیچ روانشناسی اعم از عمومی و تربیتی دست رد نزد و برای همه شماره نظام و پروانه کار صادر کرد.
جابری افزود: در این حالت بود که ناگهان در کنار روانشناسان بالینی، متخصصان کودکان استثنایی و مشاوران، تابلوهای روانشناسان دیگری که ارتباط چندانی با خدمات بهداشت روانی نداشتند، نظیر روانشناسان عمومی که در ایران تقریباً بیشترین تعداد را دارا هستند، مانند قارچ بالا رفت.
وی گفت: این موضوع وقتی حساستر شد که حتی به برخی افرادی که از دانشگاههای بسیار ضعیف هم مدرک گرفته بودند، امکان خدمات داده شد و از آنان با دادن شماره نظام و پروانه کار حمایت نیز صورت گرفت؛ در حالی که تا قبل از شکلگیری سازمان، چنین فعالیتهایی برای این افراد به سادگی امکانپذیر نبود و آنها به دلیل نبود شرایط لازم از چنین فعالیتهایی به طور مستقل منع میشدند.
وی اضافه کرد: همین سازمان در اقدام بعدی دورههای تربیت افرادی که فارغالتحصیل در رشتههای غیر مرتبط بودند را نیز برگزار کرد و با این کار خود بُهت روانشناسان بالینی، مشاوران و متخصصان کودکان استثنایی را بیشتر و آنها را با این پرسش مواجه کرد که برنامه چیست و سازمان چه اهدافی را دنبال میکند.
این روانشناس بالینی با بیان اینکه در این شرایط دفتر تخصصی شغلی به نظرسنجی از تعدادی از روانشناسان بالینی و مشاوران پرداخت و این موضوع را دغدغه این دسته از روانشناسان تشخیص داد، گفت: تمام این مسائل در شرایطی اتفاق میافتاد که مراکز معتبر علمی در این حوزه قبلاً شرایط تخصصی افرادی که تمایل به فعالیت در زمینههای مشاوره و روانشناسی بالینی در ایران و خارج از کشور را داشتند، علاوه بر دارا بودن مدرک دانشگاهی در رشتههای فوق، طی دروس متناسب و کارورزی تخصصی زیر نظر اساتید معتبر در نظر گرفته بودند.
وی بیان کرد: مطابق با این مراکز، برخی تخصصها شامل روانشناسی بالینی، مشاوره و روانشناسی کودکان استثنایی، در این رابطه از اولویت بالاتری جهت ورود به این عرصهها برخوردار بودند.
وی اضافه کرد: همچنین نوع دانشگاه و امکانات نیز دارای اهمیت بود، این در حالی است که در حال حاضر برخی دانشگاهها برای ادامه حیات خود به دانشجوگیری در این رشتهها در سطحی گسترده و بدون امکانات و اساتید مناسب پرداختهاند.
این روانشناس بالینی گفت: به عنوان مثال یکی از دانشگاهها در ایران، تنها با یک استاد مشاوره تمام وقت، یک دفتر مشاوره ضعیف و امکانات کتابخانهای و کارورزی ضعیف به پذیرش دانشجو در چهار گرایش مشاوره خانواده، مدرسه، نوتوانی و شغلی در مقطع کارشناسی ارشد اقدام کرده و در هر گرایش حدود 75 نفر پذیرش کرده است.
مشاوره، فرایندی مبتنی بر یک رابطه یاورانه حضوری و تخصصی است
جابری عنوان کرد: این موضوع ضمن آنکه نظام آموزش عالی کشور را با چالش جدی همراه کرده، این پرسش را نیز مطرح میکند که آنها در حوزه خدمات مشاوره و بهداشت روانی کشور میخواهند چه اقدامی انجام دهند و مهمتر از همه، سازمان با این مدارک چه برخوردی خواهد داشت؟ این در حالی است که مراکز معتبر علمی در خارج از کشور و ایران وضع را در این حوزه روشن کردهاند.
وی با بیان اینکه در این رابطه یکی از مراکز علمی کشور، انجمن علمی مشاوره ایران است که بارها این شرایط را دنبال و حتی بیانیهای صادر و در این باره وضع را روشن کرده است، ادامه داد: با توجه به برخی برداشتهای غیرعلمی درباره "مشاور باصلاحیت و متخصص" و طبعاً بکارگیری اشخاص فاقد صلاحیت در این سِمت، انجمن مشاوره ایران بنا به اهداف و وظایف خود و به منظور پیشگیری از لطمه به حُسن کار مشاوران لایق و متمایز کردن آنها از غیر مشاوران و تصریح عرصه خدمات تخصصی و صحیح مشاورهای به مردم ایران، "مشاور متخصص" را تعریف میکند.
این مشاور روانشناسی اضافه کرد: مشاوره، فرایندی مبتنی بر یک رابطه یاورانه حضوری و تخصصی است که طی آن مشاور کارآمد با استفاده از دانش و مهارتهای ویژه خود امکان رشد، حل مشکلات و تغییر مُراجع یا مُراجعان خود را فراهم میکند.
وی اظهار داشت: با توجه به وسعت دانش مشاوره، مشاور متخصص به کسی اطلاق میشود که علاوه بر سلامت جسمی و روانی و صلاحیت اعتقادی و اخلاقی، دارای درجه دکتری یا کارشناسی ارشد مشاوره باشد.
وی افزود: این انجمن گذراندن دروس تخصصی و طی دورههای کارورزی را از دیگر شرایط مشاوره دانسته به هر کسی جایگاه مشاور نداده و با این برخوردهای غیرتخصصی مخالفت میکند.
جابری گفت: چنین جریانی در گفتهها، تألیفات و ترجمههای صاحبنظران مشاوره و روانشناسی بالینی ایران زیاد به چشم میخورد؛ عبدالله شفیعآبادی به عنوان یکی از صاحبنظران مشاوره در ایران که سهم عمدهای در ساختار مشاورهای ایران دارد، در کتب تخصصی مربوط به مشاوره خود برای مشاور شدن و مشاوران، ویژگیهای خاصی را مطرح کرده و از مشاوران باصلاحیت و متخصص، با احترام یاد میکند.
جابری ادامه داد: این صاحبنظر در زمینه مشاوره در ایران ضمن تأکید بر آگاهسازی عموم در رابطه با خدمات مشاوره و بهداشت روانی، به روشنگری در این حوزه پرداخته و روانشناسان و مشاوران کارآمد را از افراد نامتناسب در این حوزه جدا میکند؛ در هر صورت، جایگاه تخصص در این حوزه آن قدر روشن است که اصلاً جای بحثی ندارد اما پرسش این است که چرا چنین موضوعاتی در تشکیلات علمی و سازمانی ایران در حوزه روانشناسی و مشاوره هنوز با ابهام همراه است.
وی اضافه کرد: اگر قرار باشد کسانی که در این تشکیلات فعالیت میکنند، به وسیله یک روانشناس عمومی یا یک مشاور فارغالتحصیل از یک دانشگاه ضعیف مشاوره شوند یا یکی از اعضای خانواده خود را جهت مشاوره به یکی از این افراد بسپارند، چه احساسی خواهند داشت؟ ضمناً تکلیف مراجعان جهت انتخاب روانشناس و مشاور معتبر در بین این همه تابلو چگونه خواهد بود؟
نظر شما