دوشنبه ۸ اسفند ۱۳۹۰ - ۱۶:۵۳
کد خبر: 43482
سلامت نیوز :

آرتروز

زانو، مفصلی از بدن است که بیشتر از بقیه مفاصل در معرض بیماری می‏باشد. این مفصل غیر از حرکات باز و بسته شدن دارای حرکات خفیف چرخشی به داخل و خارج نیز می‏باشد. در تشکیل و نگهداری مفصل زانو؛ استخوان‏ها، رباط ها و غضروف‏ها شرکت دارند که هر کدام نقش ساختاری و عملکردی بسیار مهمی در کارکرد این مفصل داشته و در نتیجه آسیب هر کدام از این عناصر باعث درد و مشکلات زانو می‏شود به صورتی که می‏توان ادعا کرد بروز درد در مفصل زانو بسیار بیشتر از سایر مفاصل می‏باشد.

آرتروز زانو
آرتروز شایع‏ترین بیماری مفصلی است که در نتیجه واکنش‏های پیچیده عوامل سلولی، بیوشیمیایی و بیومکانیکی مؤثر بر روی غضروف، سینویوم و نیز استخوان زیر غضروفی، ایجاد شده و به مرور زمان منجر به از دست دادن کارکرد مفصلی و بروز علائم می‏شود. در این بیماری، عمدتاً غضروف و استخوان زیر غضروف مفاصل محیطی و ستون فقرات درگیر می‏شود.

زانو بیش از هر مفصل دیگری در اثر آرتروز درگیر می‏شود. آرتروز زانو مخصوصاً در زنان مسن و چاق شایع تر است.

علایم مشترک در بیماران مبتلا به آرتروز مفاصل:
         • درد به دنبال استفاده از مفاصل مبتلا
         • درد در شروع حرکت یا خشکی مفاصل به دنبال بی حرکتی
         • کاهش دامنه حرکات مفاصل
         • احساس عدم اطمینان و کاهش توانایی در انجام کارهای روزمره

عوامل موثر بر آرتروز:
        • پدیده پیری
        • عوامل ژنتیکی
        • عوامل مکانیکی

          1) چاقی به ویژه در افراد مسن
          2) ورزش در سطح قهرمانی سبب افزایش احتمال وقوع آرتروز در هنگام پیری می‏شود
          3) فعالیت‏های زیاد و مستمر
          4) آسیب‏های پیشین مفاصل می‏تواند زمینه ساز باشد
          5) ناتوانی عضلات

       • عوامل التهابی
       • تغذیه
       • یائسگی و محرومیت از استروژن

پیشگیری از آسیب‏های مفصل زانو:
زانو مهمترین مفصلی است که وزن بدن را تحمل می‏کند از این رو کاهش وزن مؤثرترین راه پیشگیری و درمان آسیب‏های وارده به این بخش از بدن می ‏باشد. مفصل زانو در تمام فعالیت‏های انسان مانند ایستادن، راه رفتن، نشستن و حتی خوابیدن در معرض فشارهای مکانیکی بسیار زیادی قرار دارد، لذا رعایت نکاتی که در پی خواهند آمد نقش بسیار مهمی در پیشگیری و درمان دردهای زانو می‏توانند داشته باشند. نکته دیگری که در پیشگیری و درمان بسیار حائز اهمیت است نقش تغذیه در سلامت این مفضل این است که نکات ضروری تغذیه به طور جداگانه در ادامه مطالب آمده است.

در انتها، مکمل تمامی موارد فوق، اجرای روش‏های درمانی مناسب برای زانو می‏باشد که می‏بایست به طرز صحیح آموزش داده شده و اجرا شوند.

تغذیه:
به نظر می‏رسد در آرتروز، برنامه غذایی از طریق سیستم ایمنی اثر می‏کند تا جایی که برای پیشگیری یا تعدیل اثرات این بیماری، یکی از مواردی که توصیه می‏شود حذف و یا تعدیل مواد غذایی تحریک کننده التهاب و استفاده بیشتر از مواد کاهش دهنده التهاب می‏باشد.

بنابراین استفاده از غذاهایی که دارای اسیدهای چرب امگا3 هستند( ماهی‏ها، روغن گردو، سویا و..) و کاهش دریافت غذاهایی که دارای اسید آراشیدونیک هستند( چربی گاو، گوشت قرمز، فرآورده‏های گوشتی مثل سوسیس، کالباس و جگر و..) توصیه می‏شود.

استفاده کافی از منابع غذایی حاوی آنتی اکسیدان‏هایی نظیر ویتامین‏های D,E,C بتاکاروتن و ریزمغذی‏هایی مانند سلنیوم، روی و منیزیم و سایر مواد معدنی که در ساختمان استخوان‏ها وجود دارند مانند کلسیم و فسفر که در دانه‏ها و مغزها به وفور یافت می‏شوند. توصیه می‏شود.

همچنین شیر و لبنیات کم چربی، سبزی و میوه به ویژه های رژیمی است. از جمله غذاهایی که مصرف آنها توسط متخصصین تغذیه توصیه می‏شود منابع حاوی گلوکوزامین و کندروتین است که از غذاهای حاوی کلاژن مثل استخوان‏ها و غضروف‏های حاوی ژلاتین فراهم می‏شوند و مواد غذایی نظیر پاچه و پای مرغ دارای خواص مذکور می‏باشند.

