سلامت نیوز: پرتقال، نارنگی، گریپ فروت، لیموترش، نارنج و لیموشیرین به خانواده مرکبات تعلق دارند. انواع مرکبات دارای ویتامین C می‌باشند.

لیموشیرین دارای ویتامین‌های B و C و ریزمغذی‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها و فلاوونوییدها است که کاربردهای متفاوتی در حفظ سلامت بدن دارند.

خواص
مصرف لیمو باعث حفظ کلسیم بدن می‌شود. لیمو حاوی مقدار زیادی اسیدسیتریک و ویتامینC می‌باشد. لیمو مقداری فسفر، منیزیم، پتاسیم، سدیم و کلسیم دارد. مرکبات و از جمله لیموشیرین، سرگیجه را بر طرف می‌کنند. مصرف لیموشیرین در آنفلوانزا، تب، زکام و گلودرد بسیار موثر است، زیرا این میوه خاصیت سم زدایی داخل بدن را دارد.

لیموترش

یكی دیگر از اعضای خانواده بزرگ مركبات، لیموترش است. حتما شنیده‌اید كه گفته‌اند سیب سلطان میوه‌ها است. اگر به خواص لیموترش توجه کنید، مطمئنا قبول خواهید كرد كه سلطان میوه‌ها لیموترش است. سعی كنید در نوشیدنی‌هایتان از آب لیمو استفاده كنید. چنانچه هر روز صبح یك عدد لیمو را با مقداری آب گرم میل كنید، نوشیدن این مایع به جای نوشیدن چای باعث می‌شود شما بدن سالم‌تری داشته باشید، البته بهتر است چای را در میان‌وعده بنوشید. خوردن لیموترش قبل از غذا و همراه با غذا، اشتها را تحریك و زیاد می‌كند در ضمن هضم كننده غذا نیز بوده و آهن غذا را حفظ می‌كند. همچنین با استفاده از آب لیموترش، چشم‌های شما درخشان‌تر شده و پوستی سرحال‌تر از قبل خواهید داشت.

در صورت تمایل برای بهتر كردن طعم آن می‌توانید از شكر یا عسل استفاده كنید. لیمو دارای اثرات ضد عفونی كننده و قابض است و بدین جهت می‌توان از آن برای درمان گلودرد استفاده نمود. با توجه به مقدار بسیار زیاد ویتامین C موجود در لیمو، مصرف آن باعث افزایش مقاومت سیستم ایمنی بدن می‌شود. برای فرد مبتلا به آنفلوآنزا و سرماخوردگی، مصرف مخلوطی از آبلیموی تازه با عسل در یك لیوان آب گرم بسیار مفید است. مصرف آب لیمو باعث كاهش تب در افراد بیمار می‌شود.
 به عنوان مثال اگر چند قطره از اسانس لیمو یا مقداری آب لیمو را به آب سرد اضافه كنید، سپس با استفاده از یك دستمال آن را روی پیشانی تب دار قرار دهید، این كار باعث كاهش تب و تقویت نیروی بدن خواهد شد. لیمو باعث تسكین سردردهای معمولی و سردردهای میگرنی می‌شود. برای این منظور می‌توان ‌٥ قطره اسانس لیمو را در ٢٥ میلی لیتر از یك روغن حامل مناسب (مانند روغن بادام) مخلوط كرد و آن را با استفاده از یك دستمال كتانی بر روی ناحیه مبتلا به درد ماساژ داد. آب لیمو ترش و اسانس آن برای بدن، ذهن و روح بسیار مفید است.
 اسانس لیمو به علت انرژی‌زا بودن آن مشهور است. در كشور ژاپن به علت اثرات شاداب كننده و فرح بخش این اسانس، آن را به هنگام کار در فضا منتشر می‌كنند. همچنین می‌توان از چند قطره از اسانس لیمو به عنوان بخور استفاده كرد یا مقداری از آن را در وان حمام ریخت. این كار باعث سرحال شدن كلیه اعضای بدن می‌شود. البته هرگز نباید اسانس لیمو را مستقیما روی پوست استفاده کرد. برای گلو درد بهترین دارو لیموترش است. یك قاشق چایخوری آب لیمو ترش را در آب نیمه گرم بریزید و با آن غرغره كنید تا ورم گلو و گلو درد برطرف شود، اگر برطرف نشد، حتماً به پزشك مراجعه كنید. برای رفع انگل معده و روده باید یك لیموترش را با پوست و هسته له كنید و آن را با یك لیوان آب سرد و یك قاشق عسل مخلوط كرده و بمدت یك ساعت قبل از خواب بنوشید، البته رفع انگل مستلزم بررسی پزشك و تجویز دارو است، ولی نوشیدن آبلیمو و عسل خوب است. آب لیمو یك ضد ویروس مناسب می‌باشد و همچنین مصرف آن برای سرماخوردگی شدید بسیار مفید است. لیمو تقویت كننده حافظه است. لیمو همواره به عنوان یك ماده تسكین دهنده روح مطرح بوده است و استشمام رایحه معطر لیمو در طی تمرینات تمركز و تعمق روح (مدیتیشن) بسیار مفید است.

گریپ فروت

گریپ فروت به علت وجود رگه‌هایی از تلخی، کمتر طرفدار دارد، اما اگر از خواص اعجاب انگیز آن از جمله کاهش چربی خون، کاهش بروز برخی سرطان‌ها، کمک به هضم غذا و... آگاهی داشته باشید، حتما میل بیشتری به مصرف آن پیدا کنید. گریپ فروت، میوه مفیدی برای متعادل ساختن وزن بدن می‌باشد. یک گریپ فروت حاوی 90 کیلوکالری است و مقدار زیادی فیبر گیاهی دارد که گرسنگی را فرو می‌نشاند. در گذشته،  بسیاری از مردم، از خوردن گریپ فروت بدون شكر، به خاطر عصاره تلخ و ترش آن، خودداری می‌کردند، ولی اگر آب پرتقال و گریپ فروت را با هم مخلوط کنید، آب میوه  نیروبخشی خواهید داشت كه نیاز به شیرین كردن ندارد. روزانه بیش از هر میوه‌ای از آن بخورید تا جلوی پرخوری شما را بگیرد.

خواص
گریپ فروت سرشار از پكتین (فیبر محلول)‌ است كه به كاهش كلسترول خون كمك می‌كند. گریپ فروت همچنین دارای مواد دیگری  مانند لیکوپن است كه از بروز بیماری‌ها پیشگیری می‌كند. لیکوپن یك ماده آنتی‌اکسیدان است كه خطر بزرگ شدن پروستات را کاهش می‌دهد. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف 10 وعده از مواد غذایی حاوی لیكوپن در هفته، سبب كاهش 50 درصدی سرطان پروستات می‌شود.
گریپ فروت حاوی موادی است كه موجب تولید آنزیم‌هایی می‌شوند كه در جلوگیری از پیدایش سرطان اثر دارند و نیز بیوفلاوونوییدهایی دارد كه از عملكرد هورمون‌هایی كه باعث رشد غده (تومور) می‌شوند، جلوگیری می‌كنند. در افرادی که به روماتیسم مفصلی و لوپوس مبتلا شده‌اند و یا اختلالات التهابی دارند، مصرف هر روزه گریپ فروت از شدت بیماری می‌کاهد. افرادی كه به مركبات حساسیت دارند، امكان دارد به گریپ فروت هم واكنش حساسیت‌زا داشته باشند. این حالت ممكن است به خاطر خود میوه یا روغن موجود در پوست آن باشد.
میوه گریپ فروت کم کالری است، ولی اشتها  را تقویت می‌كند. گریپ‌فروت، عمل هضم را آسان می‌كند و ترشح شیره معده و كیسه صفرا را سرعت می‌بخشد. گریپ‌فروت سرشار از ویتامین C، پتاسیم و بیوفلاوونویید است. این مواد در حفظ سلامت قلب و عروق بدن مؤثرند. گریپ فروت، منبعی از فولات، آهن،كلسیم و سایر مواد معدنی می‌باشد و دارای ویتامین‌های B3 ,B2 ,B1, A است. گریپ فروت به درمان اختلالات مفصلی كمك می‌كند.
نكته: مصرف زیاد گریپ فروت در برخی افراد موجب افت فشار خون می‌شود. ضمنا باید بین مصرف گریپ فروت و مصرف داروها فاصله كافی وجود داشته باشد.

پـرتـقال

پرتقال  در زمره یکی از میوه‌هایی است که در سراسر جهان طرفداران بسیاری دارد. انواع مرکبات حاوی  مواد معدنی، انواع ویتامین، کربوهیدرات، پتاسیم، فولات، کلسیم، فسفر، منیزیم و مس است که همگی آن‌ها در فرآیند رشد جسمی و جلوگیری از ابتلا به انواع بیماری‌ها، دخالت دارند. پرتقال و آب پرتقال نقش مهمی در تأمین نیازمندی‌های روزانه بدن ایفا می‌كنند. پرتقال به عنوان منبع غنی از ویتامین C شناخته شده است. یک پرتقال متوسط دارای  60 تا 80 كیلو کالری است. در مرکبات، کربوهیدرات‌های ساده از قبیل فروکتوز، گلوکز، ساکارز و اسید مرکبات وجود دارد که می‌تواند مقدار کمی انرژی تولید کند. همچنین حاوی نوع پیچیده‌ای از کربوهیدرات‌ها هستند که برای سلامتی بسیار مفیدند.

خواص پـرتـقال

مصرف پرتقال و دریافت كافی ویتامین C به كاهش شدت علائم سرماخوردگی و کاهش طول مدت آن كمك می‌كند.  مصرف پرتقال و دریافت كافی ویتامین C، موجب حفاظت در برابر بیماری‌های قلبی می‌شود. این ویتامین از LDL در برابر تخریب اكسیداتیو توسط رادیكال‌های آزاد حفاظت می‌كند. LDL تخریب شده سبب انسداد شریان‌ها و ابتلا به بیماری‌های قلبی می‌گردد. افرادی كه به طور منظم از مركبات استفاده می‌كنند، تا 60 درصد كمتر به سرطان معده مبتلا می‌شوند. احتمالا ویتامین C در مركبات سبب مهار تشكیل مواد سرطان‌زا در معده می‌شود. درمقایسه اشخاصی كه زیاد پرتقال می‌خورند با اشخاصی كه خیلی كم مصرف می‌كنند، خطر ابتلا به سرطان نای 50 درصد كمتر  می‌شود. ویتامین C ‌ به پیشگیری از گاستریت (نوعی التهاب لایه‌های پوششی دیواره معده) كه خود عاملی برای تشكیل سلول‌های سرطانی در معده است، كمك می‌كند. 

فیبر پرتقال و یا انواع مركبات از نوع نامحلول است، بنابراین به افزایش حجم مدفوع و سرعت بخشیدن به حركت آن در دستگاه گوارش كمك می‌كند. به این ترتیب یكی از روش‌های پیشگیری از ابتلا به سرطان روده بزرگ، مصرف منظم و فراوان انواع مركبات است. پرتقال دارای فولات است كه به همراه قرص‌های اسید فولیك به پیشگیری از بروز اسپینابیفیدا (بسته نشدن لوله عصبی) در جنین كمك می‌كند، لذا به مادران باردار مصرف منابع اسیدفولیك از جمله پرتقال توصیه می‌شود. عدسی‌های چشم انسان به طور طبیعی حاوی مقادیر زیادی ویتامین C می‌باشند.

افرادی كه ویتامین C كمتری در روز مصرف می‌كنند، بیشتر با خطر ابتلا به آب مروارید مواجه می‌شوند، بنابراین مصرف مركبات به حفاظت از عدسی‌ها در برابر آب مروارید كمك می‌كند. ویتامین C به افزایش جذب آهن در رژیم غذایی كمك می‌كند. خصوصاً برای افراد گیاهخوار ضروری است که جذب آهن در آنها افزایش یابد. پرتقال به طور خاص به دلیل دارا بودن فولات برای پیشگیری از كم خونی ناشی از كمبود اسید فولیك مفید می‌باشد.

نارنگی

نارنگی از پرطرفدارترین اعضای خانواده مركبات است. پوست این میوه خوشمزه  به آسانی كنده می‌شود. شاید همین ویژگی، دلیل علاقه زیاد مردم به این میوه باشد. خوردن این میوه آرامش خوبی به افراد می‌دهد. از پوست آن هم می‌شود به صورت خلال شده، خشك یا تازه در تهیه غذاها و شیرینی‌ها و یا به صورت مربای پوست نارنگی، استفاده كرد.

خواص
اگر می‌خواهید خوابی عمیق و آرام داشته باشید، بعد از شام چند نارنگی میل بفرمایید. نارنگی هم مانند سیب خاصیت خواب‌آوری دارد، زیرا به دلیل داشتن ویتامین‌های C، A و B مفرح قلب است و می‌تواند اعمال قلب را تنظیم کند. این میوه تا حدودی از چسبندگی خون  و در نتیجه تصلب شرایین پیشگیری می‌كند. نارنگی حاوی مقدار زیادی منیزیم است و از این طریق در فعالیت عضلانی، دستگاه گوارش و سیستم عصبی موثر است. نارنگی به علت وجود ویتامین‌ها و مواد معدنی باعث تقویت حافظه و هوش می‌شود و برای رفع بی‌اشتهایی نیز مفید است.

منبع: ماهنامه دنیای تغذیه