نهایتاً می‏توان گفت حذف موارد ذیل می‏تواند در کاهش شدت بیماری موثر باشد:
            • مهار کننده‏های جذب کلسیم نظیر گوشت قرمز، تخم مرغ، الکل، قهوه، اکثر شیرینی‏جات و نمک اضافی
            • غذاهای دارای اگزالات بالا مثل اسفناج، زغال اخته، آلوها و ریواس
            • غذاهای ایجاد کننده تورم، مانند تمام چربی‏های حیوانی، لبنیات، دانه‏های چرب و کره گیاهی

چگونگی برخورد با آسیب‏های زانو:
در هر آسیب زانو، اولین عارضه‏ای که رخ می‏دهد، بوجود آمدن التهاب است، که این التهاب منجر به درد، تورم و کاهش توانایی حرکت مفصل زانو خواهد شد. شکستن این سیکل التهابی می‏تواند منجر به تسریع بهبودی و کاهش درد شود. بدین منظور انجام کارهای زیر توصیه می‏شود:
        • استراحت دادن به زانو
        • یخ درمانی
        • فشار موضعی به زانو توسط بانداژ
        • بالا نگه داشتن زانو
        • استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی(NSAIDs)

چه موقع باید به پزشک مراجعه شود؟
          • هرگاه پس از انجام اقدامات فوق، پس از 3 تا 7 روز علائم ادامه یافت.
          • هرگاه به دنبال آسیب زانو، قادر به راه رفتن و یا حرکت دادن زانو نیستند. و یا زمانی که دامنه حرکتی مفصل به شکل مشهودی کاهش می‏یابد.
          • تب به همراه درد زانو
          • احساس درد بسیار شدید و غیر قابل تحمل در زانو
          • ایجاد زخم بزرگ یا عمیق در ناحیه زانو
          • تورم زانو در افرادی که بیماری خونی دارند یا آنهایی که داروهای ضد انعقاد خون مصرف می‏کنند.

دستوراتی جهت اصلاح انجام فعالیت‏های روزانه:
نکته‏ای که پیش از بیان نحوه صحیح انجام فعالیت‏های مختلف می‏بایست مدنظر بیماران باشد. خودداری از انجام حرکات شدید، ناگهانی و غیر معمول در زانو است. در ادامه، دستورات کلی جهت پیشگیری از ایجاد مشکل در زانو به اختصار بیان شده است:
1) از نشستن در وضعیت‏های که نیاز به خم نگه داشتن زانو دارد خوداری کنید. به طور مثال، اکیداً از نشستن در وضعیت‏های دو زانو و چهار زانو اجتناب کنید.
2) استفاده از سرویس‏های بهداشتی فرنگی را جایگزین استفاده از سرویس‏های ایرانی کنید، زیرا در استفاده از سرویس‏های ایرانی زانو در وضعیت خم و تحت فشار قرار می‏گیرد.

3) به صورت کلی در هر وضعیتی، از خم نگه داشتن زانو برای مدت طولانی خوداری کنید. در صورتی که روی صندلی نشسته‏اید هر 30-20 دقیقه چندبار زانوها را صاف کرده یا چند قدم راه بروید.
4) جهت نشستن، از صندلی و مبل استفاده کنید ولی دقت کنید هنگام برخاستن از صندلی به جای فشار بر روی پاها، کمی به جلو خم شده و با فشار دست‏ها بر روی صندلی از جای خود برخیزید و به همین صورت هنگام نشستن، جهت کاهش ارتفاع بدن و نشستن بر روی صندلی تمام وزن خود را روی زانوها نگه ندارید بلکه با قرار دادن دست‏ها روی دسته‏های صندلی، تحمل وزن را بین پاها و دست‏ها تقسیم کنید.

5) در حالت‏های نشسته، به خصوص پشت میز کار، حتما از زیر پایی‏های شیب دار استفاده کنید.
6) در صورت امکان استفاده از پله و راه رفتن بر روی سطوح شیب‏دار را کاهش دهید. ولی در صورتی که چاره‏ای نداشتید از سطوح شیب‏دار به جای پله استفاده کنید و در صورت در دسترس نبودن سطح شیب‏دار، از پهلو، پله‏ها راپایین و بالا بروید.

7) حتماً پشت میز نماز بخوانید، به صورتی که روی صندلی نشسته و مهر را بر روی میز روبروی خود قرار دهید.
8) از انجام فعالیت‏هایی که احتیاج به خم و راست کردن مکرر زانو دارد اکیدا خوداری کنید.

9) هنگام رانندگی، صندلی اتومبیل را به گونه‏‏ای تنظیم کنید که زانو در وضعیت خیلی خم نبوده و مفضل زانو در سطحی بالاتر از مفصل لگن قرار گیرد.
10) در صورتی که مجبور هستید برای مدت نسبتاً طولانی بایستید، یکی از پاهای خود را در سطحی بالاتر قرار دهید و به شکل متناوب جای پاها را تغییر دهید.

11) از پوشیدن کفش‏های خشک و سفت خوداری کنید زیرا این کفش ها مانع انجام حرکات طبیعی پا می‏شوند و زانو ها در معرض فشار شدید و ثانویه قرار می‏دهند؛ همچنین دقت کنید کفی کفش‏ شما مناسب باشد زیرا کفی نا مناسب نیز می‏تواند سبب وارد آوردن فشارهای ثانویه به زانو شود.
12) برای پوشیدن کفش، زانوها را زیاد خم نکنید و حتماً از پاشنه کش‏های بلند استفاده نمایید.

13) راه رفتن و انجام تمرینات مخصوص در آب برای تقویت عضلات اطراف زانو مفید است.
14) جهت انجام ورزش مناسب با پزشک خود مشورت کنید. ورزش هر فرد اختصاصی بوده و ممکن است دو نفر با درد مشابه، ورزش‏های متفاوت نیاز داشته باشند.


منبع :

پزشک آنلاین
 دکتر علیرضا مقتدری [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha